Του Απόστολου Ιωσηφίδη
«[…] εἰς Βέροιαν ἤθελα ἀνεύρει τὴν πατρίδα […]
Δὲν λησμονοῦμεν ὅτι ἐκεῖθεν καταγόμεθα. […]
ἐγὼ δὲ μεταξὺ τῶν Μακεδόνων
πάντοτε συγκαταλέγομαι. […]»
[Δημήτριος Βικέλας]
Ο (και βουλευτής Κυκλάδων) Αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Ιωάννης Βρούτσης, έχοντας υπόψη (κυρίως) «το από 23-12-2024 μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του Γραφείου του Διευθυντή (του)», με την (αυθημερόν, προπαραμονή των Χριστουγέννων, εκδοθείσα) ΓΓΑ/35586/23-12-2024 απόφασή του [ΦΕΚ Β´ 7571/31-12-2024, κυκλοφορηθέν στις 17-01-2025] ιδρύει και συγκροτεί, στο Υπουργείο Παιδείας Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Οργανωτική Επιτροπή, με τίτλο «Εθνική Οργανωτική Επιτροπή Αθλητικής, Ολυμπιακής, Παραολυμπιακής Παιδείας, Ιστορίας και Αξιών ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΙΚΕΛΑΣ».
Η σύσταση και η λειτουργία μιας «Οργανωτικής Επιτροπής» (στην οποία «ανατίθεται η διεκδίκηση, η προετοιμασία, η οργάνωση και η διεξαγωγή αγώνων, συνεδρίων και Ολυμπιακών γεγονότων, με παγκόσμια ή πανευρωπαϊκή ή γενικά μεγάλη σημασία») διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 2725/1999, όπως ισχύουν: είναι δηλαδή η «Ο.Ε. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΙΚΕΛΑΣ» νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, που λειτουργεί στο πλαίσιο του αρμοδίου Υπουργείου (Αθλητισμού), αλλά, εκ του νόμου, δεν ανήκει στον δημόσιο τομέα. Οι πόροι της προέρχονται από επιχορηγήσεις της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού και σειράς Υπουργείων (Εσωτερικών, Παιδείας, Πολιτισμού, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Επικοινωνιών, Τουρισμού), καθώς και Περιφερειών. Διοικείται από άμισθο 13μελές Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο μπορεί να προβαίνει και σε προσλήψεις προσωπικού, με 6μηνες συμβάσεις.
Στους σκοπούς της «Ο.Ε. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΙΚΕΛΑΣ» συγκαταλέγονται «η χάραξη αποτελεσματικής εθνικής στρατηγικής για την Ανάπτυξη του Αθλητισμού στην Ελλάδα, η προώθηση της Ιδέας, της Ιστορίας και των Αξιών του Αθλητισμού, του Ολυμπισμού και του Παραολυμπισμού, η αύξηση της συμμετοχής των παιδιών και των νέων στον αθλητισμό, […]», και αρκετοί άλλοι, ανάμεσα στους οποίους και «η αναβίωση, διαφύλαξη και διάδοση της παρακαταθήκης που άφησε ο Κυκλαδίτης οραματιστής Δημήτριος Βικέλας από τη Σύρο […]».
Σε ένα πολυεπίπεδο πλέγμα δράσεων, που προβλέπεται (ή προσδοκάται) να αναπτυχθούν από την «Ο.Ε.», προτάσσονται με ονομαστικό γεωχωρικό προσδιορισμό «η οργάνωση και υλοποίηση στη Σύρο, γενέτειρα του Δημητρίου Βικέλα, εορτασμού […] πριν το τέλος κάθε Ολυμπιάδας», και «η οργάνωση, θεσμοθέτηση και υλοποίηση αθλητικών και παιδαγωγικών δράσεων στην Τήνο, κάθε τέσσερα χρόνια», κ.α.π.
