Του Χρήστου Μπλατσιώτη
Τρείς πόλεις της Ελλάδος τιμούν σήμερα τον Άγιο Αντώνιο ως πολιούχο τους. Η Βέροια που τιμά τον Άγιο Αντώνιο τον νέο, τον ίδιο Άγιο τιμά ως πολιούχο και η Αγιά Λάρισας ενώ το Περιστέρι της Αθήνας τιμά τον Άγιο Αντώνιο τον Μέγα.
Ξεκινώντας από τον Άγιο Αντώνιο τον Μέγα της πόλης του Περιστερίου των Αθηνών, γνωρίζουμε ότι ξεκίνησε να τιμάται ως πολιούχος από το 1971. Στον χώρο που υπάρχει σήμερα ο ομώνυμος ναός του Πολιούχου Αγίου υπήρχε αρχικά, από το 1902, ένα εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου. Όταν το 1924 – 1925 εγκαταστάθηκαν στην περιοχή οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία έκτισαν εκεί και έναν ναό του Αγίου Αντωνίου και αργότερα, το 1954, θεμελιώθηκε ο σημερινός μεγάλος ναός που λειτουργεί έως σήμερα και είναι αφιερωμένος στον Μέγα Άγιο Αντώνιο.
Για τον Άγιο Αντώνιο της Βέροιας, έχουν γίνει πολλές μελέτες σχετικά με τον βίο του και τις παραδόσεις που τον συνοδεύουν. Κατά γενική παραδοχή και σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ο άγιος Αντώνιος έζησε στα τέλη του 10ου ή στις αρχές του 11ου αιώνα. Νέος ακόμα, έγινε μοναχός στη σκήτη της Βέροιας, κοντά στην κοιλάδα του ποταμού Αλιάκμονα. Αργότερα, πνευματικά ώριμος, με την ευχή του ηγουμένου της Σκήτης, αποσύρθηκε σε παρακείμενο σπήλαιο στις όχθες του ποταμού. Η Εκκλησία τον ονόμασε Νέο σε σχέση με τον παλαιότερο διδάσκαλο της ερήμου Άγιο Αντώνιο τον Μέγα. Ο Όσιος Αντώνιος κοιμήθηκε εν ειρήνη σε ηλικία 94 ετών. Ετάφη στον προαύλιο χώρο του ιερού ναού της Παναγίας Καμαριώτισσας στην Βέροια, εκεί που βρισκόταν και η πατρική οικία του και στο ίδιο σημείο που υπάρχει σήμερα ο ναός του Αγίου Αντωνίου. Μετά την ανακομιδή του λειψάνου του, τοποθετήθηκε σε λάρνακα μέσα στο ναό Παναγίας και ο Όσιος άρχισε να τιμάτε ως πολιούχος της Βέροιας. Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα στην θέση του ναού της Παναγίας Καμαριώτισσας αναγέρθηκε ο ναός του Οσίου Αντωνίου του Νέου, ο οποίος καταστράφηκε από τις πυρκαγιές του 1860 και του 1898 και μετά ανοικοδομήθηκε ο νέος ναός που υπάρχει έως σήμερα.
ΑΓΙΑ ΛΑΡΙΣΑΣ: Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΒΛΑΧΟΙ ΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
Υπάρχει όμως ένας ακόμη ιερός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Αντώνιο της Βέροιας, που σήμερα επίσης γιορτάζει και βρίσκεται στην Αγιά της Λάρισας. Η Αγιά μάλιστα γιορτάζει σήμερα και τους δύο Αγίους Αντώνιους ως φύλακες και πολιούχους της. Κάποιες ενδιαφέρουσες αναφορές υποστηρίζουν ότι η λατρεία του Αγίου Αντωνίου της Βέροιας μεταφέρθηκε εκεί από Βλάχους της Βέροιας όταν ανάμεσα στα έτη 1788 με 1805 μετακινήθηκαν προς την περιοχή της Θεσσαλίας μετά από αντιπαραθέσεις με τους Οθωμανούς της περιοχής τους. Ίσως πάλι, μετακινήθηκαν προς τα εκεί μετά τα γεγονότα της Επανάστασης, όταν τα χωριά του Βερμίου καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και όσοι από τους κατοίκους επέζησαν εγκατέλειψαν την περιοχή μετακινούμενοι προς τη Θεσσαλία.
