«Λ΄ Παύλεια» | Ολοκληρώθηκε το 30ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο

Ολοκληρώθηκαν το μεσημέρι της Παρασκευής, 28ης Ιουνίου 2024, οι εργασίες του 30ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου των Παυλείων με θέμα: «Ο Απόστολος Παύλος και η λειτουργική ζωή της Εκκλησίας», που διοργάνωσε η Αποστολική Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας προς τιμήν του ιδρυτού της τοπικής Εκκλησίας, Αποστόλου Παύλου.

Πρόεδρος της πέμπτης συνεδρίας ήταν ο διατελέσας Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Παναγιώτης Σκαλτσής και εισηγήσεις ανέπτυξαν α) ο κ. Ανέστης Κεσελόπουλος, ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η λειτουργική ζωή και η λογοτεχνία» και β) η κ. Φλώρα Καραγιάννη, Διδάκτωρ Αρχαιολογίας – Διευθύντρια Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, η οποία ανέπτυξε το θέμα: «Η Λειτουργική ζωή και η βυζαντινή τέχνη».

Κατά την τελευταία, έκτη συνεδρία, προήδρευσε ο ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Ανέστης Κεσελόπουλος και εισηγήσεις ανέπτυξαν α) ο κ. Δημήτριος Παπάζης, Αναπληρωτής Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η Λειτουργική ζωή στην περίοδο της Τουρκοκρατίας» και β) ο κ. Χαράλαμπος Ατμζατζίδης, ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Τριάντα χρόνια ΠΑΥΛΕΙΑ».

Στο τέλος της έκτης συνεδρίας βραβεύτηκαν, όπως κάθε χρόνο στο πλαίσιο των Παυλείων, μαθητές και μαθήτριες της Ημαθίας, οι οποίοι διακρίθηκαν σε αθλητικούς, καλλιτεχνικούς και εκπαιδευτικούς διαγωνισμούς σε περιφερειακό, πανελλήνιο ή διεθνές επίπεδο κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς που πέρασε.

Η επιστημονική επιτροπή των «Παυλείων» που αποτελείται από τον Ομ. Καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Χαράλαμπο Ατματζίδη, τον Αν. Καθηγητή του Α.Π.Θ. Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεώργιο, την Καθηγήτρια του Α.Π.Θ.  κ. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, τον Επ. Καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Τιμολέων Γαλάνη και τον Επ. Καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Βασίλειο Τζέρπο, ανακοίνωσε το θέμα που θα εξετάσει το Συνέδριο των ΛΑ’ Παυλείων τον Ιούνιο του 2025, το οποίο θα είναι «Ο Απόστολος Παύλος και το Τριαδολογικό Δόγμα».

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής των Παυλείων Ομοτ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Χαράλαμπος Ατματζίδης επιλέχθηκε αυτό το θέμα καθώς το 2025 συμπληρώνονται 1700 έτη από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας.

Το 30ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο των Παυλείων παρουσίασε όπως κάθε χρόνο ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς μας Μητροπόλεώς Αρχιμ. Δημήτριος Μπακλαγής, ενώ στις εργασίες του συμμετείχαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαοδικείας κ. Θεοδώρητος (Οικουμενικό Πατριαρχείο), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ιππώνος κ. Στέφανος (Πατριαρχείο Αλεξανδρείας), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ιεραπόλεως κ. Αρσένιος (Πατριαρχείο Αντιοχείας), ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Ναζαρέτ κ. Κυριακός (Πατριαρχείο Ιεροσολύμων), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Λίπλγιαν κ. Δοσίθεος (Πατριαρχείο Σερβίας), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ουγγαρίας κ. Σιλουανός (Πατριαρχείο Ρουμανίας), ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Στάρα Ζαγόρας κ. Κυπριανός (Πατριαρχείο Βουλγαρίας), ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ζουγκδίδι και Τσαΐσι κ. Γεράσιμος (Πατριαρχείο Γεωργίας), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Νεαπόλεως κ. Πορφύριος (Εκκλησία της Κύπρου), ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεώργιος (Εκκλησία της Ελλάδος), ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Απολλωνίας και Φιέρι κ. Νικόλαος (Εκκλησία της Αλβανίας), ο Αρχιμανδρίτης Παντελεήμων Karczewski και ο αξιότιμος Καθηγητής κ. Γεώργιος Betlejko (Εκκλησία της Πολωνίας), καθώς και τοπικοί πολιτικοί και στρατιωτικοί άρχοντες, καθηγητές, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές και κληρικοί της Ιεράς μας Μητροπόλεως.

