«Ἐὰν μὴ Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον,
εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες»
[Ψαλμός 126, 1]
Του Απόστολου Ιωσηφίδη
1.- Πράξη πρώτη / σκηνή πρώτη.
Φεβρουάριος 1963. Μια έρπουσα φήμη ή, κατ’ άλλους, «έγκυρη πληροφορία» αναστατώνει την «Αγορά», ενσπείρει ανησυχίες σε τμήμα του εμπορικού κόσμου και απειλεί να ανατρέψει σχεδιασμούς της «οικοδομικής κοινότητας» της Βέροιας: διαδίδεται πως η αρχαιολογική υπηρεσία εισηγείται (ορισμένοι θεωρούν πως ήδη έχει ληφθεί απόφαση για) την απαλλοτρίωση όλων των ιδιωτικών ακινήτων ενός ολόκληρου οικοδομικού τετραγώνου (Ο.Τ.). Πρόκειται για το κεντρικότατο Ο.Τ. 122, όπου κείται, περικυκλωμένος από μικρομάγαζα, γραφεία, αποθήκες, οικίσκους και άλλα κτίσματα, ο παλιός Μητροπολιτικός Ιερός Ναός, τόπος θυσίας και μαρτυρίου των κάποτε υπερασπιστών αυτής της πόλης, πεδίο επίδειξης της αλαζονίας, της ασέβειας και της ύβρης των αλληλοδιάδοχων κατακτητών της.
Οι εντεινόμενες φήμες «βεβαιώνουν» πως η μελετώμενη (ή και ήδη αποφασισθείσα) απαλλοτρίωση στοχεύει στην κατεδάφιση όλων των άλλων, πλην του Ναού, κτισμάτων, στην μετατροπή του συνόλου της έκτασης του Ο.Τ. 122 σε πρασιά και στην συνακόλουθη πανοραμική ανάδειξη και περίοπτη προβολή της Παλιάς Μητρόπολης.
Οι περίοικοι, ιδιοκτήτες και μισθωτές καταστημάτων, αλλά και οι φιλόδοξοι οικοπεδούχοι μετά των επιδόξων εργολάβων τους, που προσδοκούν να ανεγείρουν νέες οικοδομές επί του Ο.Τ. 122, έχοντας στις τάξεις τους πρόσωπο συγγενικό του, επί μακρά σειρά ετών, αυτοδιοικητικού ανδρός (τέως δημάρχου και, εν έτει 1963, δημοτικού συμβούλου και επικεφαλής δημοτικής παράταξης) Αναστασίου Καρατζόγλου, καταστρώνουν, προφανώς με την επίνευσή του, την από 12-02-1963 αίτησή τους προς το Δημοτικό Συμβούλιο, ζητώντας την παρέμβαση, συμπαράσταση και συνδρομή του Δήμου, προς αποτροπή της «επαπειλούμενης» απαλλοτρίωσης.
Προβάλλουν τον κίνδυνο να διασπαστεί, με την πρασιά που θα καλύπτει ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο, η συνέχεια της κεντρικής αγοράς της πόλης, και έτσι να προκληθεί η απομόνωση και να επέλθει ο μαρασμός τόσο του προς την Πλατεία Ωρολογίου μέρους της αγοράς, όσο και της σειράς των έναντι της Παλιάς Μητρόπολης καταστημάτων• και προτείνουν, αντί της ολοκληρωτικής απαλλοτρίωσης, να κατεδαφιστούν μόνον τα εφαπτόμενα του Μνημείου νεότερα, πρόσθετα κτίσματα:
«Αἴτησις
ἀδελφῶν Ψωμιάδη, ἀδελφῶν Βαλαβάνη, ἀδελφῶν Τσαμπουλατίδη, Νοταρίδη Μιχαήλ, Παπαδήμου Σταύρου, Στρούμτσα Μεναχέμ, Σταυρίδη Βασιλείου, Μπαζάκα Βασιλείου, Παπουτσῆ Ἀντιγόνης, Ἀβράμογλου Χιόνας, Καρατζόγλου Ἀθηνᾶς, Γκαμπέση Χρίστου,
κ.λ.π. Μισθωτῶν κατοίκων Βεροίας
Ἐν Βεροίᾳ τῇ 12/2/63
Πρὸς
Τὸν Κον Πρόεδρον τοῦ Δημοτικοῦ Συμβ/λίου Βεροίας καὶ δι᾿ αὐτοῦ
Πρὸς τὸ Δημοτικὸν Συμβούλιον Δήμου Βεροίας.
Ἐνταῦθα
Λαμβάνομεν τὴν τιμὴν οἱ ἔναντι ἀναφερόμενοι νὰ καταστήσωμεν ὑμῖν γνωστὸν ὅτι δι᾿ ἀποφάσεως τῆς ὑπηρεσίας Ἀρχαιοτήτων καὶ Βυζαντινῶν Μνημείων, ἐγένετο δεκτὴ πρότασις περὶ ἀπαλλοτριώσεως ὁλοκλήρου τοῦ οἰκοδομικοῦ τετραγώνου, ἔνθα τὸ Χουγκιὰρ-Τζαμὶ καὶ μετατροπῆς τούτου εἰς πρασιάν, χάριν προβολῆς δῆθεν τοῦ Βυζαντινοῦ Μνημείου.
Ἐκτὸς τοῦ ὅτι παραβιάζεται, κατὰ τρόπον αὐθαίρετον καὶ ἐν ἀγνοίᾳ τῆς Δημοτικῆς μας Ἀρχῆς, τὸ ἰσχῦον Σχέδιον τῆς Πόλεως, ὑπὲρ ἐφαρμογῆς τμήματος τοῦ ὁποίου ἐπὶ τοῦ τετραγώνου τούτου, τῇ συγκαταθέσει τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου καὶ σχετικῇ ἀποφάσει αὐτοῦ, ἔλαβον χώραν κατεδαφήσεις καὶ ἐπρόκειτο νὰ ἀνοικοδομηθῇ κοινὸν κτίριον ἐκ μέρους τῶν κ.κ. ἀδελφῶν Ψωμιάδη, ἀδελφῶν Βαλαβάνη, Τσαμπουλατίδη κ.λ.π., ἀπεφασίσθη κατὰ τρόπον παράδοξον καὶ παράνομον ὁ ἀφανισμὸς 40 οἰκογενειῶν καὶ ὁ μαρασμὸς ἑτέρων 80 τοιούτων, διὰ τὸν μοναδικὸν σκοπὸν τῆς δημιουργίας πρασιᾶς, ὑπὸ τὸ περιγέλαστον δικαιολογητικὸν τῆς προβολῆς τοῦ Μνημείου.
