Γράφει ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος
Θεολόγος
Μέγαν εύρατο εv τοις κιvδυvοις, σε υπέρμαχον, η οικουμένη, Αθλοφόρε τα έθνη τροπούμενον. Ως ούν Λυαίου καθείλες την έπαρσιν, εν τω σταδίω θαρρύvας τον Νέστορα, ούτως Άγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
Η πόλη της Θεσσαλονίκης αυτές τις ημέρες είναι στολισμένη. Όλοι οι χριστιανοί περιμένουν να γιορτάσουν πανηγυρικά τη σεμνή μνήμη του Αγίου Δημητρίου. Κάθε χρόνο στις 26 Οκτωβρίου, οι ορθόδοξοι Έλληνες χριστιανοί θα σπεύσουν να τιμήσουν τον Άγιο Πολιούχο και προστάτη της πόλης της Θεσσαλονίκης Δημήτριο. Έτσι και φέτος. Όλοι άρχοντες, λαός 2024 θέλουν να τιμήσουν και πάλι τον άγιό τους και να πανηγυρίσουν μαζί και την απελευθέρωση της πόλης, το 1912, από την τουρκική σκλαβιά, όπως ο ίδιος το θέλησε. Θα προσκυνήσουν τα άγια λείψανα του και θα καταθέσουν οι πονεμένοι μαζί με τη λατρεία τους, τις παρακλήσεις και τα δάκρυα τους .
Στην Ιστορική της πορεία οι πιστοί της Ορθοδοξία για τρεις ολόκληρους αιώνες δέχτηκε τα θανατηφόρα βέλη της ρωμαϊκής εξουσίας και μαρτύρησαν. Ένας από αυτούς είναι και ο Άγιος Δημήτριος. Στο εσωτερικό στον υπόγειο χώρο του Ναού, που άλλοτε ήταν λουτρά . ο προσκυνητής θα ζήσει στιγμές συγκλονιστικές όταν γίνει και αυτός αυτόπτης μάρτυρας της φυλακής του Αγίου Δημητρίου για να συμμετάσχει με το δικό του τρόπο στη θυσία . Πόσα θαύματα έχουν γίνει από το μυρωμένο αγίασμα που απορρέει από το σημείο του μαρτυρίου του. Πολλά είναι τα θαύματα του Αγίου και σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Το πρώτο θαύμα έγινε με την ευχή του μάρτυρα στις φυλακές του. Όπως μας θυμίζει το απολυτίκιό του, ο Δημήτριος έδωσε την ευχή του στο Νέστορα ο οποίος με την δυνατή προσευχή κατόρθωσε και νίκησε τον μεγαλόσωμο Λυαίο. Έκπληξη και μίσος προκάλεσε το γεγονός στον αυτοκράτορα και στους Ρωμαίους αξιωματούχων στην Αρένα της κολάσεως που παρακολούθησαν το θέαμα. Ήταν και αυτό ένα απάνθρωπο έθιμο που οι Ρωμαίοι ικανοποιούσαν τις αρρωστημένες ορέξεις τους στις αρένες των σταδίων παρακολουθώντας το μακάβριο θέαμα. Τον θάνατο ενός αθώου ανθρώπου με το χειρότερο τρόπο.
Κατά διαταγή του Αυτοκράτορα Μαξιμιανό φυλακίστηκε. Εκεί έζησε μέχρι που τον συνάντησε ο θάνατος δια αποκεφαλισμού με αφορμή τη νίκη του Νέστορα επί του Λυαίου στο στάδιο. Βασική αιτία υπήρξε για το θάνατο του Αγίου η στάση του απέναντι στη ρωμαϊκή εξουσία. Σύμφωνα με την αγιολογική παράδοση, ο Άγιος Δημήτριος μαρτύρησε επί Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.) όταν, έγινε ο πιο σκληρός διωγμός των Χριστιανών στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Στρατιώτες του Γαλαρίου συνέλαβαν τον Δημήτριο με την κατηγορία ότι συμμετείχε ενεργά στις χριστιανικές συγκεντρώσεις.