Στο τέλος ο Ποιμενάρχης μας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, παρουσίασε τον τόμο των πρακτικών του περσινού 29ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου των Παυλείων (Ιούνιος 2023) και κήρυξε τη λήξη των εργασιών του 30ου Συνεδρίου, εκφράζοντας παράλληλα τις θερμές ευχαριστίες του προς όλους τους συμμετέχοντες, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Εὐχαριστῶ τῷ Θεῷ μου πάντοτε περί ὑμῶν ἐπί τῇ χάριτι τοῦ Θεοῦ τῇ δοθείσῃ ὑμῖν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὅτι ἐν παντί ἐπλουτίσθητε ἐν αὐτῷ, ἐν παντί λόγῳ καί πάσῃ γνώσει» (1 Κορ. 1.4).

Θά ἦταν δύσκολο νά ἐκφράσω πιό εὔστοχα ἀπό τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο τά αἰσθήματα εὐχαριστίας καί εὐγνωμοσύνης πρός τόν Θεό, γιά τήν ὁλοκλήρωση τοῦ Λ´ Διεθνοῦς Ἐπιστη­μονικοῦ Συνεδρίου, τό ὁποῖο διορ­γά­νωσε ἡ Ἱερά μας Μητρόπολη στό πλαίσιο τῶν Λ´ Παυλείων.

Γι᾽ αὐτό καί δανείζομαι τούς δικούς του λόγους, μέ τούς ὁποίους ἀρχίζει τήν πρώτη πρός Κορινθί­ους ἐπιστολή του, ἔχοντας βεβαίως συναίσθηση τῆς διαφορᾶς πού μᾶς χωρίζει.

Καί ἡ εὐχαριστία αὐτή δέν ἀφορᾶ μόνο τό φετινό, Λ´ Συνέδριο, ἀλλά καί τά τριάντα Συνέδρια, τά ὁποῖα διοργάνωσε καί πραγματοποίησε ἡ Ἱερά μας Μητρόπολη πρός τιμήν τοῦ ἱδρυτοῦ της, τοῦ μεγίστου ἐν ἀποστόλοις ἀποστόλου Παύλου, στή διάρκεια τῶν τριάντα χρόνων, ἀπό τό ἔτος 1995, κατά τό ὁποῖο ἀποφασίσαμε νά καθιερώσουμε τά «Παύλεια», μέχρι σήμερα πού ὁλο­κληρώνουμε τά τριακοστά «Παύ­λεια».

Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποία ἔφε­ρε μέ τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ στήν πόλη μας ὁ πρω­τοκορυφαῖος ἀπόστολος Παῦλος, δέν πλούτισε μόνο τότε τήν πόλη μας καί τούς κατοίκους της. Συνεχίζει νά μᾶς πλουτίζει «ἐν παντί λόγῳ καί πάσῃ γνώσει», καί ἰδιαιτέρως μέ τίς εἰσηγήσεις καί τίς ἀνακοινώσεις, τίς ὁποῖες εἴχαμε τήν εὐκαιρία νά παρακολουθή­σουμε σέ ὅλα αὐτά τά Συνέδρια ἀλλά καί στίς λατρευτικές καί τίς λοιπές ἐκδηλώσεις πρός τιμήν τοῦ ἱδρυ­τοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλη­σίας.