Ἐπειδὴ ἀξιότιμοι Κοι Δημοτικοὶ Σύμβουλοι ἡ ἐν λόγῳ προβολὴ δὲν εὐσταθῆ, διότι τοιαύτη προβολὴ ὑφίσταται καθ᾿ ὅσον τὸ μνημεῖον δὲν εἶναι εἰς ἀπόμερον τμῆμα τῆς Πόλεως, ὡς συμβαίνει εἰς πολλὰ ἄλλα τοιαῦτα, ἀλλὰ εἰς τὸ κέντρον τῆς Πόλεως καὶ δὴ εἰς δύο κεντρικὰς ὁδοὺς αὐτῆς, ἤτοι εἰς τὰς ὁδοὺς Κεντρικῆς ἀγορᾶς καὶ Ἀντωνίου Καμάρα,
ἐπειδὴ ἀξιόλογος πράγματι προβολὴ δύναται νὰ ἐπιτευχθῇ μὲ μίαν ὁλοκληρωτικὴν ἀναστήλωσιν τοῦ μνημείου καὶ μὲ τὰς ἐπιβαλλομένας πρὸς τοῦτο κατεδαφίσεις τῶν ἔμπροσθεν καὶ ἑκατέρωθεν τῆς κεντρικῆς εἰσόδου δύο γραφείων (αἰθουσῶν) καὶ ἑνὸς μαγαζείου κειμένου παραπλεύρως τοῦ Ἱεροῦ τοῦ μνημείου, καθὼς καὶ τῶν πρὸς Νότον κειμένων νεωτέρων προσθέτων κτισμάτων ἤτοι ἀποθήκης, αἰθούσης καὶ ἐντευκτηρίου καὶ
ἐπειδὴ μία τοιαύτη ἄσκοπος καὶ ἀπερίσκεπτος δαπάνη εἶναι φρονημώτερον νὰ διατεθῇ χάριν τῆς ἀναστηλώσεως ὅλων τῶν ἐν τῇ Πόλει μας ἀξιολόγων Βυζαντινῶν μνημείων, τῶν ὁποίων ἡ κατάρρευσις ἤρξατο ἤδη, ἤτοι τῶν Ἁγ. Νικολάου, Παναγίας Χαβιαρᾶς, Ἁγ. Προκοπίου καὶ Ἀγ. Γεωργίου (παρεκκλησίων) καὶ οὐχὶ εἰς βάρος τῆς ἀγορᾶς χάριν καὶ μόνον πρασιᾶς,
παρακαλοῦμεν ὅπως συμπαρασταθῆτε καὶ ἀποτρέψητε τὴν τοιαύτην ἄνευ προηγουμένου καταστροφήν μας καὶ τὴν ἀχρήστευσιν ἑνὸς μεγάλου τμήματος τῆς ἀγορᾶς τοῦ κέντρου τῆς Πόλεως.
Μετὰ πλείστης τιμῆς
ἀδελφοὶ Ψωμιάδη, ἀδελφοὶ Βαλαβάνη, ἀδελφοὶ Τσαμπουλατίδη, Νοταρίδης Μιχαήλ, Παπαδήμου Σταῦρος, Στρούμτσας Μεναχέμ, Σταυρίδης Βασίλειος, Μπαζάκας Βασίλειος, Παπουτσῆ Ἀντιγόνη, Ἀβράμογλου Χιόνα, Καρατζόγλου Ἀθηνᾶ, Γκαμπέσης Χρίστος»
2.- Πράξη πρώτη / σκηνή δεύτερη.
Η αίτηση των περιοίκων κατατίθεται στον Δήμο στις 13-02-1963 (λαμβάνει αριθμό πρωτοκόλλου 1677), και το Δημοτικό Συμβούλιο, σε μια (σχετικά σπάνια) έκλαμψη αστραπιαίας ανταπόκρισής του, συγκαλείται αυθημερόν σε έκτακτη συνεδρίαση, και υιοθετεί παμψηφεί τα αιτήματα των ενδιαφερομένων:
«Ἀριθ. ἀποφάσεως 44/1963
Περίληψις
“Περὶ μὴ ἀπαλλοτριώσεως ἀκινήτων τοῦ ὑπ᾿ αριθ. 122 οἰκοδομ. τετραγώνου Βεροίας”
Ἐν Βεροίᾳ καὶ ἐν τῷ Δημοτικῷ καταστήματι, σήμερον τὴν 13ην τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου τοῦ ἔτους 1963 ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος Τετάρτην καὶ ὥραν 6,30΄ συνῆλθεν εἰς συνεδρίασιν τὸ δημοτικὸν συμβούλιον Βεροίας κατόπιν τῆς ἀπὸ 13/2/63 ἐγγράφου προσκλήσεως τοῦ Προέδρου, ἐπιδοθείσης εἰς ἕνα ἕκαστον τῶν συμβούλων, συμφώνως τοῖς ἄρθροις 91 καὶ 121 τοῦ δημοτικοῦ καὶ κοινοτικοῦ κώδικος. Ἀφ᾿ οὗ διεπιστώθη ὅτι παρίσταται ὁ κ. Δήμαρχος καὶ ὅτι ὑφίσταται νόμιμος ἀπαρτία, δεδομένου ὅτι ἐπὶ συνόλου 19 μελῶν εὑρέθησαν παρόντα 11, ἤτοι:
Παρόντες:
1). Ἀ. Δελαντώνης-Πρόεδρος, 2). Χ. Ἀνανιάδης, 3). Ἀ. Περδίκης, 4). Ἀ. Κοτζαδάμης, 5). Ἀ. Πασίδης, 6). Ἀ. Τολιόπουλος, 7). Ἀ. Καρατζόγλου, 8). Ε. Τζελέπογλου, 9). Ν. Μυτιλέκας, 10). Κ. Χιονίδης, 11). Τ. Χατζάκης,
Ἀπόντες:
1). Δ. Φιλιππίδης, 2). Γ. Τσαλέρας, 3). Ἀ. Τσικερδᾶνος, 4). Κ. Καρακώστας, 5). Π. Γιαννακάκης, 6). Χ. Κόντζαλης, 7). Ν. Ἀσλάνογλου, 8). Γ. Μπογδαμπεΐδης,
οἵτινες δὲν προσῆλθον καίτοι νομίμως κληθέντες.
Ὁ Πρόεδρος ἐκήρυξε τὴν ἔναρξιν τῆς συνεδριάσεως.
Μεθ᾿ ὃ ἀποχωρήσαντος τῆς αἰθούσης τοῦ Δημοτικοῦ Συμβούλου κ. Ἀναστασίου Καρατζόγλου, ἐπὶ τῷ λόγῳ ὅτι συγγενής του ἔχει ὑλικὸν συμφέρον ἐπὶ τοῦ πρὸς συζήτησιν θέματος, δι᾿ ὃ ἐκτάκτως ἐκλήθη τὸ Συμβούλιον, ὁ Πρόεδρος ἀνέγνωσε τὸ ἀπὸ 12/2/63 ὑπόμνημα ἰδιοκτητῶν καὶ ἐνοικιαστῶν ἀκινήτων κειμένων ἐπὶ τοῦ ὑπ᾿ ἀριθ. 122 Ο.Τ. Βεροίας αἰτούντων τὴν συμπαράστασιν τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου ἐπὶ τοῦ ζητήματος τῆς ἀπαλλοτριώσεως τοῦ ἀνωτέρω οἰκοδ. τετραγώνου διὰ λόγους ἀρχαιολογικούς, ἔδωκε δὲ τὸν λόγον εἰς παρισταμένους δημότας ἐνδιαφερομένους οἵτινες καὶ προφορικῶς ἀνέπτυξαν τὰς ἀπόψεις των ἐπί τῆς ρηθείσης ἀπαλλοτριώσεως, καὶ ἐκάλεσε τὸ Συμβούλιον, ὅπως ἀποφασίσῃ σχετικῶς.
