Μείζον θέμα για τη Νάουσα ήταν, είναι και θα εξακολουθήσει να είναι η διαχείριση των αποβλήτων. Για πολλά χρόνια η επιλεγμένη πρακτική ήταν αυτή της ανεξέλεγκτης διάθεσης σε παράνομες χωματερές (Πλακένια, Τσαΐρια ή Παλιομάνα, Κουτίχα), που σε συνδυασμό με την πλήρη απουσία λήψης προστατευτικών μέτρων, είχαν ως αποτέλεσμα τη συνεχή μόλυνση του εδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα.
Μετά την πρώτη καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, η αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή ενημέρωσε για την πρόθεσή της να ενεργοποιήσει τη διαδικασία επιβολής προστίμων για τις περιπτώσεις χρήσης χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (ΧΑΔΑ: χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων). Η απόφαση αυτή οδήγησε στο κλείσιμο των τριών χωματερών και στη σύναψη προσωρινών συμβάσεων μεταφοράς και διάθεσης των απορριμμάτων στο χώρο υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ) της Έδεσσας. Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι η λύση που επελέγη αφενός δεν έχει μόνιμο χαρακτήρα και αφετέρου το κόστος μεταφοράς και διάθεσης βαραίνει εξ ολοκλήρου το δημοτικό προϋπολογισμό.
Γι’ αυτό λοιπόν, για εμάς, η ανάδειξη ενός στρατηγικού σχεδιασμού που αναβαθμίζει τον ατομικό ρόλο του δημότη ως παράγοντα προσδιορισμού της κοινωνικής ευημερίας και η εξεύρεση ολοκληρωμένης λύσης διαχείρισης των απορριμμάτων, αποτελεί προτεραιότητα.
Όραμα και πρότασή μας είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης με καρδιά της διαχείρισης το Δήμο. Κι αυτό, καθώς οι βασικές αρχές της εγγύτητας και της μικρής κλίμακας, αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση μιας οικονομικής και φιλοπεριβαλλοντικής διαχείρισης, προς όφελος των πολιτών και της κοινωνίας.
Αυτή η διαφορετική- εναλλακτική προσέγγιση στη διαχείριση των απορριμμάτων ξεκινά με τη μείωση - πρόληψη, συνεχίζει με την επαναχρησιμοποίηση και καταλήγει στην ανακύκλωση – κομποστοποίησή τους. Έτσι, μειώνεται σημαντικά το ποσοστό των υπολειμμάτων που διατίθενται είτε προς καύση είτε προς διάθεση σε ΧΥΤΥ (χώροι υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων), με αποτέλεσμα να μην χρειάζονται τεράστιοι χώροι για τις παραπάνω διεργασίες.
Η αποκεντρωμένη ολοκληρωμένη πρόταση διαχείρισης παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα, συμπλέοντας με τις διεθνείς εμπειρίες και τις εφαρμοσμένα καλές πρακτικές. Αναδεικνύει ως πάγιους και παράλληλους στόχους: α) τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων και β) τη διαλογή στην πηγή βιοαποικοδομήσιμων και καθαρών ανακυκλώσιμων υλικών.
Αυτή τη στιγμή, υπεύθυνος διαχείρισης των ΑΣΑ είναι ο Δήμος Νάουσας. Υπάρχουν δύο ρεύματα συγκομιδής, τα σύμμεικτα απορρίμματα που συγκεντρώνονται στους πράσινους κάδους και τα ανακυκλώσιμα υλικά που συγκεντρώνονται χωρίς περαιτέρω διαλογή στους μπλε κάδους, με τα σύμμεικτα να αποτελούν το συντριπτικό μέρος των παραγόμενων απορριμμάτων.
