Του Ιερέως Παναγιώτου Σ. Χαλκιά
Ο από χρόνια τώρα, φίλοι αναγνώστες, κοινός εορτασμός των Τριών Ιεραρχών, στις 30 Ιανουαρίου και ο καθορισμός της ημέρας της μνήμης των ως εορτής των Γραμμάτων, είχε και έχει ακόμα σκοπό να προβάλλει ενιαία το μεγάλο παράδειγμα τους στο πλήρωμα της Εκκλησίας και ιδιαίτερα στους νέους. Κι αυτό γιατί ισάξια και οι τρεις υπήρξανε χαρά ανθρώπων, γιατροί επιστήμονες των νοσημάτων της ψυχής και του σώματος, ποιμένες Χριστομίμητοι, άνθη εύοσμα και μυρίπνοα, επίγειοι άγγελοι, της οικουμένης διδάσκαλοι.
Τιμάμε την ημέρα αυτή, τους λάτρεις των ελληνικών γραμμάτων, τους κήρυκες της αλήθειας και τους γίγαντες της πίστης και της αρετής. Με ατσαλένια θέληση και βαθιά ριζωμένοι στις καρδιές τους τη χριστιανική πίστη, εγκαταλείπουνε πλούτη, μόρφωση, χαρίσματα και αρχοντική καταγωγή και γίνονται δάσκαλοι της χριστιανικής αλήθειας.
Οι Τρεις Ιεράρχες - Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης ο Χρυσόστομος- έζησαν τον τέταρτο μετά Χριστό αιώνα, σε μια εποχή με δύσκολα προβλήματα: εκκλησιαστικά, κοινωνικά, παιδευτικά.
Έχοντας σπουδάσει και οι τρεις στην Αθήνα, γνώρισαν από κοντά την αρχαία ελληνική σκέψη και κατάλαβαν την αξία και τη σημασία της κοντά στη χριστιανική αγάπη. Αντιλήφθηκαν ότι ο χριστιανισμός, με τη βοήθεια και των μηνυμάτων της αρχαίας σκέψης, ήταν ο μοναδικός δρόμος για την πνευματική και ψυχική σωτηρία και πολιτιστική άνοδο του ανθρώπου της εποχής εκείνης, που, από άγνοια, κάθε τι ελληνικό, εθεωρείτο ειδωλολατρικό και καταστρεφόταν και επικρατούσε ο φανατισμός και η τύφλωση. Είχε γίνει πίστη τους ότι η παιδεία, που έλειπε από το λαό, ήταν ζήτημα ζωής για αυτόν.
Έτσι, εμπνευσμένοι, κυρίως, από το πνεύμα της χριστιανικής διδασκαλίας, επιδόθηκαν, με συνεχή κηρύγματα, στον πολιτισμό, την καλλιέργεια και ηθική διάπλαση του λαού. Εκήρυτταν ότι ο άνθρωπος οφείλει να καλλιεργεί το πνεύμα με τα γράμματα και τις τέχνες, να προσφέρει αγάπη στον πλησίον του, ακόμα και στον εχθρό του. Οργάνωσαν μοναστήρια - σχολεία, όπου οι μοναχοί, εκτός από δάσκαλοι, συγκέντρωναν ελληνικά χειρόγραφα και συνέγραψαν βιβλία, ώστε, μέσω αυτών, να διασωθούν η χριστιανική σκέψη και η ελληνική φιλοσοφία.
Είχαν επίσης πλούσια κοινωνική και φιλανθρωπική δράση, οργανώνοντας εναγή ιδρύματα, (εστιατόρια, ορφανοτροφεία, γηροκομεία, βρεφοκομεία, πτωχοκομεία), για τους φτωχούς, τους γέροντες, τα νήπια, τα ορφανά και τους ασθενείς. Όπου έφτανε η επισκοπική δικαιοδοσία στους, δεν υπήρχαν άνθρωποι να πεινούν. Η εκκλησία στις μέρες τους λαμπρύνθηκε, έφτασε σε ύψη πνευματικής καρποφορίας και δίκαια ο αιώνας της ακμής του ονομάστηκε «Χρυσός Αιώνας της Ορθοδοξίας».
Με δική τους, τέλος εργασία, πλουτίζεται η ελληνική γλώσσα με τις ωραιότερες λέξεις. Τα έργα τους αποτελούν πνευματικά μεταλλεία, στα οποία η περιπλανώμενη ανθρώπινη ψυχή βρίσκει πλούτο, φως και δύναμη. Η προσφορά τους στον ελληνισμό και τη χριστιανοσύνη υπήρξε τόσο μεγάλη, ώστε δίκαια η Εκκλησία τους ονόμασε: «Τρεις Μεγίστους Φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος» και όρισε να γιορτάζεται η μνήμη τους σε μια γιορτή, θεωρώντας τους ως πρότυπο πραγματικού δασκάλου με οικουμενικό κύρος. Και η πολιτεία όρισε να γιορτάζεται και να τιμάται την ίδια μέρα και ο Δάσκαλος γενικά, του ο οποίου η προσφορά στη νεολαία μας σήμερα είναι σε όλους μας γνωστή. Με μια σωστή παιδεία θα μπορέσουμε:
Να αποδεικνύουμε αδιάλειπτα την ηθική μας ποιότητα με έργα δικαιοσύνης και αγάπης.
Να αγαπάμε την ομορφιά και να επιμένουμε στην αισθητική μας καλλιέργεια.
Να γνωρίζουμε τα επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας και να τα χρησιμοποιούμε για το καλό όλων των ανθρώπων και όλων των λαών.
Να έχουμε ευαίσθητη δημοκρατική συνείδηση και ευθύνη.
Να προσπαθούμε να συμβάλλουμε στην εξάλειψη των εστιών που προκαλούν την κρίση των ηθικών αξιών, που ενισχύουν το υλιστικό πνεύμα και την καταναλωτική μανία, υποβαθμίζουν την παιδεία, εμπορευματοποιούν τον πολιτισμό και αλλοτριώνουν τον άνθρωπο.
Έτσι, θα έχουμε τη χαρά της προσωπικής μας συμβολής στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου, σύμφωνα με το πνεύμα που έδειξαν, αγωνίστηκαν και μόχθησαν οι Τρεις Μεγάλοι Ιεράρχες.
Υ. Γ.
Μ. Βασίλειος, Γρηγόριος Ναζιάνζηνος και Ιουλιανός ο Παραβάτης, ήταν συμφοιτητές στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Ο Ιουλιανός έδγινε αυτοκράτορας και θέλησε να επαναφέρει την Αρχαία Θρησκεία των δώδεκα Θεών του Ολύμπου.
Ο Μ. Βασίλειος του έγραψε γράμμα και του έλεγε ότι η προσπάθειά του ήταν μάταιη. Και ο Ιουλιανός του απάντησε: «Ανέγνων, έγνων, κατέγνων,=Διάβασα, κατάλαβα, καταδίκασα.
Μέγας Βασίλειος: Ανέγνως, αλλ’ ουκ. Ει γαρ έγνως, ουκ αν κατέγνως= Διάβασες, αλλά δεν κατάλαβες. Διότι αν καταλάβαινες, δεν θα καταδίκαζες.