Τὸ Δ. Συμβούλιον, μετὰ διαλογικὴν συζήτησιν λαβὸν ὑπ᾿ ὄψιν τὰ συμφέροντα τοῦ τε Δήμου καὶ τῶν δημοτῶν τῆς Κεντρικῆς Ἀγορᾶς τῆς Πόλεως καὶ τὴν ὁπωσδήποτε προβολὴν τοῦ Βυζαντινοῦ μνημείου Παλαιᾶς Μητροπόλεως (Χουγκιὰρ-Τζαμί),
Α π ο φ α σ ί ζ ε ι π α μ ψ η φ ε ὶ
1/ Ἀναγνωρίζει τὸ δίκαιον παράπονον τῶν θιγουμένων ἀμέσως καὶ ἐμμέσως ἐκ τῆς ἀπαλλοτριώσεως ἁπάντων τῶν ἀκινήτων τοῦ ὑπ᾿ ἀριθ. 122 Ο.Τ., πρὸς προβολὴν τοῦ ἐν αὐτῷ Βυζαντινοῦ Μνημείου Παλαιᾶς Μητροπόλεως.
2/ Διαπιστοῖ ὅτι διὰ τῆς ἀπαλλοτριώσεως τοῦ ἐν λόγῳ Ο.Τ., κειμένου ἐπὶ κεντρικοῦ σημείου τῆς Πόλεως, κατεδαφίζονται πλεῖστα καταστήματα τῆς Κεντρικῆς Ἀγορᾶς, μὲ συνέπειαν νὰ διακόπτηται ἡ συνοχὴ ταύτης καὶ νὰ ἀπονεκροῦται ὁλόκληρος ἡ περιοχὴ τῆς ἄνω Πόλεως.
3/ Διαπιστοῖ ὡσαύτως ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιτευχθῇ ἀξιόλογος προβολὴ τοῦ μνημείου μὲ μίαν ἐμπεριστατωμένην ἐπανεξέτασιν τοῦ θέματος καὶ νὰ ἀποφευχθῇ ἀδικαιολόγητος ὑπέρογκος δαπάνη διὰ καταβολὴν ἀποζημιώσεως.
4/ Ὑποβάλλει θερμὴν παράκλησιν πρὸς τὸν ἐξοχώτατον Ὑπουργὸν Προεδρείας Κυβερνήσεως κ. Δ. Μακρῆν ὅπως τὸ ἀπαιτούμενον ποσὸν διὰ ἀστόχου ἀπαλλοτριώσεως πρὸς δημιουργίαν πρασιᾶς, διατεθῇ – εἰ δυνατὸν – διὰ τὴν ὁλοκληρωτικὴν ἀναστύλωσιν τοῦ Μνημείου, τὴν γενικὴν ἀνακαίνισιν καὶ ἐξωραϊσμὸν τοῦ περιβόλου αὐτοῦ, καθὼς καὶ διὰ τὴν ἀναστύλωσιν ἄλλων ἀξιολόγων μνημείων τῆς πόλεως ὧν ἤρξατο ἡ κατάρρευσις. Μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν θὰ ἐπιτευχθῇ ἡ ἄμεσος καὶ πλήρης ἀναστύλωσις τοῦ περὶ οὗ πρόκειται μνημείου καὶ ἡ ἀξιόλογος αὐτοῦ προβολὴ ἐκ δύο πλευρῶν – δύο κεντρικῶν ὁδῶν τῆς Πόλεως – ἡ ἀναστύλωσις καὶ συντήρησις τῶν ἄλλων ἐπίσης σοβαρῶν Βυζαντινῶν κειμηλίων αὐτῆς καὶ ἡ ἀποφυγὴ ανεπανορθώτου ζημίας ἁπάντων τῶν ἐν τῷ οἰκοδ. τετραγώνῳ ἰδιοκτητῶν καὶ μισθωτῶν ἀκινήτων.
Ὁ Πρόεδρος Τὰ Μέλη»
3.- Πράξη πρώτη / σκηνή τρίτη.
Το κείμενο της 44/1963 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου είχε εγκαίρως προετοιμαστεί «ἐν σχεδίῳ», και το διατακτικό του σκέλος, διαρθρωμένο σε τρεις παραγράφους, είχε τεθεί υπόψη των αιτούντων, οι οποίοι προσέθεσαν ιδιοχείρως την παράγραφο 2, αναριθμώντας τις επόμενες (3 & 4), και (συν)υπογράφοντας το σύνολο του σχεδίου.
Την αμέσως επόμενη ημέρα (14-02-1963) ο Δήμος Βέροιας υποβάλλει την 44/1963 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου στον Υπουργό Προεδρίας Κυβερνήσεως Δημήτριο (Τάκο) Μακρή, Βουλευτή Φλώρινας, και εξ απορρήτων συνεργάτη (ιδίως επί εκλογικών «ρυθμίσεων») του τότε Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, με την διπλή παράκληση να μεριμνήσει για την ανάκληση της απόφασης απαλλοτρίωσης (αν τέτοια απόφαση είχε ληφθεί), ή για την μη λήψη απόφασης (αν τυχόν υπήρχε «τοιαύτη σκέψις»):
«Βασίλειον τῆς Ἑλλάδος
Δῆμος Βεροίας
Ἀριθ. Πρωτ. 1678
Ἐν Βεροίᾳ τῇ 14/2/1963
Περίληψις: «Ὑποβάλλεται ἀντίγραφον τῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 44/1963 ἀποφάσεως Δημοτικοῦ Συμβουλίου»
Πρὸς
Τὸν Ἐξοχώτατον
Ὑπουργὸν Προεδρείας Κυβερνήσεως
κ. Δημήτριον Μακρῆν
Ἀθήνας
Λαμβάνομεν τὴν τιμὴν νὰ ὑποβάλωμεν Ὑμῖν συνημμένως ἀντίγραφον τῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 44/1963 ἀποφάσεως τοῦ παρ᾿ ἡμῖν Δημοτικοῦ Συμβουλίου περὶ μὴ ἀπαλλοτριώσεως τῶν ἐν τῷ ὑπ᾿ ἀριθ. 122 Ο.Τ. κειμένων ἀκινήτων διὰ ἀρχαιολογικοὺς σκοπούς, διὰ τοὺς ἐν τῇ ἀποφάσει ἀναφερομένους λόγους καὶ νὰ παρακαλέσωμεν ὅπως εὐαρεστηθῆτε καὶ μεριμνήσητε διὰ τὴν ἀνάκλησιν τῆς περὶ ἀπαλλοτριώσεως τοῦ τετραγώνου τούτου ἀποφάσεως, ἐὰν τοιαύτη ἐλήφθη, τὴν μὴ δὲ λῆψιν ὁμοίας ἀποφάσεως ἐὰν τοιαύτη σκέψις ἐπικρατῇ.-
Εὐπειθέστατος
Ὁ Δήμαρχος Βεροίας
Ἀντ. Κεμιντζὲς
Κοιν/σις
Νομαρχίαν Ἠμαθίας
Ἐνταῦθα»
Την περαιτέρω ραγδαία εξέλιξη του αιτήματος, κατέγραψαν σύντομα ειδησάρια του τοπικού τύπου (της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας), προσθέτοντας στον καμβά της αυτούσιας ικανοποίησής του μικρές, αλλά όχι αμελητέες, πινελιές…
«50 ἐπαγγελματίαι τῆς Βεροίας πλήττονται ἐξ ἀπαλλοτριώσεως
Βέροια, 14.- Τὸ δημοτικὸν συμβούλιον εἰς ἔκτακτον συνεδρίασιν, ἀπεφάσισε τὴν ἀποστολήν διαμαρτυρίας πρὸς τὸ ὑφυπουργεῖον προεδρίας κυβερνήσεως καὶ τὴν ἁρμοδίαν ἀρχαιολογικὴν ὑπηρεσίαν, διὰ τὴν μελετωμένην ἀπαλλοτρίωσιν ὁλοκλήρου οἰκοδομικοῦ τετραγώνου ἐν τῇ ἀγορᾷ τῆς Βεροίας, ὅπου εὑρίσκεται καὶ ἡ παλαιὰ μητρόπολις, μὲ σκοπὸν νὰ παραμείνῃ ὡς ἀρχαιολογικὸν μουσεῖον τὸ παλαιὸν κτίριον τῆς μητροπόλεως. Ἐκ τῆς μελετωμένης ἀπαλλοτριώσεως προξενεῖται ζημία εἰς πεντήκοντα καὶ πλέον ἐπαγγελματίας καταστηματάρχας.»