Η πρότασή μας συνοψίζεται στα εξής επίπεδα:
Σε πρώτο επίπεδο επιθυμούμε την διαλογή στην πηγή (κατοικία - επιχείρηση - υπηρεσίες - γειτονιά - Δήμος). Σε αυτό το σημείο, κομβική σημασία έχει η συμμετοχή και ενεργοποίηση των ίδιων των πολιτών και των φορέων, φυσικά σε συνδυασμό με την υποστήριξη των Δήμων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με πληροφόρηση και ενημέρωση, με προγράμματα σε σχολεία και δημόσιες - δημοτικές υπηρεσίες και με υλική υποστήριξη (διανομή σάκων για διαλογή και ανακύκλωση κλπ.). Φυσικά, απαραίτητη είναι και η εξασφάλιση της υποδομής (κάδοι, «πράσινα σημεία») που θα υποδέχεται το αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας. Με την κατάλληλη ενημέρωση με πρωτότυπα μέσα και τη μεταλαμπάδευση στους πολίτες της κοινωνικής ευθύνης αλλά και των πλεονεκτημάτων, τόσο των περιβαλλοντικών όσο και των οικονομικών, της διαλογής στην πηγή, μπορούμε να πετύχουμε μεγάλη μείωση των απορριμμάτων προς διάθεση σε ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και τη μεγαλύτερη επιτυχία του προγράμματος προτείνεται τη διαλογή σε 3 ρεύματα με τους αντίστοιχους κάδους και τη δημιουργία πράσινων σημείων (μικροί χώροι σαν κιόσκια σε καίρια σημεία της πόλης και των δημοτικών διαμερισμάτων).
Σε δεύτερο επίπεδο προτείνουμε την διαλογή - διαχωρισμό- ανακύκλωση – κομποστοποίηση στα πλαίσια του Δήμου. Στο επίπεδο αυτό, οι διαδικασίες διαχείρισης αναπτύσσονται σε μια μικρή αποκεντρωμένη μονάδα απλού εξοπλισμού, στο επίπεδο του δήμου. Στη μονάδα αυτή, που θα λειτουργεί σαν ένα μικρό ΚΔΑΥ (Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών), θα μεταφέρονται τα σύμμεικτα απορρίμματα προς μεταφορά στον ΧΥΤΥ και τα ανακυκλώσιμα, τα βιοαποικοδομήσιμα οργανικά και γενικώς τα απορρίμματα προς ανάκτηση και ανακύκλωση. Θα λαμβάνει χώρα διαλογή των ανακυκλώσιμων και μετέπειτα προώθησή τους στην αγορά, κομποστοποίηση των οργανικών, ανάκτηση όσων απορριμμάτων είναι δυνατό και πιθανώς πελετοποίηση του κατάλληλου κλάσματος αποβλήτων. Η μονάδα αυτή (ΑΟΕΔΑ - Αποκεντρωμένη Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων) θα μπορούσε πιθανώς να εγκαταστεθεί στο σχεδιαζόμενο ΣΜΑ (Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων) στα Μονόσπιτα, με τις απαραίτητες αλλαγές. Ένα μέρος του εξοπλισμού της μπορεί να αποτελείται από τον εξοπλισμό που δρομολογήθηκε να αγοραστεί μέσω ΕΣΠΑ για το ΣΜΑ. Σε επόμενο στάδιο του συστήματος θα μπορούσε να γίνεται και διαλογή του ρεύματος των σύμμεικτων απορριμμάτων για περαιτέρω αύξηση του ποσοστού της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης και επομένως μείωση του ποσοστού των απορριμμάτων προς διάθεση.
Σε τρίτο επίπεδο λαμβάνει χώρα η υγειονομική ταφή υπολείμματος (ΧΥΤΥ), που με δεδομένη την επιτυχία των προηγούμενων επιπέδων θα είναι πολύ μικρότερη σε ποσότητα σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση.
