Γράφει ο Αναστάσιος Βασιάδης
Με απόφαση της UNESCO που ανακοινώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2011, καθιερώθηκε να εορτάζεται η «Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου» στις 13 Φεβρουαρίου κάθε χρόνου. Ο συμβολισμός του εορτασμού αυτού συνδέεται με την έναρξη λειτουργίας του ραδιοφωνικού σταθμού του ΟΗΕ την ίδια ημερομηνία του 1946. Η «Παγκόσμια Ημέρας Ραδιοφώνου» για το 2024 είναι αφιερωμένη στην αξιοπιστία του μέσου, που ενημερώνει, ψυχαγωγεί, συντροφεύει και αποτελεί πεδίο διαλόγου, χωρίς να αποσπά τον ακροατή από τις συνήθεις δραστηριότητές του.
Σύμφωνα με αναφορές της UNESCO, το ραδιόφωνο παραμένει αξιόπιστο και ευρείας χρήσης μέσο ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο, παρά τις πιέσεις που δέχεται από την τηλεόραση και από το διαδίκτυο. Στην Ελλάδα η ραδιοφωνία μέχρι σχετικά πρόσφατα ήταν αποκλειστικά κρατικό προνόμιο. Διάφοροι ιδιωτικοί σταθμοί που εκπέμπανε σε επιλεγμένες συχνότητες, λειτουργούσαν εκτός του υφιστάμενου νομικού πλαισίου και χαρακτηρίζονταν ως «πειρατικοί».
Ήδη από τη δεκαετία του ΄60 και μέχρι τα τέλη του ΄70, οι λεγόμενοι «ραδιοφωνικοί πειρατές», συλλαμβάνονταν και τους επιβάλλονταν αυστηρές ποινές. Αργότερα τα πράγματα ηρέμησαν όταν η εξέλιξη των πραγμάτων ατόνησε το κρατικό μονοπώλιο στην ραδιοφωνία.
Ήδη κατά την πρώτη κοινοβουλευτική περίοδο μετά την μεταπολίτευση, έγιναν σημαντικές παρεμβάσεις στην Βουλή, πρωτοστατούντος τότε του βουλευτή Ημαθίας Γεωργίου Χιονίδη, για την έγκριση λειτουργίας ιδιωτικών ραδιοφωνικών σταθμών.
Το 1988 έγιναν οι πρώτες προσπάθειες καθιέρωσης ελεύθερης ραδιοφωνίας στην Ημαθία, με την επίσημη εγκατάσταση και λειτουργία ιδιωτικών ραδιοφωνικών σταθμών τοπικής εμβέλειας. Η τοπική ραδιοφωνία με τα ψυχαγωγικά της και ενημερωτικά προγράμματα απέκτησε γρήγορα σταθερούς ακροατές αλλά και πελάτες που μέσω αυτής επέλεξαν την διαφήμισή τους.
Μεταξύ αυτών πρωταγωνιστική θέση κατέκτησε ο σταθμός «ΡΑΔΙΟ ΤΥΠΟΣ FM» των αδελφών Πατσίκα, με συχνότητα εκπομπής τους 99,7 χιλιοκύκλους ανά δευτερόλεπτο στα FM, που από την πρώτη στιγμή απέκτησε συνεχώς αυξανόμενο ραδιοφωνικό ακροατήριο συντροφεύοντας με ψυχαγωγικά και ενημερωτικά προγράμματα, τον επαγγελματία, την νοικοκυρά και κάθε έναν από τους αναρίθμητους ακροατές. Ήταν προπαραμονή Χριστουγέννων όταν στο Ιατρείο μου δέχτηκα την επίσκεψη του μικρού Μάρκου, ο οποίος κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού είχε σπάσει το χέρι του.
Ο Μάρκος ήταν απαρηγόρητος, όχι τόσο για τους πόνους του σπασμένου του χεριού αλλά διότι εξ αιτίας του ατυχήματός του ήταν υποχρεωμένος να ματαιώσει την παραμονιάτικη εξόρμηση με φίλους του, όπου θα έψαλλαν στις γειτονιές τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα.