«Μακεδονία», 15-02-1963.
«Ἀναστάτωσις τῆς ἄνω ἀγορᾶς τῆς πόλεως ἀπὸ ἄστοχον ἀπόφασιν τῶν ἀρχαιολόγων
Τὴν περασμένην Τρίτη 12 Φεβρουαρίου ἀναστατώθηκε πραγματικὰ ἡ ἄνω κεντρικὴ ἀγορὰ τῆς Πόλεώς μας ἀπὸ μία δῆθεν ἐκδοθεῖσαν ἀπόφασιν τῆς Ἀρχαιολογικῆς ὑπηρεσίας Ἀθηνῶν, διὰ τῆς ὁποίας ἀπαλλοτριώνεται ὁλόκληρον τὸ ὑπ᾿ αρ. 122 οἰκοδομικὸν τετράγωνον καὶ προβλέπει, παρὰ τὸ σχέδιον, τὴν κατεδάφησιν καὶ ἐξαφάνησιν ὅλων τῶν οἰκοδομῶν αὐτοῦ, μετατρεπόμενον εἰς πρασιάν, χάριν προβολῆς τοῦ Βυζαντινοῦ Μνημείου Χουγκιὰρ-Τζαμὶ (Παλαιᾶς Μητροπόλεως).
Ἔλαβον χώραν ἀλλεπάλληλαι συσκέψεις καὶ ὑπεβλήθησαν ὑπομνήματα τῶν ἀμέσως καὶ ἐμμέσως θιγουμένων δημοτῶν. Τὸ ἑσπέρας τῆς 13 Φεβρουαρίου συνῆλθεν ἐκτάκτως τὸ Δημοτικὸν Συμβούλιον καὶ συνεζήτησε ἐπὶ τῆς δημιουργηθείσης αἰφνιδίως ὀξείας ταύτης καταστάσεως. Μετὰ μακρὰν συζήτησιν κατὰ τὴν ὁποίαν ἐσχολιάσθη ποικιλοτρόπως ἡ τοιαύτη ἀπόφασις ἢ ἐπικρατήσασα σκέψις τῶν ἀρχαιολόγων ἐν ἀγνοίᾳ τῆς Δημοτικῆς Ἀρχῆς, εἰς τὸν Δήμαρχον τῆς ὁποίας εἶχον δηλώση ὅτι δὲν ὑφίσταται τοιαύτη κατ᾿ ἔκτασιν ἐπέκτασίς των, τὸ Δημοτικὸν Συμβούλιον παμψηφεὶ ἐξέδωκεν ἀπόφασιν καὶ ὑπέβαλε ταύτην ἁρμοδίως. Διὰ τῆς ἀποφάσεώς των οἱ Δημ. Ἄρχοντες ἀναγνωρίζουν τὸ δίκαιον παράπονον τῶν θιγουμένων ἀμέσως καὶ ἐμμέσως, καὶ διαπιστώνουν ὅτι διὰ τῆς ἀπαλλοτριώσεως τοῦ ἐν λόγῳ τετραγώνου κειμένου ἐπὶ τῆς κεντρικῆς ἀγορᾶς, θὰ διακοπῇ ἡ συνοχὴ ταύτης καὶ θ᾿ ἀπονεκρωθῇ ὁλόκληρος τῆς ἄνω Πόλεως. Ἐπίσης ἐκφράζουν τὴν πεποίθησίν των ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιτευχθῇ ἀξιόλογος προβολὴ τοῦ Μνημείου μὲ μίαν ἐπανεξέτασιν ἐμπεριστατωμένην τοῦ θέματος καὶ ν᾿ ἀποφευχθῇ ἀδικαιολόγητος ὑπέρογκος δαπάνη διὰ καταβολὴν ἀποζημιώσεων, ὑπέβαλε δὲ τέλος τὴν παράκλησιν εἰς τὸν κ. Ὑπουργὸν Προεδρίας Κυβερνήσεως ὅπως τὸ ποσὸν διὰ τὴν ἄστοχον ταύτην ἀπαλλοτρίωσιν πρὸς δημιουργίαν πρασιᾶς, διατεθῇ διὰ τὴν ὁλοκληρωτικὴν ἀναστήλωσιν τοῦ Μνημείου, τὴν γενικὴν ἀνακαίνισιν καὶ ἐξωραϊσμὸν τοῦ περιβόλου του, καθὼς καὶ διὰ τὴν ἀναστύλωσιν ἄλλων ἐπίσης ἀξιολόγων Μνημείων τῆς Πόλεως, ὧν ἤρξατο ἡ κατάρρευσις.
Πληροφορούμεθα ὅτι καὶ τὸ Ἐπαγγελματοβιοτεχνικὸν Ἐπιμελητήριον Βεροίας ὑπέβαλε παρόμοιον διαμαρτυρίαν διὰ τὸν μαρασμὸν ὅστις θὰ προέλθῃ καὶ θὰ ζημιώσῃ μεγάλο τμῆμα τῆς ἀγορᾶς.»
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 18-02-1963.
«Τὸ Χουγκιὰρ-Τζαμὶ καὶ ὁ δημιουργηθεὶς θόρυβος
Τὸ Χουγκιὰρ-Τζαμὶ ὑπῆρξε ἡ αἰτία ἀναστατώσεως τῆς κεντρικῆς ἀγορᾶς τὴν προηγουμένη ἑβδομάδα . Εἶναι ἀρχαιολογικὸ ἢ Βυζαντινὸ Μουσεῖο ἢ δὲν εἶναι τίποτε; Ἀξίζει ἡ οἱαδήποτε προβολή του καὶ ποία; Ἐὰν πράγματι ἀπεφασίσθη ἢ ἐπικρατεῖ σκέψις νὰ ἀπαλλοτριωθοῦν καὶ νὰ ἐξαληφθοῦν ὅλα τὰ κτίρια ποὺ βρίσκονται εἰς τὸ τετράγωνον τοῦ περιβοήτου Τζαμίου, ἀξίζει νὰ διατεθοῦν δέκα ἔως δεκαπέντε ἑκατομμύρια δραχμὲς τοῦ Δημοσίου καὶ μαζὺ μ᾿ αὐτὲς νὰ καταστραφῇ ἕνα μέρος τῆς ἀγορᾶς καὶ νὰ μαραζωθῇ τελείως τὸ ὑπόλοιπον;
Μὲ τέτοια ἀνησυχία, μὲ τέτοια ἐρωτήματα καὶ μὲ διάφορες τοῦ Κόσμου ἀπαντήσεις πέρασε ἡ προηγουμένη ἑβδομάδα. Τὴν ἔκλεισαν αἱ ἀποφάσεις τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου καὶ τοῦ Περιφερειακοῦ Ἐμπορικοῦ καὶ Βιομηχανικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ἠμαθίας, αἱ ὁποῖαι ἀπέκλεισαν τὴν τοιαύτην ἐξαφάνησιν τοῦ οἰκοδομικοῦ τετραγώνου εἰς τὴν κεντρικὴν ἀγορὰν καὶ τὴν μετατροπήν του εἰς ἄσκοπον πρασιάν, διεκήρυξαν δὲ χάριν περιφρουρήσεως τοῦ Δημοσίου Χρήματος ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ γίνῃ ἡ προβολὴ τοῦ Μνημείου χωρὶς σπατάλην χρήματος καὶ χωρὶς καταστροφὰς καὶ ζημίας ἑνὸς μεγάλου ἀριθμοῦ ἐμπόρων, ἐπαγγελματιῶν καὶ Βιοτεχνῶν, μὲ μία μυαλωμένη ἐξέταση τοῦ θέματος.