Υιοθετώντας το περιγραφόμενο μοντέλο ο Δήμος Νάουσας αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των διεργασιών που απαιτούνται στη διαχείριση των απορριμμάτων. Η συγκομιδή τους συνεχίζει να γίνεται από την υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου, η μεταφορά από το ΣΜΑ (αυτή τη στιγμή προσωρινό ΣΜΑ της Πλακένιας, μετέπειτα από το ΣΜΑ των Μονοσπίτων) στο ΧΥΤΥ Έδεσσας, που γίνεται από ιδιωτική μεταφορική εταιρία, θα μπορούσε να γίνεται από φορτηγά του Δήμου μειώνοντας το κόστος μεταφοράς. Η ανακύκλωση, που αυτή τη στιγμή έχει ανατεθεί σε εταιρία με έδρα τη Θεσσαλονίκη με μηδενικά ανταποδοτικά οφέλη, θα λαμβάνει χώρα στην ΑΟΕΔΑ, όπου θα γίνεται και η κομποστοποίηση. Η μοναδική εργασία που θα λαμβάνει χώρα εκτός του Δήμου Νάουσας θα είναι η τελική διάθεση του υπολείμματος στο ΧΥΤΥ Έδεσσας καθώς δεν διαθέτουμε ΧΥΤΥ στο Δήμο μας, αλλά θα μπορούσαμε, παράλληλα με τη μείωση των αποβλήτων και σε συνεργασία με τους γειτονικούς Δήμους, να εξετάσουμε μελλοντικά την προοπτική δημιουργίας μιας μικρής και φιλικής προς το περιβάλλον εγκατάστασης.
Εκτός από τα αδιαμφισβήτητα περιβαλλοντικά οφέλη από τη λειτουργία του συστήματος της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης, μπορούμε να έχουμε οφέλη και στην τοπική οικονομία και συνεπώς στους κατοίκους. Με τη μείωση των απορριμμάτων προς διάθεση και μεταφορά σε ΧΥΤΥ μειώνεται σημαντικά το αντίστοιχο κόστος που είναι αρκετά μεγάλο και μετακυλύεται στους δημότες. Ταυτόχρονα, με τη διαχείριση των ανακυκλώσιμων, των ανακτήσιμων και του κομπόστ σε επίπεδο Δήμου μπορούμε να έχουμε αξιόλογα έσοδα, που αυτή τη στιγμή δεν μας παρέχονται ως ανταποδοτικά οφέλη. Κι ακόμη, με τη λειτουργία όλων των παραπάνω σε δημοτικό επίπεδο, αυξάνονται οι θέσεις εργασίας. Βέβαια η δημιουργία της μονάδας ΑΟΕΔΑ, ο εξοπλισμός της και η στελέχωσή της δεν είναι απλή και εύκολη υπόθεση, καθώς απαιτούνται προσεκτικές κινήσεις και κάποιο αρχικό κεφάλαιο, αλλά είναι σίγουρα υλοποιήσιμη. (Ίσως σε πρώτο στάδιο και μέχρι την δημιουργία της απαιτούμενης εγκατάστασης θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε με την παραχώρηση κάποιων εργασιών σε εταιρίες, διεκδικώντας όμως τα πραγματικά ανταποδοτικά οφέλη)
Το σύστημα της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης που προτείνουμε σίγουρα δεν είναι το πιο εύκολα εφαρμόσιμο σύστημα διαχείρισης αλλά για μας είναι το πιο ισορροπημένο περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά και αποφέρει όσον το δυνατό περισσότερα οφέλη στους παραπάνω τομείς. Μειώνει τα απορρίμματα προς διάθεση, μειώνει το κόστος για τον πολίτη και τον κάνει συμμέτοχο ή ακόμα καλύτερα πυλώνα της διαδικασίας της διαχείρισης, αναβαθμίζοντας τον ρόλο του και αναδεικνύοντας την πραγματική αξία της συμμετοχής και της αυτοδιαχείρισης.
Διαβάστε στην ιστοσελίδα μας (www.koinoniapoliton.com) την αναλυτική πρότασή μας για τη διαχείριση των απορριμμάτων!