Αξιέπαινη, κατά πάντα, η πρωτοβουλία του Αναπληρωτή Υπουργού και του Διευθυντή του Γραφείου του, που τιμούν την μνήμη και την προσφορά του Δημητρίου Βικέλα και μεριμνούν για την διηνεκή, σε εθνικό και διεθνές ακροατήριο, προβολή της μορφής του• συνδέουν όμως το όνομά του αποκλειστικά με την γενέτειρά του (νήσος Σύρος) και την περιοχή της (Τήνος).
Παραβλέπουν (ή αγνοούν;) όσα -και για την σύνδεση αυτή- ο ίδιος ο οικουμενικός Δημήτριος Βικέλας εξομολογείται αυτοβιογραφούμενος:
«Ἐγεννήθην εἰς Ἑρμούπολιν τὴν 15 Φεβρουαρίου 1835 […]
Αἱ παιδικαὶ ἀναμνήσεις καὶ αἱ τοῦ μαθητικοῦ μου, ἐν μέρει, βίου καθιστοῦν ὁπωσδήποτε προσφιλῆ δι᾿ ἐμὲ τὴν Σύραν, ἀλλὰ δὲν μὲ προσκολλᾷ εἰς τὴν ξηρὰν ἐκείνην νῆσον τὸ παρελθὸν τῆς οἰκογενείας μου, οὔτε μὲ συνέδεσεν ἡ μετέπειτα ζωή μου πρὸς τὸν τόπον τῆς γεννήσεώς μου.
Ἐὰν οἱ γονεῖς μου ἔμεναν ἐκεῖ διαρκῶς, ἐὰν εἶχα πατρικὴν ἰδιοκτησίαν εἰς Σύραν, θὰ ἐγινόμην πράγματι Ἑρμουπολίτης. Δὲν ἔχω ῥίζας ἐκεῖ. […]
ὁ μὲν ἐκ μητρὸς πάππος μου ἐγεννήθη εἰς Ἰωάννινα, ὁ δὲ ἐκ πατρὸς εἰς Βέροιαν. Αἱ πόλεις ἐκεῖναι εἶναι αἱ ἀληθεῖς πατρίδες τῶν οἰκογενειῶν των. Ἡ ἐκεῖθεν ἐκρίζωσίς των καὶ ὁ πλάνης, ἐκ γενετῆς σχεδόν, βίος μου μοῦ ἀφῄρεσαν πᾶσαν ἀφορμὴν πρὸς ἀνάπτυξιν τοπικοῦ πατριωτισμοῦ.
Ἀλλ᾿ αἰσθάνομαι ὅτι, ἐὰν ἦτο δυνατὸν καὶ σήμερον ἔτι νὰ στήσω τὴν σκηνήν μου εἰς Βέροιαν, ἐκεῖ ἤθελα ἀνεύρει τὴν πατρίδα, καθόσον ἐκεῖ συγκεντροῦνται αἱ οἰκογενειακαί μου παραδόσεις.
Δὲν λησμονοῦμεν ὅτι ἐκεῖθεν καταγόμεθα.
Ἐπὶ τοῦ τάφου τοῦ πατρός μου, εἰς τὸ νεκροταφεῖον τῶν Ἀθηνῶν, ὑπὸ τὸ ὄνομά του ἐχαράξαμεν τὰς λέξεις “ἐκ Βεροίας”• ὁ ἀδελφός μου ἐνέγραψεν εἰς τὸ σχολεῖον τὸν πρωτότοκόν του ὡς Μακεδόνα τὴν καταγωγήν, καὶ ἐγὼ δὲ μεταξὺ τῶν Μακεδόνων πάντοτε συγκαταλέγομαι.
Ἀτυχῶς δὲν κατώρθωσα εἰσέτι νὰ ἐπισκεφθῶ τὴν Βέροιαν. Ἐκ περιγραφῶν γνωρίζω τὴν ὡραίαν τοποθεσίαν της, τὴν ἄποψιν τῶν ποικίλων οἰκοδομῶν της, τὰ ἄφθονά της νερά, τὰ πολλὰ καὶ σκιερά της δένδρα• γνωρίζω ὅτι σώζεται εἰσέτι ἡ παλαιὰ τῆς οἰκογενείας μου οἰκία, μία τῶν μεγαλητέρων τῇς πόλεως, μαρτυροῦσα παρελθόντα μεγαλεῖα• ἀλλὰ τὸ οἰκογενειακὸν ὄνομά μας ἐξέλιπεν εἰς τὴν κοιτίδα τοῦ γένους μας. […]»[ 1]
Ανάγκη, συνεπώς, να μετριασθεί, όπως η βικελαία πένα υπαγορεύει, ο «κυκλαδοκεντρισμός» της νεοσύστατης «Ο.Ε.».