Ὅλοι οἱ ἐμμέσως καὶ ἀμέσως θιγόμενοι καθὼς καὶ αἱ ἁρμόδιαι Ἀρχαὶ εὑρίσκονται ἐν ἐπιφυλακῇ, ἀποφασισμένοι ἅπαντες ν᾿ ἀποκλείσουν μίαν τοιαύτην ἄστοχον καὶ καταστρεπτικὴν ἐνέργειαν τῆς Ἀρχαιολογικῆς Ὑπηρεσίας.»
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 25-02-1963.
«Τὸ Χουγκιὰρ-Τζαμὶ
Τὴν περασμένην ἑβδομάδα ἐσυνεχίσθησαν αἱ ἐπαφαὶ καὶ αἱ ἐνέργειαι εἰς Ἀθήνας ἐκπροσώπων τοῦ οἰκοδομικοῦ τετραγώνου Χουγκιὰρ-Τζαμὶ (Χριστιανικῆς Ἑνώσεως), τὸ ὁποῖον ὡς γνωστὸν ἀπὸ δημοσιεύσεις, κατ᾿ ἀπόφασιν ἢ σκέψιν τῶν ἀρχαιολόγων, πρόκειται νὰ μετατραπῇ εἰς πρασιάν, χάριν προβολῆς τοῦ Τζαμίου.
Διερμηνεύοντες τὴν κοινὴν γνώμην καὶ τὴν ἀπαίτησιν τῆς ἀγορᾶς καὶ υἱοθετοῦντες τὰς διατυπωθεῖσας εἰς ἀποφάσεις ἀπόψεις τοῦ τέως Δημοτικοῦ Συμβουλίου Βεροίας καὶ τοῦ Περιφερειακοῦ Ἐμπορικοῦ καὶ Βιομηχανικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ν. Ἠμαθίας, συνιστῶμεν ὅπως ἐγκαταληφθῇ ἡ τοιαύτη ἔστω σκέψις τῶν ἁρμοδίων, ὡς τελείως ἀβάσιμος καὶ ἄστοχος καί ὡς δημιουργοῦσα μᾶλλον σπατάλην Δημοσίου χρήματος, χωρὶς νὰ προβάλῃ περισσότερον τὸ Μνημεῖον τοῦτο, ἀπὸ τὴν σημερινήν του προβολὴν μεταξὺ τῶν δύο κεντρικῶν δρόμων τῆς Πόλεως εἰς τὸ κέντρον μάλιστα αὐτῆς. Ἐξ ἄλλου πλὴν τῆς τοιαύτης σπατάλης ἐπιφέρει σίγουρη καταστροφὴ εἰς τοὺς ἐμπόρους, ἐπαγγελματίας καὶ βιοτέχνας τοῦ οἰκοδομικοῦ τούτου τετραγώνου, ἰδιοκτῆτας καὶ μισθωτάς, καὶ σίγουρη ζημία εἰς τοὺς ἔναντι τοῦ τετραγώνου τοιούτους διότι θ᾿ ἀπονεκρωθῇ ἕνα μεγάλο μέρος τῆς κεντρικῆς ἀγορᾶς.
Συνεπώς πρέπει νὰ τεθῇ ἐν ἰσχύϊ ἡ ἀνακληθεῖσα ἄδεια ἀνεγέρσεως τῆς οἰκοδομῆς ἀδελφῶν Ψωμιάδη ἀδελφῶν Βαλαβάνη καὶ Τσαμπουλατίδη, σύμφωνα μὲ τὸ σχέδιον τῆς κεντρικῆς ἀγορᾶς. Εἶναι καὶ δίκαιον καὶ ἠθικόν.»
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 11-03-1963.
…ενώ, δυο χρόνια μετά, στο «Αρχαιολογικόν Δελτίον» του 1963 (έκδ. 1965), η αρμόδια υπηρεσία αρθρώνει τον δικό της (προφητικό;) «επίλογο», περιγράφοντας «τὸ κτήριον τῆς Παλαιᾶς Μητροπόλεως Βεροίας» ως πνιγμένο «κυριολεκτικῶς ἀπὸ νεώτερα οἰκήματα, κυρίως καταστήματα, ἐρειδόμενα ἐπ’ αὐτοῦ». Στην αναφορά της αυτή η αρχαιολογική υπηρεσία δεν αφιερώνει ούτε καν υπαινιγμό περί (ενδεχόμενης) αρχιτεκτονικής, καλλιτεχνικής, αρχαιολογικής αξίας ή όποιας άλλης σημασίας και συνακόλουθης ανάγκης διατήρησης των «ἐρειδομένων» επί του κτηρίου της Παλαιάς Μητροπόλεως νεότερων, πρόσθετων κτισμάτων. Αντίθετα, επισημαίνει, διαυγέστατα, μονοσήμαντα και ανεπιφύλακτα, πως το «ἐν ἰσχύϊ ρυμοτομικὸν σχέδιον Βεροίας προβλέπει τὴν ἀπομάκρυνσιν τούτων»:
«Ἐξωτερικῶς τὸ κτήριον τῆς Παλαιᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, ὡς ἔχει σήμερον, εἶναι ὁρατὸν ἀπὸ ἐλάχιστα σημεῖα, δεδομένου ὅτι πνίγεται κυριολεκτικῶς ἀπὸ νεώτερα οἰκήματα, κυρίως καταστήματα, ἐρειδόμενα ἐπ’ αὐτοῦ. Τὸ ἐν ἰσχύϊ ρυμοτομικὸν σχέδιον Βεροίας προβλέπει τὴν ἀπομάκρυνσιν τούτων. Ἐξ ἄλλου ἐλπίζεται ὅτι ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν θὰ ἀπαλλοτριωθῇ ὁ ὑπόλοιπος περὶ τὸν ναὸν χῶρος, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ θὰ χορηγηθῇ ἡ ἀπαιτουμένη γενναία πίστωσις διὰ τὴν ἀποκατάστασιν τοῦ μνημείου.»
Φ{ανή} Α. Δροσογιάννη, Αρχαιολογικόν Δελτίον, τόμος 18 (1963),
Μέρος Β΄2-Χρονικά, Αθήναι, 1965.
4. Πράξη δεύτερη / σκηνή πρώτη.