Καί ἐάν τά προηγούμενα 29 χρό­νια τά θέματα τῶν Παυλείων ἀφο­ροῦσαν τίς ἀπόψεις πού ἐκφράζει ὁ «κλητός ἀπόστολος» «ὡς ἠλεημέ­νος παρά Κυρίου» σέ ἐπί μέρους ζητήματα πού ἀπασχολοῦν τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, μερικά ἀπό τά ὁποῖα ἀκούσαμε ἤδη στήν εἰσή­γη­ση τοῦ προέδρου τῆς Ἐπιστη­μονι­κῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Συνεδρίου μας, τοῦ ὁμοτίμου καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ., κ. Χαράλαμπου Ἀτματζίδη, φέτος ἐπι­λέξαμε γιά τά Λ´ Παύλεια καί τό Συνέδριό τους ἕνα θέμα, θά ἔλεγα, συμπεριλη­πτι­κό. Γιατί ἡ λειτουρ­γική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία ὑπῆρξε τό θέμα τοῦ Λ´ Συνεδρίου μας, πού ὁλοκληρώνε­ται σήμερα, συμπερι­λαμ­βάνει ὅλα τά θέματα καί ὅλα τά ζητήματα πού ἀπασχολοῦν καί ἐνδια­φέρουν τόν ἄνθρωπο ὄχι μόνο τῆς ἐποχῆς μας ἀλλά καί κάθε ἐποχῆς.

Δέν ὑπάρχει τίποτε τό ὁποῖο νά ἐνδιαφέρει τόν ἄνθρωπο, νά τόν ἀπασχολεῖ, νά τόν προβλη­ματίζει, νά τόν κάνει νά ἀνησυχεῖ, τό ὁποῖο νά μήν μπορεῖ νά τό ἐμπι­στευθεῖ στόν Θεό διά τῆς προ­σευ­χῆς ἤ, ἄν θέλετε, γιά τό ὁποῖο νά μήν ὑπάρχει μία αἴτηση ἤ μία μνεία μέσα στή θεία λατρεία.

Ὁ λόγος τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς πρεσβυτέρους στήν Ἔφε­σο κλείνει μέ τή φράση «καί τά νῦν παρατίθεμαι ὑμᾶς τῷ Θεῷ καί τῷ λόγῳ τῆς χάριτος αὐτοῦ», καί ἡ φράση αὐτή ἔχει τήν ἀντί­στοιχή της, θά μπο­ρούσαμε νά ποῦμε, στήν κατά­ληξη τῆς πιό συχνῆς ἴσως δεήσεως μέσα στή θεία λατρεία «ἑαυτούς καί ἀλλή­λους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώ­μεθα».

Καί αὐτό δέν εἶναι τυχαῖο, ὅπως ἀκούσαμε στήν ἐναρκτήρια εἰσή­γη­­ση τοῦ Συνεδρίου μας, σχετικά μέ τή συνεισφορά τοῦ ἀποστόλου Παύλου στή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ συνεισφορά τοῦ ἀποστόλου  ἀποδεικνύεται καθαρά ἀπό τίς ἀναφορές πού ὑπάρχουν στίς ἐπι­στολές του σέ στοιχεῖα τῆς λει­τουρ­γικῆς ζωῆς τῆς πρωτοχριστια­νικῆς Ἐκκλησίας, στό περιεχόμενο τῆς λατρείας ἀλλά καί τή λατρευ­τική συνάφεια τῶν ἐπιστολῶν του.

Ἡ λειτουργική ζωή ἀρχίζει νά διαμορφώνεται πολύ νωρίς στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὅπως προ­κύ­πτει ἀπό τίς πέντε θεῖες λει­τουρ­γίες, γιά τίς ὁποῖες ἀκούσαμε στή δεύτερη εἰσήγηση τῆς πρώτης Συνε­δρίας. Κάποιες ἀπό αὐτές, μάλιστα, φέρονται μέ τά ὀνόματα ἀποστόλων, παρουσιάζουν ὅμως, σύμφωνα μέ τά πορίσματα τῆς ἔρευνας, ἡ κάθε μία ἰδιαίτερα χαρα­κτηριστικά καί προβλήματα γνησιότητος.

Στή δεύτερη Συνεδρίαση ἀκούσα­με τρεῖς εἰσηγήσεις, οἱ ὁποῖες ἀφο­ροῦσαν τρεῖς διαφορετικούς το­μεῖς. Ἡ πρώτη ἀφοροῦσε στήν Ὑμνο­γραφία, ἡ ὁποία, μέ δια­φο­ρετικές μορφές, ἀποτελεῖ ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες μέχρι σήμερα συ­στατικό στοιχεῖο τῆς θείας λατρεί­ας. Ὁ πλοῦτος τῆς χριστιανικῆς Ὑμνογραφίας καί ἡ ἀξία του ἀνα­δείχθηκε στήν εἰσήγηση μέσα ἀπό τό ἔργο τοῦ μεγάλου Ὑμνο­γράφου τῆς ἐποχῆς μας καί συγ­χρόνου ἁγίου, τοῦ ὁσίου Γερασίμου τοῦ Μικραγιαννανίτου.

