ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ – ΣΧΟΛΙΑ: ΘΩΜΑΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ – ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
ΕΥΗΝΟΥ: ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΜΕΤΡΟ ΣΤΟ ΠΙΟΤΟ
1. Το πιο καλύτερο βέβαια είναι να έχεις μέτρο,
2. όταν με βάκχο το γεμάς το κρασοπότηρό σου,
3. αυτό θα πει όχι πολύ, μα ούτε πολύ λίγο,
4. γιατί τη λύπη σου γεννά ή μανιακό σε κάνει.
5. Μες στον κρατήρα χαίρεται ο Βάκχος όταν μπαίνει
6. σαν τέταρτος με συντροφιά τρεις του νερού Νυφούλες.
7. κι έτσι στους νυμφοθάλαμους φέρεται όπως πρέπει.
8. Αν όμως πνεύσει άμετρος, τους έρωτες τους διώχνει,
9. βουλιάζει τους σ΄ ύπνο βαθύ, γείτονα του θανάτου.
ΕΥΗΝΟΥ «ΒΑΚΧΟΥ ΜΕΤΡΟΝ ΆΡΙΣΤΟΝ» Ε.Α. 11,49.
1. Βάκχου μέτρον άριστον, ο μη πολύ, μηδ΄ελάχιστον,
2. εστι γαρ ή λύπης αίτιος ή μανίης.
3. Χαίρει κιρνάμενος δε τρισίν, Νύμφαισι τέταρτος,
4. τήμος και θαλάμοις εστίν ετοιμότατος.
5. Ει δε πολύς πνεύσειεν, απέστραπται μεν Έρωτας,
6. βαπτίζει δ΄ ύπνω γείτωνι του θανάτου.
ΣΧΟΛΙΑ
1. Ο επιγραμματοποιός Εύηνος ήταν Αθηναίος και έζησε τον πρώτο προ Χριστού αιώνα. Δεν ξέρουμε δυστυχώς περισσότερα για τη ζωή και το έργο του, από το οποίο σώθηκαν μόνο δύο επιγράμματα, αυτό που παρουσιάζεται στο σημερινό μου σημείωμα και ένα άλλο που περιλαμβάνει στο 12ο βιβλίο της Ελληνικής Ανθολογίας.
2. Το παρουσιαζόμενο επίγραμμα είναι συμποτικό (συμποσιακό) και πολύ χρήσιμο για τους πότες που θέλουν να είναι ενημερωμένοι σχετικά με το αγαπημένο τους ποτό, τον οίνο, ο οποίος όταν είναι ανακατωμένος (κεκραμένος) με νερό λέγεται κρασί. (κράσις).
3. Σήμερα βέβαια συνηθίζουμε να ονομάζουμε κρασί και τον άκρατον (ανέρωτο) οίνο.
4. Σύμφωνα με τον Εύηνο, οι αναλογίες της κράσης πρέπει να είναι τρία μέρη νερού και ενός οίνου.
5. Κατά το σχήμα λόγου «μετωνυμία ή υπαλλαγή», ο οίνος αποκαλείται Βάκχος, (άλλο όνομα του θεού Διόνυσου, θεού του οίνου) και το νερό Νύμφη, επειδή οι Νύμφες (όπως π.χ. η Βέροια και η Μίεζα) ήταν θεότητες των πηγών πόσιμου νερού.
Ο οίνος πρέπει να πίνεται με μέτρο και μάλιστα κεκραμένος (κρασί), ούτε πολύς ούτε ελάχιστος. Ο λίγος φέρνει θλίψη, ο πάνω από το μέτρο κάνει τους μεθυσμένους μανιακούς, παράφρονες.
Ο οίνος με μέτρο ευνοεί και την ερωτική σχέση των ανδρόγυνων, ενώ η υπερβολική του χρήση σκοτώνει και τον Έρωτα, ρίχνοντας τους μεθυσμένους σε βαθύ ύπνο, που σύμφωνα με τον Εύηνο, τον Αθηναίο επιγραμματοποιό, αλλά και γενικά με άποψη των αρχαίων μας προγόνων, είναι γείτονας του θανάτου.
Θυμήθηκα τώρα έναν συνάδελφο προ αμνημονεύτων ετών, καλή του ώρα, όπου και βρίσκεται, ο οποίος αντί για «καλή νύχτα» συνήθιζε να λέει χαμογελώντας «Άντε, πάμε τώρα να κοροϊδέψουμε τους πεθαμένους», δηλαδή πάμε να κοιμηθούμε.
Ο ΒΑΚΧΟΣ ΔΙΟΝΥΣΟΣ
Μία από τις πιο όμορφες αρχοντοπούλες, με τις οποίες πλάγιασε ο Ολύμπιος Δίας και τις έκανε μάνες παιδιού του, ήταν και η Σεμέλη, η κόρη του βασιλιά των Θηβών Κάδμου.
Όταν έμαθε η σύζυγος του Δία, η Θεά Ήρα, ότι η Θηβαία Σεμέλη κυοφορούσε το γιο του Δία, τον Διόνυσο, θύμωσε τόσο πολύ που αποφάσισε να την εξοντώσει. Μεταμορφώθηκε, παίρνοντας τη μορφή της παραμάνας της Σεμέλης, κατάφερε να την πείσει να ζητήσει από τον Δία ότι θα της έκανε όποια χάρη του ζητούσε, να της δείξει ότι πραγματικά την αγαπάει, δίνοντας πρώτα-πρώτα τον απαράβατο για τους θεούς όρκο στα νερά της πηγής Στύγας.