Δεκέμβριος 1977. Μετά από 14ετή νηνεμία, οι φήμες (ή οι «έγκυρες πληροφορίες») για την απαλλοτρίωση όλων των ακινήτων του Ο.Τ. 122 αναζωπυρώνονται.
Προεξάρχοντος και πάλι (αλλά αυτή τη φορά με την δική του υπογραφή) του τέως δημάρχου Αναστασίου Καρατζόγλου, οι «θιγόμενοι» περίοικοι , στην από 08-12-1977 αίτησή τους, ανακαλούν λεπτομέρειες της προ 14ετίας «περιπέτειάς» τους (: την έγγραφη συμπαράσταση του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου, την επιτόπια επίσκεψη στο «υπό απαλλοτρίωση» Ο.Τ. του Υπουργού Δημητρίου Μακρή και του Βουλευτή Δημητρίου Χατζηδημητρίου, την μετάβαση στην Αθήνα ειδικής, προς αποτροπή της απαλλοτρίωσης, επιτροπής του Δημοτικού Συμβουλίου)•
επαναλαμβάνουν την πρόταση για την «κατεδάφησιν τῶν ἑκατέρωθεν τοῦ μνημείου γραφείων καὶ τῶν νεωτέρων διαφόρων κτισμάτων ποὺ βρίσκωνται ἐπὶ τῆς Κεντρικῆς καὶ ἐντὸς τοῦ μεγάλου αὐλογύρου Του»•
και ζητούν την εκ νέου έκφραση της συμπαράστασης του Δημοτικού Συμβουλίου στο αίτημά τους:
«ΑΙΤΗΣΙΣ
Καρατζόγλου Ἀναστασίου, Γκαμπέση Χρήστου, Ἀβράμογλου Γεωργίου, Ἀθανασακοπούλου Ἠλία, Τσαμπουλατίδη <η διαγραφή στο πρωτότυπο>, Ψωμιάδη Θ., Πανταζίδου Χαρ., Σταυρίδη Βασ., Μπαζάκα Βασ., Γκαμπέση Βουλ., Σίρπη Γεωργ., Δαμιανίδη Ραχ., κ.λ.π.
Πρὸς
τὸ Ἀξιότιμον Δημοτικὸν Συμβούλιον Δήμου Βεροίας
Διὰ τοῦ κ. Δημάρχου Βεροίας
Ἐνταύθα
Ἔχομεν τὴν τιμὴν νὰ γνωρίσωμεν Ὑμῖν ὅτι τὸ 1963 ἡ Ὑπηρεσία Ἀρχαιοτήτων καὶ Βυζαντ. Μνημείων, κατὰ τρόπον αἰφνηδιαστικὸν εἶχε ἀποφασίσῃ τὴν ἀπαλλοτρίωσι ὅλων τῶν ἀκινήτων τῶν εὑρισκομένων ἐντὸς τοῦ ὑπ᾿ ἀρ. 122 οἰκοδ. Τετραγώνου, ὅπου καὶ τὸ Βυζαντ. Μνημεῖο Παλαιᾶς Μητροπόλεως (Χιουγκιὰρ-Τζαμί), μὲ ἀνάκλησιν μάλιστα τῆς ὑπ᾿ ἀρ. 416/1962 νομίμου ἀδείας ποὺ ἐκδόθηκε ἀπὸ τὴν Διεύθ/σι τεχν. Ὑπηρεσιῶν Ν. Ἠμαθίας, δι᾿ ἀνέγερσιν οἰκοδομῆς ὑπὸ τῶν ἀδελφῶν Ψωμιάδη, Βαλαβάνη και Τσαμπουλατίδη <η διαγραφή στο πρωτότυπο>.
Ἐπεκράτησε δίκαιος καὶ φυσικὸς ἀναβρασμὸς ἀναστατώσας τοὺς ἐντὸς τοῦ τετραγώνου ἰδιοκτῆτας καὶ ἐπαγγελματοβιοτέχνας, μὰ καὶ τοὺς ἔναντι τοῦ τετραγώνου τούτου ἐπὶ τῆς κεντρικῆς εὑρισκομένους, μὲ ὑποβολὴν τηλεγρ/των καὶ ὑπομνημάτων διαμαρτυρίας εἰς τοὺς ἁρμοδίους, καὶ μὲ ἀποτέλεσμα ὥστε μετὰ ἀπὸ ἐπιτόποιο ἐξέταση τοῦ θέματος ἀπὸ τὸν τότε Ὑπουργὸν Προεδρίας Κων. Καραμανλῆ, Κον Μακρῆ μετὰ τοῦ Βουλευτοῦ κ. Χατζηδημητρίου, νὰ ἐγκαταληφθῇ ἡ ἄστοχος, ὅπως χαρακτηρίστηκε ἀπὸ τὸν ἴδιον, αὐτὴ σκέψις.
Διὰ τὸ ἀποτέλεσμα αὐτό συνέβαλε, πλὴν τοῦ Περιφερειακοῦ ἐμπορικοῦ καὶ Βιομηχανικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ν. Ἠμαθίας καὶ ὁ Δῆμος Βεροίας μὲ τὴν ὑπ᾿ Ἀρ. 44/13-2-1963 παμψηφεὶ ἀπόφασιν ἐκτάκτου συνεδριάσεως τοῦ Δημοτ. Συμβουλίου, καθὼς καὶ μὲ τὸ ὑπὸ ἡμερ. …<κενό στο πρωτότυπο>… ὑπόμνημα ὑποβληθὲν εἰς ἁρμοδίους, κατ᾿ ἐντολὴν καὶ ἐξουσιοδότησιν τοῦ Δημοτ. Συμβουλίου, ἐν Ἀθήναις, ὑπό εἰδικῆς Ἐπιτροπῆς ἡ ὁποία εἶχε ἀποτελεσθῆ ἀπὸ τοὺς κ.κ. Δελαντώνη Ἀλκ. Πρόεδρο τοῦ Δημ. Συμβουλίου, Καρατζόγλου Ἀναστ., Τζελέπογλου Εὐθ. και Ἀσλάνογλου Νικ. Δημ. Συμβούλους.
Οὕτω κατηργήθη ἡ ὑπ᾿ ἀρ. 5491/1962 ἀνάκλησις τῆς χορηγηθείσης ὡς ἄνω ἀδείας καὶ ὄχι μόνον ἐπετράπη νὰ ἀνεγερθῇ καὶ ἀποπερατωθῇ ἡ τριόφορος οἰκοδομὴ τῶν ἀνωτέρω ἰδιοκτητῶν ἀλλὰ ἐν συνεχείᾳ νὰ ἐκδοθῇ καὶ ἡ ὑπ᾿ ἀρ. 15899/1971 ἔγκρισις τῆς Ὑπηρεσίας Ἀρχ/των καὶ Βυζ. Μνημείων διὰ τὴν ἀνέγερσιν ἑτέρας οἰκοδομῆς ὑπὸ τοῦ συμπολίτου, Ἠλία Ἀθανασακοπούλου, ἐντὸς τῆς ἰδίας περιοχῆς τοῦ τετραγώνου καὶ μάλιστα παραπλεύρως τοῦ Μνημείου.