Για να τον παρηγορήσω του υποσχέθηκα ότι την άλλη μέρα το πρωί θα του αφηγούμουν ένα Χριστουγεννιάτικο παραμύθι από το «ΡΑΔΙΟ ΤΥΠΟΣ FM». Και πράγματι του αφηγήθηκα το γνωστό παραμύθι του «Μυλωνά με το καλικαντζαράκι».
Ο μικρός Μάρκος παρηγορήθηκε και ξέχασε την ατυχία του. Η παραμονιάτικη αυτή αφήγηση υπήρξε η αφορμή για μια ραδιοφωνική καριέρα που διήρκησε συστηματικά επί μία σχεδόν δεκαετία. Η εκπομπή «ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ» μεταδίδονταν κάθε Σάββατο πρωί στις 9 και διήρκησε πέντε χρόνια. Η αφήγηση περιείχε μουσική υπόκρουση με παραδοσιακούς λαϊκούς σκοπούς. Ως σήμα της εκπομπής χρησίμευε ένα μουσικό μοτίβο παιγμένο με μετσοβίτικη φλογέρα από ένα λαϊκό οργανοπαίκτη, που είχα τυχαία είχα μαγνητοφωνήσει σε μια από τις εξορμήσεις μου στο Μέτσοβο. Παράλληλα και για δυόμισι περίπου χρόνια κάθε Τετάρτη πρωί στις 9.30 μεταδίδονταν η εκπομπή «ΠΑΡΑ ΛΙΓΟ ΝΑ ΓΕΛΑΣΟΥΜΕ» εμπνευσμένη από το ομότιτλο βιβλίο του συγγραφέα Δημήτρη Ψαθά. Η εκπομπή είχε ως αντικείμενο την αφήγηση εύθυμων καθημερινών στιγμιότυπων με υπόκρουση μοτίβων ελαφράς μουσικής. Ως σήμα της εκπομπής χρησιμοποιήθηκε το παρατεταμένο ιδιότυπο γέλιο του φίλου και συναδέλφου μου Δημήτρη Γεωργίου το οποίο μαγνητοφωνήθηκε γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό.
Για διάστημα περίπου έξι μηνών κάθε Κυριακή πρωί στις 9 έβγαινε στον αέρα η εκπομπή «ΘΡΥΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ». Υπήρξε μια προσωπική συμμετοχή αλλά και συμμετοχή του σταθμού στον αγώνα για την διεκδίκηση από την Ελλάδα της διοργάνωσης των Ολυμπιακών αγώνων του 1996. Με την αφήγηση ιστορικών στιγμιότυπων επιχειρήθηκε η προβολή της ελληνικότητας των Ολυμπιακών Αγώνων. Για την μουσική υπόκρουση επελέγησαν κομμάτια μεγάλων κλασικών δημιουργών. Ως σήμα της εκπομπής χρησιμοποιήθηκε η εισαγωγή από την «Ηρωική Συμφωνία» του Μπετόβεν.
Για διάστημα τριών μηνών περίπου στην βραδινή ζώνη κάθε Πέμπτης μετά τις 9 μεταδίδονταν η εκπομπή «ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΑΚΟΥΣΜΑΤΑ». Στην εκπομπή αυτή παρουσιάζονταν τα μουσικά θέματα γνωστών κινηματογραφικών ταινιών ενώ αναλύονταν στιγμιότυπα από την ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου. Την επιμέλεια και την παρουσίαση της εκπομπής είχα από κοινού με τον νεαρό τότε Νίκο Καλλαρά, ο οποίος αργότερα επέλεξε να ασχοληθεί επαγγελματικά ως σκηνοθέτης στον κινηματογράφο και στο θέατρο.
Μεμονωμένες εκπομπές γίνονταν με αφορμή διάφορες επετείους όπως η 28η Οκτωβρίου, η απελευθέρωση της Βέροιας κ.λ.π.
Επί πέντε περίπου μήνες μεταδίδονταν κάθε Παρασκευή μεσημέρι η ενημερωτική εκπομπή «Η ΖΩΗ ΧΩΡΙΣ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ» με την παρουσίαση υλικού που προμήθευε ο νεοσύστατος τότε Οργανισμός Καταπολέμησης των Ναρκωτικών και με την ανοικτή συμμετοχή ακροατών.