Προς τούτο, οι εκλεκτοί βουλευτές μας, οι εκπρόσωποι της Ημαθίας στο Κοινοβούλιο, που ασφαλώς έχουν αποθησαυρίσει σε περίοπτη θέση των βιβλιοθηκών τους τα έργα του Βικέλα, αλλά και τις ειδικές μελέτες του προκατόχου τους βουλευτή και ιστορικού της Βέροιας Γεωργίου Χ. Χιονίδη[ 2], ο οποίος ακλόνητα έχει τεκμηριώσει την καταγωγή του Δημητρίου Βικέλα από την Βέροια, ας καταθέσουν, αν θέλουν, αντίγραφά τους στον συνάδελφό τους βουλευτή Κυκλάδων και Αναπληρωτή Υπουργό, με την παράκληση να συμπληρωθεί η απόφασή του:
(α) αφενός στο σημείο που μνημονεύει μονοσήμαντα ως «Κυκλαδίτη» τον Δημήτριο Βικέλα, με την προσθήκη των λέξεων «Μακεδόνα-Βεροιέα», και
(β) αφετέρου με την χωροθέτηση δράσεων της «Ο.Ε. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΙΚΕΛΑΣ» και στον τόπο καταγωγής του, δηλαδή στην πατρίδα του, την Βέροια[3 ].-
[1 ] Δημήτριος Βικέλας, Ἡ ζωή μου Παιδικαὶ Ἀναμνήσεις-Νεανικοὶ Χρόνοι, Σύλλογος πρὸς Διάδοσιν Ὠφελίμων Βιβλίων, Ἐν Ἀθήναις, 1908, - Κεφάλαιον Α! Οἰκογενειακά, σ. 4, 6-7 (αλλά και Παράρτημα Α! συμπληρώσεις στην σ. 7: «Τὸν Σεπτέμβριον τοῦ 1901 ἐπεσκέφθην τὴν Βέροιαν […]» σ. 423).
[2 ] Γιώργος Χ. Χιονίδης, Η αρχοντική οικογένεια της Βέροιας των Μπεκέλλα-Βικέλα• (α) Μακεδονικά, σύγγραμμα περιοδικόν της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, τ. 34ος, 2005, σ. 67-89• (β) έκδ. της «Πνευματικής και Ολυμπιακής Στέγης Δημητρίου Βικέλα του Δήμου Βέροιας», 2006.
[3 ] Πατρίδα, η οποία, πλην αποσπασματικών εξαιρέσεων, δεν έπαψε να αντικρίζει το εκλεκτό της τέκνο με ισχυρή μυωπική ματιά: αφήνοντας, «κρίμασιν οἷς οἶδε Κύριος», να χαθεί για πάντα η εμβληματική «παλαιὰ τῆς οἰκογενείας του οἰκία»• διαγράφοντας από τον πολιστιστικό (και όχι μόνο) χάρτη τα «Βικέλεια»• εκτοπίζοντας την προτομή του από το κέντρο του πάρκου της Εληάς• καταργώντας το (ιδρυθέν το 2005 με την ενθουσιώδη προτροπή του πατριάρχη της αθλητικής δημοσιογραφίας Πέτρου Λινάρδου) αυτοτελές δημοτικό νομικό πρόσωπο «Πνευματική και Ολυμπιακή Στέγη Δημητρίου Βικέλα», που θα μπορούσε να έχει αποβεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο αναπτυξιακό «πολύ-εργαλείο» για την πόλη και τον Δήμο…