Τώρα καὶ πάλιν ἡ αὐτὴ Ὑπηρεσία τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ καὶ Ἐπιστημῶν εἰσηγῆται τὴν ἀπαλλοτρίωσιν ὅλων ἢ τμήματος τῶν ἀκινήτων ποὺ βρίσκωνται ἐντὸς τοῦ αὐτοῦ τετραγώνου. Μοναδικὸς σκοπὸς τῆς εἰσηγήσεως καὶ πάλιν προβάλλεται ἡ μετατροπὴ τοῦ τετραγώνου εἰς πρασιὰν καὶ ἡ προβολὴ τοῦ Μνημείου.
Ἐπειδὴ μία τέτοια τελείως ἀδικαιολόγητη ὁλοκληρωτικὴ ἢ μερικὴ ἀπαλλοτρίωσις καταστρέφει πλῆθος ἐμπόρων, ἐπαγγελματιῶν καὶ Βιοτεχνῶν καὶ μετατρέπει ἕνα μεγάλο τεμάχιο τῆς ἄνω Πόλεως ἀπὸ περιοχὴν ἐμπορικὴν εἰς νεκρὰν τοιαύτην, μαραζώνει δὲ τελείως τὴν ἔναντι πλευρὰν τοῦ ἐν λόγῳ τετραγώνου ἐπὶ τῆς Κεντρικῆς καὶ ἀχρηστεύει ἕνα μεγάλο τμῆμα τῆς ἀγορᾶς πρὸς τὴν Πλατεῖαν Δικαστηρίων, παρακαλοῦμεν θερμῶς ὅπως ἐν ὀνόματι 35-40 θιγομένων ἐμποροεπαγγελματοβιοτεχνῶν συμπαρασταθῆτε καὶ πάλιν καὶ ἐνεργήσητε ὅ,τι πρέπει εἰς τὸ Ὑπουργεῖον Πολιτισμοῦ καὶ Ἐπιστημῶν νὰ μὴ πραγματοποιηθῇ μία τέτοια ἐκ τῶν ὑστέρων παράλογος σκέψις καὶ εἰσήγησις, ἡ ὁποία ἐκτὸς τῆς καταστροφῆς τῶν ἀμέσως καὶ ἐμμέσως θιγουμένων πολιτῶν, προβλέπει μεγάλην δαπάνην, ἐγγίζουσαν τὰ ὅρια τῆς σπατάλης Δημοσίου χρήματος.
Εἶναι δυνατόν, καὶ βασίμως μάλιστα, μὲ τὴν δαπάνην αὐτὴν νὰ γείνῃ ἀξιόλογος προβολὴ τοῦ Μνημείου μέ:
1ον) Τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἀναστήλωσίν Του.
2ον) Τὴν κατεδάφησιν τῶν ἑκατέρωθεν τοῦ μνημείου γραφείων καὶ τῶν νεωτέρων διαφόρων κτισμάτων ποὺ βρίσκωνται ἐπὶ τῆς Κεντρικῆς καὶ ἐντὸς τοῦ μεγάλου αὐλογύρου Του, ἰδιοκτησίας Του, χρησιμοποιουμένων δὲ σήμερον διὰ γραφεῖα, ἐντευκτήρια, ἀποθῆκες κ.λ.π. καὶ
3ον) Τὴν δημιουργίαν ἀξιολόγων καταλλήλων πρασιῶν εἰς ὁλόκληρον αὐτὸν τὸν χῶρον, ἰδιοκτησίας ἐπαναλαμβάνομεν τοῦ Μνημείου, ἑκατέρωθεν τῶν κεντρικωτάτων ὁδῶν Κεντρικῆς καὶ Ἀντ. Καμάρα.
Μετ᾿ ἐκτιμήσεως
Καρατζόγλου Ἀναστ., Γκαμπέσης Χρῆστος, Ἀβράμογλου Γεώργιος, Ἀθανασακόπουλος Ἠλίας, Ψωμιάδης Κανάρης, Τσαμπουλατίδης <η διαγραφή στο πρωτότυπο και στη θέση του χειρογράφως:> Κλωνάρης Ν., Δαμιανίδη Ραχὴλ, Σταυρίδης Βασ., Μπαζάκας Βασ., Πανταζίδη Χαρ., Καρατζόγλου Δ., Γκαμπέση Β., Σίρπης Γεώργ., Ἀνδρεάδης Θρασ., Μαυρίδης Ἀθαν., Σαρακατσᾶνος Ἀντ., Μπόζδος Δημ., Μπετιβᾶνος Γ.»
5.- Πράξη δεύτερη / σκηνή δεύτερη.
Το Δημοτικό Συμβούλιο, στη συνεδρίασή του της 20-12-1977, επανέλαβε, με την 384 απόφασή του, τα αιτήματα που είχε διατυπώσει το 1963 [: «εἶναι δυνατὸν καὶ κατὰ τρόπον ἀσφαλῆ νὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ ἀξιόλογη προβολὴ τοῦ Μνημείου … Μὲ τὴν κατεδάφηση τῶν ἑκατέρωθεν τοῦ Μνημείου ἐπὶ τῆς Κεντρικῆς καὶ γύρω ἀπὸ τὸ μεγάλο αὐλόγυρο προσθέτων νεωτέρων κτισμάτων»], και τα κατέθεσε στον Υπουργό Πολιτισμού & Επιστημών (Γεώργιο Πλυτά)…
«Ἀριθ. ἀποφάσεως 384/1977
Περίληψη
“Περὶ μὴ ἀπαλλοτριώσεως ἰδιοκτησιῶν ποὺ βρίσκονται γύρω ἀπὸ τὴν παλαιὰ Μητρόπολη”
Σήμερα, 20 τοῦ μήνα Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1977, ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος Τρίτη καὶ ὥρα 8 μ.μ. συνεδρίασε τὸ δημοτικὸ συμβούλιο Βεροίας στὴν αἴθουσα συνεδριάσεως τοῦ Δημαρχείου, ὕστερα ἀπὸ τὴν μὲ ἡμερομηνία 16-12-1977 γραπτὴ πρόσκληση τοῦ Προέδρου ποὺ δόθηκε σὲ ὅλους τοὺς συμβούλους, σύμφωνα μὲ τὰ ἄρθρα 93 καὶ 115 τοῦ Δημοτικοῦ καὶ Κοινοτικοῦ Κώδικα.