Η πληρέστερη ωστόσο και πλέον εμπεριστατωμένη εκπομπή υπήρξε η «ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ». Αρχικώς ξεκίνησε σαν μια εκπομπή της Ελληνικής Περιηγητικής Λέσχης για να εξελιχθεί στη συνέχεια σε ένα γενικότερο βήμα πολιτιστικής, λαογραφικής, εικαστικής και πνευματικής παρουσίασης. Η εκπομπή μεταδίδονταν κάθε Δευτέρα στις 1 μ.μ. και διαρκούσε δύο περίπου ώρες.
Ως σήμα είχε επιλεγεί μια ελαφρά διασκευή του χασαποσέρβικου από τον «ΖΟΡΜΠΑ» του Μίκη Θεοδωράκη, ενώ κατά την διάρκειά της παρουσιάζονταν μουσικά κομμάτια που είχαν άμεση σχέση με το θέμα κάθε παρουσίασης. Από το μικρόφωνο της εκπομπής παρέλασαν εκπρόσωποι πολλών φορέων, επώνυμοι πνευματικοί άνθρωποι, εικαστικές μορφές, πρόσωπα της επικαιρότητας, και ειδικοί περί το αντικείμενο κάθε εκπομπής. Με μουσικές υποκρούσεις ανάλογες με το θέμα παρουσιάζονταν αφηγήσεις ιστορικών γεγονότων, τοπικών δρώμενων και οδοιπορικών που κάλυψαν όλη την Ημαθία αλλά και άλλες κοντύτερες ή μακρύτερες περιοχές. Η εκπομπή διήρκησε έξι σχεδόν χρόνια.
Επιλεγμένες εκπομπές του κύκλου «ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ», απομαγνητοφωνήθηκαν και συμπεριλήφθηκαν στο βιβλίο «ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΑ FM», που εκδόθηκε από την εφημερίδα «ΛΑΟΣ» Το «ΡΑΔΙΟ ΤΥΠΟΣ FM» ξεπερνώντας δυναμικά την πίεση του χρόνου εξακολουθεί να εκπέμπει υπό τον νέο τίτλο «ΑΚΟΥ 99,6», με νέους αλλά και παλαιότερους συντελεστές, εξακολουθώντας να υπηρετεί ακατάβλητα την ανεπηρέαστη ενημέρωση και την ψυχαγωγία των ακροατών του.
Κλείνοντας αυτό το σημείωμα επιθυμώ να ευχαριστήσω τον σταθμό «ΡΑΔΙΟ ΤΥΠΟΣ FM» και τους αδελφούς Πατσίκα, για την καταρχήν παραχώρηση της συχνότητας σε όλες τις εκπομπές μου. Ευχαριστώ επίσης όλους τους συνεργάτες του ραδιοφωνικού σταθμού για τις αξέχαστες στιγμές που περάσαμε μαζί. Τέλος, θερμές ευχαριστίες ανήκουν στους ακροατές του «ΡΑΔΙΟ ΤΥΠΟΣ FM» που με τον συντονισμό των δεκτών τους στους 99,7 χιλιοκύκλους στήριξαν τις εκπομπές μου.
Η «Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου» ας αποτελέσει μια αφορμή για τον καθένα να αναλογιστεί πως θα ήταν η καθημερινότητα χωρίς τα ερτζιανά κύματα, χωρίς την συνεχή ενημέρωση, χωρίς την ψυχαγωγία, χωρίς ακόμα και τις διαφημίσεις, στο αυτοκίνητο, στο σπίτι, στην εργασία, στην εξοχή, οπουδήποτε. Ας αποτελέσει επίσης ένα κίνητρο για την πολιτεία, για κάθε φορέα, κάθε παράγοντα και κάθε επιχείρηση, να υποστηριχθεί η ελεύθερη ραδιοφωνία ως ανεκτίμητος θεσμός, που συνδέεται άμεσα με την ιστορική, την πολιτιστική και την αναπτυξιακή παράδοση του τόπου.