Μέ τή δεύτερη εἰσήγηση περάσα­με σέ ἕνα ἀπό τά κεντρικά, θά μπορούσαμε νά ποῦμε, στοιχεῖα τῆς θείας λατρείας, στό εὐχαρι­στια­κό δεῖπνο τῆς χριστιανικῆς κοινότητας.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅπως ἀκού­σαμε, ἀναφέρεται στό τελευταῖο δεῖπνο τοῦ Χριστοῦ μέ τούς μαθη­τές του, στό ὁποῖο κάνει ἰδιαίτερη ἀναφορά ὁ ἀπόστολος, πού συμ­βάλλει στή διαμόρφωση μιᾶς λειτουργικῆς παραδόσεως, στήν ὁποία ὁ  λεγόμενος «Μυστι­κός Δεῖπνος» συνδέεται μέ τήν εὐ­χα­ρι­στιακή ἐμπειρία τῶν πιστῶν.

Τό θέμα τῆς τρίτης εἰσηγήσεως ἀφοροῦσε στή χρήση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στή λατρευτική παρά­δο­ση τῆς Ρουμανικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ὅμως εἶναι διαδεδομένη καί στήν ἑλληνόφωνη λατρευτική παρά­­δοση.

Ἡ τρίτη Συνεδρίαση ἀπετελεῖτο ἀπό δύο εἰσηγήσεις. Ἡ πρώτη μᾶς παρουσίασε στοιχεῖα καί πληροφο­ρίες γιά τή λειτουργική ζωή τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, τά ὁποῖα ἀνι­χνεύονται τόσο στίς Πράξεις τῶν ἀποστόλων ὅσο καί στίς ἐπιστολές τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀποστόλου Παύλου, καί ἀφοροῦν στόν τόπο καί τόν χρόνο τῶν λειτουργικῶν συνάξεων, στόν ἀριθμό τῶν συμ­μετεχόντων, καί στό ἐπιμέρους λει­τουργικό ὑλικό.

Ἡ δεύτερη εἰσήγηση μᾶς παρου­σίασε τήν ὑπέρβαση τῶν διαφορῶν τῶν ἀνθρώπων μέσα στήν Ἐκκλη­σία, ἡ ὁποία ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἔξοδο τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν ἑαυτό του καί τή συνάντηση μέ τόν ἄλλο, ὅπως τήν προσδιορίζει ὁ ἀπό­­στολος Παῦλος στήν πρός Γα­λά­τας ἐπιστολή του, συνάντηση πού πραγματοποιεῖται κατ᾽ ἐξοχήν μέσα στή θεία λατρεία.

Δύο εἰσηγήσεις περιλάμβανε καί ἡ τέταρτη Συνεδρία. Στήν πρώτη ὁ εἰσηγητής μᾶς παρουσίασε τόν ἐκ­κλη­σιολογικό χαρακτήρα τοῦ μυ­στη­­ρίου τῆς Ἐξομολογήσεως, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ, μέ βάση τή χειρό­γραφη παράδοση τῶν λει­τουρ­γικῶν κειμένων της καί τή θεολο­γία τῶν μυστηρίων, τόν σύνδεσμο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως μέ τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Μέ τόν τρόπο αὐτό, σύμφωνα μέ τόν εἰσηγητή μας, ἡ Ἐξομολόγηση δέν λειτουρ­γεῖ μυστικά καί ἀτομι­κά ἀλλά στό πλαίσιο τῆς ἐκκλη­σιαστικῆς κοινό­τητος.

Ἡ δεύτερη εἰσήγηση ἀνέδειξε τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο τιμᾶ ἡ Ἐκ­κλησία μας στή λατρευτική της ζωή τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο, ἀλλά καί τούς ποικίλους τρόπους μέ τούς ὁποίους ἐκφρά­ζεται ἡ τιμή αὐτή διαχρονικά στήν ἐπαρχία μας.