Την άποψη για τους Βεροιώτες Βλάχους που μετακινήθηκαν στην Αγιά και σε ανάμνηση της πατρογονικής περιοχής που εγκατέλειψαν, τιμούσαν τον Άγιο Αντώνιο της Βέροιας , ενισχύει το γεγονός ότι η συνοικία της Αγιάς όπου βρίσκεται ο ναός αυτός, ονομάζεται Βλαχομαχαλάς. Η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου της Αγιάς κτίσθηκε το 1857 κι αυτό ενδεχομένως να σχετίζεται και με την εγκατάσταση των Βλάχων της Βέροιας στην περιοχή κατά την ίδια χρονική περίοδο με την ανέγερσή του
ΟΙ 20 ΑΓΙΟΙ ΑΝΤΩΝΙΟΙ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΑΝΤΩΝΙΝΑ
Σήμερα, 17 Ιανουαρίου τιμάται επίσης ο Άγιος Αντώνιος, ο Αρχιεπίσκοπος Νόβγκοροντ της Ρωσίας. Καταγόταν από την Ρωσία και γεννήθηκε περί τα τέλη του 12ου αιώνα μ.Χ. Εξελέγη Αρχιεπίσκοπος της πόλης Νόβγκοροντ της ΒΔ Ρωσίας. και εκοιμήθη το έτος 1231 μ.Χ. ή το 1232 μ.Χ. Η μνήμη του τιμάται και στις 3 Αυγούστου επίσης. Δεν είναι περίεργο διότι αυτό το συναντάμε π.χ. και στον Άγιο Αντώνιο της Βέροιας η μνήμη του οποίου πανηγυρίζεται και την 1η Αυγούστου.
Εκτός από τον Άγιο Αντώνιο τον Μέγα, τον Άγιο Αντώνιο το Νέο και τον Άγιο Αντώνιο του Νόβγκοροντ που γιορτάζουν στις 17 Ιανουαρίου, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά κι άλλους 17 Αγίους με το όνομα Αντώνιος σε διαφορετικές όμως ημερομηνίες καθώς και μια Αγία Αντωνία, ενώ στην Καθολική Εκκλησία τιμώνται επιπλέον Άγιοι με το ίδιο όνομα . Πρόκειται για τους εξής:
Άγιος Αντώνιος, ο μάρτυρας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 8 Ιανουαρίου. Μαρτύρησε κατά την περίοδο των διωγμών του Διοκλητιανού (284 – 305 μ.Χ.) στην περιοχή της Αντινόης, ρωμαϊκής πόλης της Αιγύπτου. Ήταν χριστιανός ιερέας και τον συνέλαβαν για την πίστη του. Μαζί με τους Αγίους Ἰουλιανό, Βασίλισσα, Κέλσιο και Αναστάσιο, ρίχτηκαν σε κλίβανοκαι επιβίωσαν εκ θαύματος. Τελικά όλοι τους εκτελέστηκαν με μαρτυρικό τρόπο
Αντώνιος, νεομάρτυρας, ο Αθηναίος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 5 Φεβρουαρίου. Γεννήθηκε στην Αθήνα και έζησε στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Οι Οθωμανοί κατακτητές τον συκοφάντησαν για την πίστη του, δεν δέχθηκε να αλλαξοπιστήσει και αποκεφαλίστηκε περί το 1774 μ.Χ, στην περιοχή Ακ – Σεράι της Κωνσταντινουπόλεως όπου είχε εγκατασταθεί εργαζόμενος σε επιχείρηση χριστιανού ο οποίος τον είχε απελευθερώσει από σκλάβο.
Αντώνιος, όσιος, αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. Η μνήμη του τιμάται στις 12 Φεβρουαρίουτόσο από την Ορθόδοξη όσο και από την Καθολική Εκκλησία. Γεννήθηκε το 829 και είχε φρυγική καταγωγή. Εκάρη μοναχός σε ηλικία 12 ετών και έφθασε να γίνει Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από το 893 έως το 901 οπότε και απεβίωσε. Ήταν άνθρωπος πράος και ευσεβής. Ανακηρύχθηκε άγιος για το έργο του και θεωρείται θαυματουργός.