Μετά το θάνατό του ενταφιάστηκε στο χώρο του μαρτυρίου του από τον οποίο αναβλύζει μύρο με το οποίο λέγεται ότι θεραπεύτηκαν πολλοί χριστιανοί.1
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς γράφει χαρακτηριστικά πώς ο Ναός τού αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη γίνεται «παράδεισος άλλος, ού πηγήν μύρων εκτρέχουσα τό τής γής ποτίζει άπαν πρόσωπον» και τον «κόσμον όλον ποταμηδόν καταρδεύει» (παράδεισος τού οποίου η πηγή τών μύρων πού τρέχει ποτίζει όλο τό πρόσωπο τής γής καί σάν ποτάμι καταρδεύει όλο τόν κόσμο). .1
Ύστερα από κάποια χρόνια τα λείψανα του αγίου εξαφανίστηκαν. Κανείς δεν γνώριζε τι απέγιναν προς θλίψη των χριστιανών Μία εκδοχή είναι αυτή με τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Μία εκδοχή αναφέρει ότι: «Από το λείψανο του Αγίου Δημητρίου αποπειράθηκαν να αποσπάσουν τμήμα οι αυτοκράτορες Ιουστινιανός το 527-565,ο οποίος θεωρούσε μάλιστα ότι χωρίς αυτό η αυτοκρατορία δεν είναι ασφαλής.» Να υποθέσουμε ότι τα ήθελε γιατί τότε κατασκευάζεται η Αγία Σοφία το 532 και ο Μαυρίκιος το 582-602 αλλά μάταια γιατί εμποδίστηκαν από τον Άγιο». Υπάρχει και η εξής ιστορία. Οι αντιπρόσωποι του Ιουστινιανού όταν έφτασαν στην Θεσσαλονίκη συνεννοήθηκαν με τα μέλη της εκκλησιαστικής επιτροπής την Άλλη μέρα να πάνε στον τάφο και να πάρουν τα λείψανα. Την άλλη μέρα δεν υπήρχαν τα λείψανα έλειπαν. Προφανώς «κάποιοι» τα εξαφάνισαν και από φόβο δεν ενημέρωσαν κανένα. 2
Όπως απέδειξε η έρευνα της Μαρίας Καραγιάννη, τα λείψανα του Αγίου Δημητρίου είχαν κλαπεί από το ναό του στη Θεσσαλονίκη, όταν το 1204 έως το 1223 η πόλη λεηλατήθηκε από τους Σταυροφόρους και κάποιοι από αυτούς τα μετέφεραν στο Αββαείο του Σαν Λορέντζο που εκείνη την εποχή ήταν σπουδαίο χριστιανικό κέντρο. Εκεί θα μείνουν για πολλά χρόνια
Ήταν Ιούλιος του 1978 όταν η αρχαιολόγος - βυζαντινολόγος Μαρία Θεοχάρη κατέθεσε στην Ακαδημία Αθηνών στοιχεία έρευνας που έκανε για τον Άγιο Δημήτριο με τον τίτλο «Μελέτη περί ψηφιδωτής εικόνος του Αγίου Δημητρίου και της ανευρέσεως των λειψάνων του Αγίου εις Ιταλία
Αμέσως μόλις έγιναν γνωστές οι εξελίξεις με τον εντοπισμό των ιερών λειψάνων, ο τότε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, Παντελεήμων ο Β’, έσπευσε να συγκεντρώσει πληροφορίες από ειδικούς επιστήμονες γύρω από τη γνησιότητά τους κι αφού το επιβεβαίωσε ξεκίνησε τις επαφές μεταξύ των δύο Εκκλησιών για την επανακομιδή τους στη Θεσσαλονίκη.
Τελικά ήταν θέλημα του Θεού και του Αγίου να αξιωθεί ἡ Θεσσαλονίκη να τον δεχτεί πάλι στους κόλπους της και το 1978 ο Ιταλός Επίσκοπος της περιοχής του Σαν Λορέντζο, Κωνστάντιο Μίτσι μετά από συγκινητικές τελετές, παρέδωσε τα ιερά λείψανα του πολιούχου της Θεσσαλονίκης στον Μητροπολίτη Παντελεήμονα Β’ πού συνοδευόταν από τον εκπρόσωπο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τον Επίσκοπο Κρατείας, Γεννάδιο και τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Παντελεήμονα Καλπακίδη, Αρχιμανδρίτη τότε και σήμερα Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας.
Να σημειώσουμε επίσης ότι ο τωρινός Μητροπολίτης μας κ.κ. Παντελεήμων (ως εκπρόσωπος του τότε Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης ) ήταν ο βασικός συνομιλητής μεταξύ των δύο Μητροπόλεων, του Σαν Λορέντζο και της Θεσσαλονίκης, στην προσπάθεια να βρεθεί τρόπος για τη μεταφορά των λειψάνων του Αγίου Δημητρίου στη γενέτειρα πόλη του. Επί ένα μήνα τουλάχιστον ο ποιμενάρχης μας βρίσκονταν στην Ιταλία πριν οριστικοποιηθεί η συμφωνία της επανακομιδής κι αυτή η ιδιαίτερη συμβολή του, σε μια από τις πλέον ιστορικές στιγμές της Θεσσαλονίκης, έχει καταγραφεί και αναγνωρίζεται μέχρι σήμερα.3
Στις 23 Οκτωβρίου 1978 η Τίμια Κάρα του Αγίου Δημητρίου έφτασε με πομπή στην Θεσσαλονίκη όπου ο λαός την υποδέχθηκε με πρωτοφανή και δίκαιο ενθουσιασμό και με μεγάλη συγκίνηση. Οι στιγμές υπήρξαν μεγαλειώδεις. Με θριαμβευτική πομπή κλήρου και λαού, το ιερό λείψανο του Αγίου επέστρεφε στη γενέτειρά του, για να βρίσκουν και πάλι οι προσκυνητές του, καταφυγή και πανίσχυρη προστασία του
Πηγές
1 Μεγάλη εγκ. Πάπυρος-Λαρούς 6 Βριτάνικα τ. τ.20 σελ. 180-181.
2 Γρηγόριος Παλαμάς, Κοινωνική δικτύωση.
3 Μαρία Θεοχάρη Αρχαιολόγος, «Μελέτη περί ψηφιδωτής εικόνος του Αγίου Δημητρίου και της εύρεσης των λειψάνων του Αγίου εις Ιταλία
4. Π Πάσχου, ΈΡΩΣ ΟΡΘΟΔΟΞΊΑΣ σελ. 280. Σχετικό κείμενο