Στήν πέμπτη Συνεδρία, σήμερα τό πρωί, εἴχαμε τή χαρά νά ἀκούσου­με δύο εἰσηγήσεις πού εἶχαν ὡς ἀντικείμενο τή λειτουργική ζωή. Ὁ πρῶτος εἰσηγητής μας μᾶς ἔδωσε σημαντικά στοιχεῖα γιά τή  λειτουργική ζωή, ὅπως ἀποτυπώ­νεται καί ἀξιοποιεῖται στή νεοελ­ληνική λογοτεχνία, ἐνῶ ἡ δεύτερη εἰσηγήτρια μᾶς παρου­σίασε τή βυζαντινή τέχνη ὡς λει­τουργική τέχνη, καθώς αὐτή ἀπο­τυ­πώνει καί ἀποδίδει εἰκαστικά βασικά στοιχεῖα τῆς θείας λατρεί­ας.

Ξεκινήσαμε τό Συνέδριό μας μέ τήν παρουσίαση τῆς λειτουργικῆς ζωῆς τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, καί φθάσαμε μέ τήν προτελευταία εἰσήγηση, ἡ ὁποία μᾶς παρουσίασε ἕνα λειτουργικό χειρόγραφο τοῦ 19ου αἰῶνος, στή λειτουργική ζωή τήν ἐποχή τῆς Τουρκοκρατίας, κλείνοντας ἔτσι ἕναν ὁλόκληρο κύκλο ἀπό τήν ἐποχή τοῦ οὐρανο­βάμονος ἀποστόλου Παύλου, τόν ὁποῖο τιμοῦμε καί μέ αὐτό τό Συνέ­δριο, μέχρι σήμερα.

Σήμερα ὅμως κλείνουμε μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί ἕναν ἄλλο κύ­κλο, αὐτόν τῶν τριάντα ἐτῶν Συνεδρίων τῶν Παυλείων.

Ἤδη, ὅπως εἶπα καί στήν ἀρχή, ὁ πρόεδρος τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπι­τρο­­πῆς τοῦ Συνεδρίου μας, ὁ ὁποῖος συμμετεῖχε ἀπό τά πρῶτα Συνέδρια στήν Ἐπιστημονική Ἐπι­τρο­πή,  μᾶς ἔδωσε μέ τήν εἰσήγησή του, μέ τήν ὁποία καί ὁλοκλη­ρώ­θηκε τό Συνέδριό μας, μία ἐπισκό­πηση ὅλων τῶν Ἐπιστημο­νικῶν Συνεδρίων τῶν Παυλείων καί τῆς προσφορᾶς τους στήν Ἐκ­κλησία ἀλλά καί στήν Παύλεια βιβλιο­γρα­φία.

Φέτος προσθέτουμε ἕναν ἀκόμη τόμο: τά Πρακτικά τοῦ 29ου Συνε­δρίου, πού πραγματοποιήθηκε τόν περασμένο χρόνο, μέ θέμα «Ὁ ἀπό­στολος Παῦλος καί ἡ κληρο­νομιά τοῦ ἑλληνιστικοῦ κόσμου», τόν ὁποῖο ἔχω τήν χαρά καί τήν τιμή νά σᾶς παρουσιάσω.

Κλείνοντας, λοιπόν, θά ἤθελα νά εὐχαριστήσω πρωτίστως τόν κ. Πρόεδρο τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπι­τρο­πῆς ἀλλά καί τά μέλη της, γιά τόν κόπο καί τήν οὐσιαστική συμ­βολή τους τόσο στό φετινό, Λ´ Συνέδριο, ὅσο καί στά προη­γούμενα Συνέδρια, στά ὁποῖα συνέ­πραξαν μαζί μέ τούς παλαιούς μας καθηγητές, τούς ἀείμνηστους διδα­σκάλους μας Ἰωάννη Γαλάνη καί Ἰωάννη Καραβιδόπουλο, οἱ ὁποῖοι «τόν δρόμον τελέσαντες» ἀναμένουν τόν δίκαιο ἔπαινο γιά τήν προσφορά τους.