Αντωνίνος ή Αντώνιος, μάρτυρας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 23 Φεβρουαρίουμαζί με τους Αγίους Ιωάννη, Μωυσή και Αντίοχο.Διήλθαν το χρόνο της ζωής τους με αυστηρή άσκηση, προσευχή και νηστεία, στην υψηλή κορυφή του βουνού της πόλης Ραμάς, στα βόρεια της Ιερουσαλήμ. Ο Συναξαριστής αναφέρει ότι ζούσαν στην ύπαιθρο, υπομένοντας τον καύσωνα της ημέρας και το ψύχος του χειμώνα, ζωσμένοι με σίδερα και τρεφόμενοι λιτότατα.
Αντώνιος, μάρτυρας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 25 Φεβρουαρίου. Το Συναξάρι αναφέρει ότι μαρτύρησε για την πίστη του, αφού τον έριξαν στη φωτιά ζωντανό, χωρίς να έχουμε περισσότερες λεπτομέρειες για τον βίο του.
Αντώνιος, μάρτυρας. ΗΟρθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στη 1 Μαρτίουμαζί με τους Άγιους Μάρκελλο, Σιλβέστροκαὶ Σωφρόνιο. Έζησαν στην Παλαιστίνη και μαρτύρησαν για την πίστη τους, αφού συνελήφθησαν επειδήήτανΧριστιανοί και ενώπιον του τοπικού άρχοντας ομολόγησαν με θάρρος την πίστη τους.
Αντώνιος, μάρτυρας. Η μνήμη του τιμάται από την ορθόδοξη Εκκλησία στις 14 Απριλίου μαζί με τον αδελφό του Άγιο Ιωάννη και τον Άγιο Ευστάθιο. Οι τρείς τους μαρτύρησαν το έτος 1347 στη Βίλνιους της Λιθουανίας.
Αντώνιος, οσιομάρτυς, ο Ρώσος ή ο Εσφιγμενίτης. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 10 Ιουλίου.. Γεννήθηκε στην πόλη Λιούμπετς της Ρωσίας το 983 μ.Χ. και είχε το κοσμικό όνομα Αντύπας. Εκάρη μοναχός στη Μονή Εσφιγμένου του Αγίου όρους, με το όνομα Αντώνιος. Μόνασε επίσης και σε σπήλαιο στην περιοχή του Κιέβου όπου τον επισκέπτονταν πολλοί για να λάβουν την ευλογία του και να ακουμπήσουν στις προσευχές του. Έγινε κτήτορας Μονής και ιδρυτής μοναχικής αδελφότητας. Εκοιμήθη το 1073 μ.Χ.
Αντώνιος, ένας εκ των 45 Αγίους που μαρτύρησαν στη Νικόπολη της Αρμενίας κατά τον διωγμό των χριστιανών στα χρόνια του Ρωμαίου αυτοκράτορος Λικινίου (308 – 323 μ.Χ.). Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 10 Ιουλίου
Άγιος Αντώνιος ο Μακκαβαίος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του, στη 1 Αυγούστου. Πρόκειται για τον ένα από τους επτά αδελφούς Αβείμ (ή Άβιβος), Αντώνιος (ή Αντωνίνος), Γουρίας, Ελεαζάρος, Ευσέβωνας, Αχείμ και Μάρκελλος, οι οποίοι ήταν ευσεβείς Ιουδαίοι στην προ Χριστού εποχή. Ανήκαν στο σώμα των Μακκαβαίων και έζησαν την εποχή της κυριαρχίας του Αντιόχου του Δ΄ του Επιφανούς (175-164 π.Χ.), ελληνικής καταγωγής και γόνος της δυναστείας των Σελευκιδών. Ο Αντίοχος τους συνέλαβε ζητώντας να απαρνηθούν τον Ιουδαϊσμό και να ασπαστούν την ειδωλολατρία. Αρνήθηκαν σθεναρά και είχαν μαρτυρικό τέλος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τους θεωρεί παράδειγμα ακλόνητης πίστης στον αληθινό Θεό και τιμά τη μνήμη τους, την ίδια ημέρα για όλους. Το ίδιο κάνει και η Καθολική Εκκλησία.