Ο ερωτευμένος παράφορα Δίας χωρίς δεύτερη σκέψη έδωσε τον όρκο που του ζητήθηκε και, όταν άκουσε τη χάρη που του ζητούσε, η αγαπημένη του Σεμέλη, να παρουσιαστεί μπροστά της, «με τη μορφή με την οποία είχε πάει να ζητήσει σε γάμο την Ήρα», δεν μπορούσε να μην πραγματοποιήσει τον όρκο του. Άδικα προσπάθησε να μεταπείσει τη Σεμέλη, ώσπου μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά μπήκε στο δωμάτιό της με το άρμα του και με τη συνοδεία κεραυνών, αστραπών και βροντών. Η βαριόμοιρη Σεμέλη έγινε ολοκαύτωμα, αφού την τελευταία στιγμή πρόφτασε ο Δίας και πήρε από τα σπλάχνα της τον κυοφορούμενο Διόνυσο, τον οποίο, επειδή δεν είχαν ακόμη συμπληρωθεί οι μήνες της κύησής του, τον έραψε μέσα στο μηρό του και όταν συμπληρώθηκαν οι εννιά μήνες τον γέννησε!
Τον νεογέννητο Διόνυσο τον παρέδωσε αμέσως ο Δίας στο Θεό Ερμή με εντολή να τον πάει στο Ορχομενό και να τον παραδώσει στην αδερφή της Σεμέλης,στη Θεία του Ινώ.
Αλλά η Ήρα βάλθηκε να εξοντώσει και την οικογένεια της Ινώς, που δέχτηκε με προθυμία να αναθρέψει τον νεογέννητο Διόνυσο, ώσπου ο Δίας για να σώσει το γιο του από την οργή της Ήρας τον μεταμόρφωσε σε ερίφιο, (γιδούλι – κατσικάκι) και ο Ερμής τον μετέφερε σε μία σπηλιά, που βρισκόταν σε μία κοιλάδα, που ονομαζόταν Νύσα, και εκεί ανάλαβαν να τον αναθρέψουν οι Νύμφες.
Πού βρισκόταν η Νύσα? Άλλοι την τοποθετούσαν στη Βοιωτία, άλλοι στη Θράκη (την εποχή εκείνη στη Θράκη συμπεριλαμβανόταν και η χώρα, που υστερότερα ονομάστηκε Μακεδονία) άλλοι στην Ινδία και άλλοι στην Αραβία.
Έτσι γεννήθηκε και ανατράφηκε ο πιο δημοφιλής αρχαίος Έλληνας θεός, ο Διόνυσος, που θεωρούνταν «πατέρας» της Αμπέλου και ο πρώτος οινοποιός.
Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Στην αρχαία Ελλάδα πίστευαν ότι η λατρεία του Διόνυσου άρχισε από τη Θράκη, όπου ο Θεός είχε τα εξής ονόματα:
Βασσαρεύς, Γίγων, Δύαλος, Σαβάτιος και Σάβος.
Από τη Θράκη η λατρεία του Διόνυσου κατέβηκε νοτιότερα ή δια θαλάσσης, μέσω των νησιών ή δια ξηράς, μέσω της Θεσσαλίας και της Βοιωτίας, όπου τα σπουδαιότερα κέντρα της ήταν η Θήβα και ο Ορχομενός. Στη συνέχεια η λατρεία του Διόνυσου απλώθηκε σε όλη την Ελλάδα, με σπουδαιότερο κέντρο την Αττική, όπου είχε και τη μεγαλύτερη ακμή της.
ΔΙΟΝΥΣΟΣ, Ο ΘΕΟΣ ΜΕ ΤΑ ΠΟΛΛΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΩΝΥΜΙΕΣ
Ζαγρεύς, Βρόμιος, Εριβόας, Αυξίτης, Πολίτης, ΕΝΔΕΝΔΡΟΣ, ΔΕΝΑΔΡΙΤΗΣ , ΣΤΥΛΟΣ, ΠΕΡΙΚΙΟΝΙΟΣ, κισσός, Φυτάλμιος, Σαώτης, Βάκχος, Λυαίος, Ψευδάνωρ, Ελευθερεύς, (Ελευτερωτής), Ίακχος.
Τα παραπάνω είναι κάμποσα από τα ονόματα και τις επωνυμίες του Θεού Διόνυσου - Βάκχου, που λατρευόταν και στην Ημαθία ως Διόνυσος Ψευδάνωρ.
ΚΑΙ ΕΝΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟ ΚΡΑΣΙ- ΜΕΘΥΣΙ
«Αυτό το λόγο, θα σας πω, δεν έχω άλλον κανένα:
Μεθύστε με τ΄ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα».
Αυτή τη συμβουλή έδωσε στους Έλληνες συμπατριώτες του ο μεγάλος ποιητής Κωστής Παλαμάς, (1859-1943) όταν το 1940 κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την απειλή του φασισμού, λίγοι αυτοί - πλήθος οι φασίστες.
Μόνο μεθυσμένοι οι Έλληνες δεν θα υπολόγιζαν τη τεράστια διαφορά στρατιωτικών δυνάμεων, όπως μεθυσμένοι ήταν και οι παππούδες τους, όταν το 1821 αποφάσισαν να επαναστατήσουν ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Μεθυσμένοι με το κρασί του Έρωτα της Λευτεριάς.
Επειδή μόνο γεμάτοι από ένα τέτοιο κρασί, θα μπορούσαν να πάρουν την απόφαση «Ελευθερία ή Θάνατος».
Γιατί «κρασί» δεν βγαίνει μόνο από τα σταφύλια, αλλά και από την πίστη σε ιδανικά!
φωτογραφία. Ο Θεός Διόνυσος - Βάκχος, από το Διαδίκτυο.
