Γράφει ο Θωμάς Γαβριηλίδης
Φιλόλογος-Συγγραφέας
ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ «ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΕ ΠΥΘΑΓΟΡΑ»
1. –Πολυκράτης: Ευλογημένε Πυθαγόρα, Ελικώνιο βλαστάρι των Μουσών,
2. πες μου που σε ρωτώ, μες στη Σχολή σου πόσοι
3. απ’ όσους αγωνίζονται στους αγώνες σοφίας αριστεύουν;
4. –Εγώ, Πολυκράτη, και βέβαια θα σου απαντήσω.
5. Οι μισοί (μαθητές μου) λοιπόν στα καλά μαθήματα προοδεύουν.
6. Το ένα τέταρτο επίσης παλεύει με την αθάνατη φύση.
7. Το ένα έβδομο για την απόλυτη σιωπή νοιάζεται
8. και για τους αναλλοίωτους μυστικούς μύθους.
9. Υπάρχουν και τρεις γυναίκες με κορυφαία τη Θεανώ.
10. Τόσους εμπνεόμενους από τις Πιερίδες Μούσες εγώ καθοδηγώ.
ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ (Ε.Α. XIV, 1)
1. –Πολυκράτης. Όλβιε Πυθαγόρη, Μουσέων Ελικώνιον έρνος,
2. ειπέ μοι ειρομένω, οπόσοι σοφίης κατ’ αγώνα
3. σοίσι δόμοισιν έασιν, αεθλεύοντες άριστα.
4. –Πυθαγόρας. Τοιγάρ εγών είποιμι, Πολύκρατες, ημίσεες μεν
5. αμφί καλά σπεύδουσι μαθήματα, τέτρατοι αύτε
6. αθανάτου φύσεως πεπόνηται, εβδομάτοις δε
7. σιγή πάα μέμηλε, και αφθιτοι ένδοθι μύθοι,
8. τρεις δε γυναίκες έασι, Θεανώ δ’ έξυχος άλλων.
9. Τόσους Πιερίων υποφήτορας αυτός αγινώ.
Ο ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΟΠΟΙΟΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Το μόνο γνωστό ως τώρα για τον επιγραμματοποιό Σωκράτη είναι ότι είχε συγγράψει Συλλογή Αριθμητικών Προβλημάτων. Άγνωστο πότε έζησε. Ο βίος του γενικά άγνωστος.
ΜΟΡΦΗ, ΜΕΤΡΟ, ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ
Το πρόβλημα του Σωκράτους έχει διαλογική μορφή. Πρόσωπα που διαλέγονται είναι ο φιλόσοφος Πυθαγόρας και κάποιος άγνωστος συνομιλητής του ονομαζόμενος Πολυκράτης.
Το κείμενο αποτελείται από εννιά (9) δακτυλικούς εξάμετρους στίχους και η γλώσσα των διαλεγομένων (συνομιλούντων) είναι η Ιωνική διάλεκτος.
Η μνημονευομένη στο πρόβλημα Θεανώ ήταν θυγατέρα του Πυθώνακτα, κρητικής καταγωγής, και σύζυγος του Πυθαγόρα.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Ο ΣΑΜΙΟΣ (575-490 π.Χ.)
Ο Πυθαγόρας ήταν γιος του δακτυλιογλύφου Μνησάρχου και της πεντάμορφης Πυθαΐδας. Γεννήθηκε στη Σάμο γύρω στα 580 π.Χ. όπου και απέκτησε τις πρώτες γνώσεις του, τις οποίες αύξησε στη συνέχεια με μακροχρόνιες σπουδές και με ταξίδια, που τον πήγαν ως την Αίγυπτο και τη Βαβυλώνα, χώρες πανάρχαιας ιερατικής σοφίας.
Όταν ανδρώθηκε, εγκατέλειψε τη Σάμο, είτε επειδή είχε κυριαρχήσει ο τύραννος Πολυκράτης, είτε επειδή δεν μπορούσε να ανεχθεί την διαρκώς αυξανόμενη έκλυση των ηθών στις ελληνικές μικρασιατικές αποικείς και στα κοντινά τους αιγαιοπελαγίτικα νησιά και εγκαταστάθηκε στην ελληνική αποικία της Κάτω Ιταλίας, τον Κρότωνα, που ήταν πασίγνωστη για το υγιεινό της κλίμα και για την αρετή των κατοίκων της.
Στον Κρότωνα, αρχικά, και έπειτα και σε άλλες πόλεις της Ιταλίας ίδρυσε συλλόγους ή εταιρίες με ανθρώπους ομόφρονες που επιδίωκαν όχι μόνο σκοπούς θρησκευτικούς και ηθικούς αλλά και επιστημονικούς και πολιτικούς.
Οι αντιλήψεις τον έφεραν σε σύγκρουση με τους αντιφρονούντες που κατέληξαν στην εξορία του από τον Κρότωνα και τη μετάβασή του, στο Μεταπόντιο (Ελληνική αποικία επίσης στην Κάτω Ιταλία), όπου και πέθανε γύρω στο 500 π.Χ.