Αντώνιος όσιος και επίσκοπος στις Σάρδεις. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 23 Αυγούστου. Η μνήμη του αναφέρεται, μαζί με τον Μάρτυρα Λούππο, στον Σιναϊτικό Κώδικα 631 όπου υπάρχει κοινός Κανόνας Παρακλητικός και για τους δύο με τον χαρακτηρισμό «μάρτυρες». Ο ίδιος Αντώνιος ήταν επίσκοπος στη Μικρασιατική πόλη Σάρδεις της Λυδίας, επί εποχής Νικολάου του Μυστικού Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Ο Νικόλαος κατά τη δεύτερη πατριαρχία του (912-925 μ.Χ) έστειλε στον Αντώνιο θερμή φιλική επιστολή, που αναδημοσίευσε μετέπειτα ο Μητροπολίτης Σάρδεων κυρός Γερμανός σε μελέτη του, περί της εκκλησιαστικής ιστορίας των Σάρδεων.
Αντώνιος ή Αντωνίνος, μάρτυρας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 23 Σεπτεμβρίου μαζί με τους επίσης μάρτυρες Ιωάννη και Πέτρο. Για την ακρίβεια, ο Πέτρος και ο Αντώνιος ήταν γιοι του Ιωάννη, κατάγονταν από τις Συρακούσες της Σικελίας και έζησαν στα χρόνια του βασιλιά Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνα (811 – 886). Ως αιχμάλωτοι Αγαρηνών πειρατών, αλλαξοπίστησαν αρχικά όμως όταν επανήλθαν στον Χριστιανισμό τους ζητήθηκε να επανέλθουν στο Ισλάμ, αρνήθηκαν και θανατώθηκαν μαρτυρικά για την πίστη τους,
Αντώνιος, μάρτυρας. Ήταν γιος του Μελάσιππου και της Κασσίνης. Ζούσαν οικογενειακώς στην περιοχή της Μικράς Ασίας κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Ιουλιανού του Παραβάτη (4ος αι. μ.Χ.).Όταν ο τοπικός άρχοντας Αγριππίνος πληροφορήθηκε τη χριστιανική πίστη τους, πρόσταξε τη σύλληψή τους. Τους μεν γονείς προσπάθησε να τους νικήσει λέγοντάς τους ότι από αυτούς εξαρτάται η ζωή του παιδιού τους, τον δε Αντώνιο τον πίεζε ψυχολογικά, λέγοντάς του ότι μπορεί να σώσει τους γονείς του. Κανένας δεν λύγησε, ούτε απαρνήθηκε την πίστη του και όλοι θανατώθηκαν μαρτυρικά. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 7 Νοεμβρίου.
Αντώνιος, μάρτυρας. Καταγόταν από τη Συρία και έκανε το επάγγελμα του λιθοξόου. Όταν γνώρισε τον Χριστιανισμό, εγκατέλειψε το επάγγελμα του και αναχώρησε για να ασκηθεί στην έρημο. Επιστρέφοντας στο χωριό του και σε στιγμή ιερής αγανάκτησης συνέτριψε τους βωμούς των ειδωλολατρών. Στη συνέχεια αποπειράθηκε να αναγείρει χριστιανικό ναό όμως οι ειδωλολάτρες «τον θανάτωσαν με τον πιο άσπλαχνο τρόπο». ΗΟρθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 9 Νοεμβρίου.
Αντώνιος, μάρτυρας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 12 Νοεμβρίου μαζί με τους ΑγίουςΖεβινά, Γερμανό, Νικηφόρο και την Αγία Μαραθώ. Έλαβαν όλοι τα μαρτυρικά στεφάνια στα χρόνια των διωγμών του αυτοκράτορα της Ρώμης Μαξιμιανού (286-305 μ.Χ.). Οι μεν άνδρες αποκεφαλίστηκαν στην Καισαρεία, η δε Μαραθώ η παρθένος στη Σκυθούπολη της Κοίλης Συρίας, όπου την έριξαν μέσα στη φωτιά και κάηκε ζωντανή.
Αντώνιος, όσιος. Ήταν μοναχός και ζούσε ζωή ασκητική στην περιοχή της Βιθυνίας. Αφού έδειξε πολλή υπακοή και υπομονή και έγινε υπόδειγμα ασκητικής ταπεινοφροσύνης, απεβίωσε ειρηνικά. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του την1η Δεκεμβρίου.