Ἐκφράζουμε τίς ὁλοκάρδιες εὐχα­­ριστίες καί τήν εὐγνωμοσύνη μας στούς Προκαθημένους τῶν πρεσβυγενῶν καί νεωτέρων Πα­τριαρ­χείων καί τῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν γιά τά σεπτά μηνύματά τους, τά ὁποῖα καί ἀνέγνωσαν οἱ Σεβασμιώτατοι καί Θεεοφιλέστατοι ἐκπρόσωποί τους, τούς ὁποίους ἐπίσης ἀπό καρδίας καί ἐν εὐγνωμοσύνῃ πολλῇ εὐχαριστοῦμε.

Θερμές εὐχαριστίες ἀνήκουν ἀκόμη στόν Πρόεδρο τοῦ Τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. γιά τήν παρουσία του ἀλλά καί τήν τιμή πού μοῦ ἐπε­φύλαξε τό Τμῆμα Θεολογίας.

Ἐκφράζω ἀκόμη τίς εὐχαριστίες μου σέ ὅλους τούς ἐλλογιμωτά­τους καθηγητές καί εἰση­γητές γιά τήν παρουσία τους καί τήν ἐπιστη­μονική συνεισφορά τους στήν ἀνά­δειξη τοῦ τόσο σημαντικοῦ θέ­μα­τος τοῦ Λ´ Συνεδρίου μας, ἀλλά καί στά μέλη τῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπι­τρο­πῆς, τῆς Γραμματείας καί τῆς ὁμάδος ὑποστηρίξεως τοῦ Συνε­δρίου, πού μερίμνησαν γιά τήν ἀπρόσκοπτη καί ἄψογη διεξα­γωγή του, μέ πρῶτον τόν Πρωτοσύγκελλό μας, τόν π. Ἀθηναγόρα, καί ὅλο τό ἐπιτελεῖο του, ὅλους τούς πατέρες.

Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ τόν Δή­μαρ­­χό μας, τόν Δῆμο Βεροίας καί τό Διοι­κητικό Συμβούλιο τοῦ «Χώ­ρου Τεχνῶν», γιά τήν εὐγενῆ φιλοξε­νία πού μᾶς προσέφεραν, καί φέτος ἀλλά καί τά προηγού­μενα χρόνια, μέ τήν παραχώρηση τῆς ὡραίας αὐτῆς αἰθούσης καί τῆς αἰθούσης τῆς Ἀντωνιαδείου Στέ­γης, τόσο γιά τό Συνέδριο ὅσο καί γιά τή μεγάλη καλλιτεχνική ἐκδή­λωση πού πραγματοποιήθηκε χθές τό βράδυ, ἀφιερωμένη στήν Κύπρο μας.

Εὐχαριστῶ ἀπό καρδίας καί ὅλους ὅσους τίμησαν μέ τήν παρουσία καί τή συμμετοχή τους τό Λ´ Συνέδριο καί τόν ἱδρυτή τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας οὐρανοβάμονα ἀπό­στο­­λο Παῦλο: τίς πολιτικές καί στρα­τιωτικές ἀρχές, τούς κληρι­κούς, τούς μοναχούς, καί τόν εὐσεβῆ λαό τῆς Βεροίας καί τῆς ἐπαρχίας μας, πού ἐκφράζει πάντο­τε τόν σεβασμό καί τήν ἀγάπη του πρός τόν μέγιστο ἀπόστολο Παῦλο.

Εὐχαριστῶ θερμά καί τόν ἐκκλη­σιαστικό τηλεοπτικό σταθμό 4Ε καί τόν τηλεοπτικό σταθμό τῆς Ἐκ­κλη­­σίας τῆς Ρουμανίας πού κάλυ­ψαν τό Λ´ Διεθνές Ἐπιστη­μονικό Συνέδριο τῶν Παυλείων, καί θά μεταφέρουν τό μήνυμά του, μήνυμα τοῦ πρωτοκορυφαίου ἀπο­στόλου καί ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύ­λου, τοῖς ἐγγύς καί τοῖς μακράν, ὥστε νά τιμᾶται καί νά δοξάζεται ὁ μέγας ἀπόστολος καί γιά τούς πολλούς ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας κόπους του ἀλλά καί γιά ὅσα προσφέρει στήν τοπική μας Ἐκκλησία, τήν ὁποία αὐτός ἔπηξε καί γιά τήν ὁποία συνεχίζει νά μεριμνᾶ καί νά πρεσβεύει πάντοτε.