Η κυριότερη πηγή, απ’ την οποία αντλούνται πληροφορίες για τα πυθαγορικά δόγματα, είναι τα διασωθέντα αποσπάσματα του έργου «Περί φύσεως» του Φιλολάου, ενός συγγραφέα που έζησε και έγραψε στα τέλη του πέμπτου αιώνα π.Χ.
Η πυθαγόρεια κοινότητα συνέχισε τη δραστηριότητά της ως τα μέσα του τέταρτου αιώνα π.Χ., οπότε διαλύθηκε για να ξαναφανεί ως σχολή των νεότερων Πυθαγόρειων κατά τον πρώτο προχριστιανικό αιώνα.
Ως πυθαγόρειοι, μεταξύ άλλων, μνημονεύονται οι γνωστοί από τον πλατωνικό «Φαίδωνα» οπαδοί του Σωκράτη Σιμμίας και Κέβης, ο γιος και διάδοχος του Πυθαγόρα Τηλαύγης, οι Ταραντίνοι Εύρυτος, Αρχύτας και Κλεινίας, ο Τίμαιος ο Λοκρός και άλλοι.
Η ζωή του Πυθαγόρα είχε αρχίσει από νωρίς να περιβάλλεται με θρύλους και παραδόσεις, που πολλαπλασιάζονταν με την πάροδο του χρόνου και με ταχύτερο μάλιστα ρυθμό από τον πρώτο προχριστιανικό αιώνα, όταν, όπως προαναφέρθηκε, ξαναϊδρύθηκε η πυθαγόρεια σχολή, ως σχολή των νεότερων πυθαγορείων.
Ο Πυθαγόρας, από τους νεότερους πυθαγόρειους παρουσιαζόταν ως θεάνθρωπος και θαυματουργός, ως γιος του θεού Απόλλων ή μάλλον ως ενσάρκωσή του.
Οι θαυμαστές τους Πυθαγόρα διηγούνταν και διάφορα θαύματά του, τα δαμασμό άγριων ζώων, εξορκισμό καταιγίδων, θεραπεία αρρώστων, προαγγελίες σεισμών και πίστευαν ότι ο Πυθαγόρας μπορούσε να παραβρίσκεται την ίδια στιγμή συγχρόνως σε διάφορα μέρη…
Στον Πυθαγόρα αποδίδονται πολλά συγγράμματα, αλλά το πιο πιθανό είναι ότι ο ίδιος δεν έγραψε κανένα βιβλίο.
Ως κυριότερες αξιόπιστες πηγές για τη γνώση των Πυθαγόρειων δογμάτων, εκτός από τα αποσπάσματα του έργου «Περί φύσεως» του Φιλολάου, που προαναφέρθηκαν, χρησιμεύουν οι αναφορές στην πυθαγόρεια φιλοσοφία του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και των παλαιότερων περιπατητικών.
Η φιλοσοφική αρχή του Πυθαγόρα ήταν ότι οι αριθμοί αποτελούν την ουσία των όντων, όχι όμως οι συγκεκριμένοι, αλλά η συμβολική έννοια των αριθμών, από τους οποίους μερικούς θεωρεί ιερούς.
Η «Μονάς», η οποία περιέχει το άπειρο συμβολίζει το θεό. Η «Δυάς» την ένωση του Αιώνιου αρσενικού και του Αιώνιου θηλυκού.
Η «Τριττύς» τους τρεις ομόκεντρους κύκλους ή Κόσμους του Σύμπαντος, τον Φυσικό, τον Ανθρώπινο και τον Θείο. Αυτή η τριάδα βρίσκεται παντού μέσα στη φύση και στον άνθρωπο, ο οποίος αποτελείται από σώμα, ψυχή και πνεύμα. Η «Τετρακτύς» είναι το άθροισμα των τεσσάρων πρώτων αριθμών (1+2+3+4), στην οποία ορκίζονταν οι Πυθαγόρειοι, ήταν η δεκάδα που παριστανόταν σαν πυραμίδα.
Ο Πυθαγόρας είναι παγκοσμίως γνωστός για το θεώρημα που φέρει το όνομα «Πυθαγόρειο θεώρημα», και για τη βαρυσήμαντη ρήση «νους γαρ ορά και πάντ’ ακούει, τα δ’ άλλα κωφά και τυφλά».
Αλλά ο Πυθαγόρας δεν ήταν μόνο σπουδαίος φιλόσοφος, μαθηματικός και πολιτικός, ήταν και οικογενειάρχης και μάλιστα πολύτεκνος…
Η ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΧΑΡΙΤΩΝ
Οι τρεις Χάριτες είχαν όλες μαζί δώδεκα μήλα. Έδωσαν από ένα στην κάθε Μούσα και είχαν όλες (Χάριτες+Μούσες (από ένα μήλο).
Θα μπορούσε βέβαια το σύνολο των μήλων των Χαρίτων να είναι και κάποιο πολλαπλάσιο του δώδεκα.