Αντώνιος, όσιος, από τη Ρωσία επίσης. Είναι γνωστός και ως Όσιος Αντώνιος ο Νέος και θαυματουργός , ο «ἐν Σιήσκῳ» κι αυτό το τελευταίο τοπωνύμιο μας παραπέμπει στην περιοχή Σιήσκι της περιφέρειας Όμπλαστ του Αρχάγγελσκ στον Βορρά της Ρωσίας όπου και το Μοναστήρι της Σιήσκης όπου μόνασε ο εν λόγω Αντώνιος (Antony of Siya) στις αρχές του 16ου αιώνα και ανακηρύχτηκε Άγιος για το σπουδαίο χριστιανικό έργο του. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 6 Δεκεμβρίου.
Εκτός που τους άρρενες Αγίους με το όνομα Αντώνιος υπάρχει και η Αγία Μάρτυς Αντωνίνα. Καταγόταν από τη Νίκαια της Βιθυνίας και έζησε κατὰ τους χρόνους του αυτοκράτορα Μαξιμιανού (286 – 305 μ.Χ.). Όντας Χριστιανή, φανερώθηκε στον Μαξιμιανό και ομολόγησε μὲ τόλμη γνώμης την πίστη της στο Χριστό. Γι’ αυτὸ βασανίσθηκε και οδηγήθηκε στη φυλακή. Μετά από αποτρόπαιους βασανισμούς την έριξαν στη λίμνη της Νίκαιας δεμένη μέσα σε σακί. Εκεί βρήκε μαρτυρικό θάνατο και έλαβε το στέφανο του μαρτυρίου. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη της, την 1η Μαρτίου.
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΤΩΝΙΟΙ ΤΗΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Εξίσου πολλοί Άγιοι με το όνομα Αντώνιος μνημονεύονται μόνο από την Καθολική Εκκλησία. Ενδεικτικά αναφέρω και τους εξής:
Αντώνιος της Πάδοβα ή και της Λοσσαβώνας. Ονομάζεται έτσι επειδή γεννήθηκε στη Λισαβώνα της Πορτογαλίας το 1195 και πέθανε στην Πάδοβα της Ιταλίας το 1231 σε ηλικία 35 ετών. Ήταν μοναχός και αγιοποιήθηκε για τον ενάρετο βίο του καθώς και για τον αριθμό των θαυμάτων που του αποδόθηκαν. Η Καθολική Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 13 Ιουνίου
Αντώνιος Μαρία Ζαχαρίας, ιερέας και ιδρυτής του μοναχικού τάγματος των Βαρναβιτών. Γεννήθηκε το 1502 στην Κρεμόνα της Ιταλίας. Ήταν επίσκοπος στο Μιλάνο και ίδρυσε μια κοινότητα ιερωμένων με δικούς της κανόνες, τους «Κληρικούς του Αγίου Παύλου». Ίδρυσε ακόμα δυο κοινότητες, εκείνη των «αγγελικών μοναχών» και μια κοινότητα έγγαμων λαϊκών. Έζησε ζωή αντάξια αγιοσύνης του, παρότι πέθανε νέος, το 1539, σε ηλικία 37 ετών. Η Καθολική Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 5 Ιουλίου.
Αντώνιος - Μαρία Κλαρέτ (1806–1870). Ήταν γόνος σπουδαίας οικογένειας από την Καταλονία της Ισπανίας, χειροτονήθηκε ιερέας, εφημέριος και τέλος, το 1850, ονομάστηκε από τον Πάπα Πίο Θ’, Επίσκοπος του Σαντιάγκο της Κούβας. Επιστρέφοντας στην Ισπανία εντάχθηκε στον κλήρο του παλατιού και η βασίλισσα Ισαβέλλα έτρεφε απόλυτο σεβασμό απέναντί του άνθρωπο και άκουγε πάντα τις συμβουλές του. Το 1868 έγινε επανάσταση, η βασίλισσα εκδιώκεται από το θρόνο το ίδιο και ο Αντώνιος. Έκτοτε υπέμεινε καρτερικά τις δοκιμασίες, τα γηρατειά, τους διωγμούς και τις κάθε λογής κακουχίες, περιμένοντας με γαλήνη το θάνατό του, το 1870. Η Καθολική Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 24 Οκτωβρίου.
Χρόνια Πολλά.