Ἀφοῦ διαπιστώθηκε ὅτι παραυβρίσκεται ὁ κ. Δήμαρχος καὶ ὅτι ὑπάρχει νόμιμη ἀπαρτία, ἀφοῦ ἐπὶ συνόλου 25 μελῶν βρέθηκαν παρόντες 20, δηλ:
Παρόντες:
1). Ἀ. Δελαντώνης-Πρόεδρος, 2). Μ. Μαυρίδης, 3). Ἀ. Γιαννούλη-Λαΐου, 4). Ε. Κοτρίδης, 5). Ἀ. Καραντουμάνης, 6). Τ. Τριανταφυλλίδης, 7). Ν. Ἱεροπούλου, 8). Π. Κουρουζίδης, 9). Δ. Στεφανίδης, 10). Ἀ. Κοτζαδάμης, 11). Ἠ. Λιᾶκος, 12). Π. Τσαμπουλατίδης, 13). Χ. Κυριακίδης, 14). Σ. Μπίσμπας, 15). Ἀ. Σιμόπουλος, 16). Ἀ. Κόγιας, 17). Ε. Παναγιωτίδης, 18). Γ. Κόλβατζης, 19). Ἰ. Δημητρακάκης, 20). Ἰ. Ἰορδανίδης,
Ἀπόντες:
1). Ἰ. Σιαμάγκας, 2). Θ. Σιδηρόπουλος, 3). Σ. Ἰωαννίδης, 4). Ν. Καρυπίδης, 5). Ἠ. Λαζός,
οἱ ὁποῖοι δὲν προσῆλθαν, ἂν καὶ κλήθηκαν νόμιμα,
ὁ Πρόεδρος κήρυξε τὴν ἔναρξη τῆς συνεδριάσεως καὶ εἰσηγούμενος τὸ 1ο θέμα τῆς ἡμερησίας διατάξεως ἔθεσε ὑπόψη τοῦ Συμβουλίου τὴν ἀπὸ 8-12-77 αἴτηση τῶν Ἀναστασίου Καρατζόγλου κ.λ.π. μὲ τὴν ὁποία ζητοῦν νὰ μὴν ἀπαλλοτριωθοῦν οἱ ἰδιοκτησίες τοῦ Ο.Τ. 122 γύρω ἀπὸ τὴν παλαιὰ Μητρόπολη γιὰ τὴν δημιουργία πρασιᾶς πρὸς προβολὴ τοῦ ἀνωτέρω Μνημείου ὅπως εἰσηγεῖται ἐπιτροπὴ ἀρχαιολόγων καὶ κάλεσε τὸ Συμβούλιο ν᾿ ἀποφασίσει σχετικά.
Τὸ Δ. Συμβούλιο, μετὰ διαλογικὴ συζήτηση, ἀφοῦ ἔλαβε ὑπόψη:
1). Τὴν ἀνωτέρω αἴτηση τῶν Ἀναστασίου Καρατζόγλου κ.λ.π.
2). Ὅτι τὸ 1963 ἐπεκράτησε ἡ σκέψη στὴν Ὑπηρεσία ἀρχαιοτήτων καὶ Βυζαντ. Μνημείων, ἡ ὁποία καὶ εἰσηγήθηκε τὴν ἀπαλλοτρίωση ὅλων τῶν ἀκινήτων ποὺ βρίσκονται στὸ ὑπ᾿ ἀριθ. Ο.Τ. 122 τῆς πόλεως ὅπου καὶ τὸ Βυζ. Μνημεῖο τῆς Παλαιᾶς Μητροπόλεως (Χουγκιὰρ-Τζαμί), μὲ τὸν μοναδικὸ σκοπὸ τὴν μετατροπὴ τοῦ Τετραγώνου σὲ πρασιὰ καὶ τὴν προβολὴ τοῦ Μνημείου.
Ἀποτέλεσμα τῆς εἰσηγήσεως αὐτῆς ὑπῆρξε:
α). Ἡ ἀναστάτωση τοῦ Κόσμου τῆς Κεντρικῆς ἀγορᾶς καὶ ἡ ὑποβολὴ ψηφισμάτων διαμαρτυρίας καθὼς καὶ ἡ ὑποβολὴ ἀποφάσεων κατὰ τῆς ἐν λόγῳ σκέψεως ὑπὸ τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου (ὑπ᾿ ἀριθ. 44/13-2-1963) καὶ τοῦ Περιφερειακοῦ Ἐμπορικοῦ καὶ Βιομηχανικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ν. Ἠμαθίας,
β). ἡ ἐπιτόπια ἐξέταση τοῦ θέματος ἀπὸ τὸν τότε Ὑπουργὸ Προεδρίας Κυβερνήσεως Καραμανλῆ κ. Μακρῆ καὶ τοῦ Βουλευτοῦ κ. Χατζηδημητρίου, καὶ
γ) ἡ ἐγκατάληψη τῆς ἄστοχης ὅπως τονίστηκε καὶ πολυδάπανης σκέψεως ὥστε ἔκτοτε νὰ ἐπιτραπεῖ ὄχι μόνο ἡ συνέχιση τῆς ἀνεγέρσεως τριορόφου οἰκοδομῆς ἐντὸς τοῦ τετραγώνου τούτου τῶν ἀδελφῶν Ψωμιάδη, Βαλαβάνη καὶ Τσαμπουλατίδη, ἡ ἄδεια τῆς ὁποίας εἶχε ἀνακληθεῖ ἀλλὰ ἐν συνεχείᾳ νὰ ἐκδοθεῖ καὶ ἡ ὑπ᾿ ἀριθ. 15899/1971 ἔγκριση τῆς Ὑπηρεσίας Ἀρχ/των καὶ Βυζ. Μνημείων, γιὰ τὴν ἀνέγερση ἄλλης οἰκοδομῆς ἀπὸ τὸν συμπολίτη Ἠλία Ἀθανασακόπουλο ἐντὸς τῆς αὐτῆς περιοχῆς τοῦ ὑπ᾿ ἀριθ. 122 Ο.Τ. καὶ παραπλεύρως μάλιστα τοῦ Μνημείου.
2). <στο πρωτότυπο επαναλαμβάνεται η αρίθμηση «2»> Ὅτι παρὰ τὰ ἀνωτέρω καὶ παρὰ τὸ ἐγκεκριμένο Σχέδιο Πόλεως, ὅλως ἀδικαιολόγητα προβάλλεται καὶ πάλι τὸ θέμα τῆς ὁλικῆς ἢ μερικῆς ἀπαλλοτριώσεως τῶν ἰδίων ἀκινήτων τοῦ αὐτοῦ τετραγώνου ποὺ ὄχι μόνο ἐξαφανίζει καὶ καταστρέφει πλῆθος ἐμπόρων, ἐπαγγελματιῶν και Βιοτεχνῶν ἀλλὰ καὶ μετατρέπει ἕνα μεγάλο τεμάχιο τῆς ἄνω πόλεως ἀπὸ ἐμπορικὴ σὲ νεκρὴ περιοχή, μαραζώνει δὲ καὶ ζημειώνει τὴν ἔναντι πλευρὰ τοῦ ἐν λόγῳ τετραγώνου ἐπὶ τῆς Κεντρικῆς ὁδοῦ καὶ ἀχρηστεύει ὅλο τὸ τμῆμα τῆς ἀγορᾶς ποὺ βρίσκεται πρὸς τὴν Πλατεῖα Δικαστηρίων.
3). Ἔχοντας ὑπόψη τὰ γενικὰ συμφέροντα τοῦ Δήμου καὶ τῶν Δημοτῶν τῆς Κεντρικῆς ἀγορᾶς τῆς Πόλεως ἀλλὰ καὶ τὴν προβολὴ τοῦ Βυζαντινοῦ Μνημείου Παλαιᾶς Μητροπόλεως.
4). Τὶς διατάξεις τοῦ άρθρ. 102 τοῦ Δημοτικοῦ καὶ Κοινοτικοῦ Κώδικα.
Ἀποφασίζει ὁμόφωνα
Α). Ἀναγνωρίζει ὡς δίκαια τὰ παράπονα τῶν θιγουμένων αἰτούντων ἀμέσως καὶ ἐμμέσως ἀπὸ τὴν ἀπαλλοτρίωση ὅλων ἢ μέρους τῶν ἀκινήτων τοῦ ὑπ᾿ ἀριθ. 122 Ο.Τ. πρὸς προβολὴ τοῦ ἐν αὐτῷ Μνημείου.
Β). Διαπιστώνει ὅτι διὰ τῆς μελετουμένης ἐκ νέου ἀπαλλοτριώσεως τοῦ ἀνωτέρω Ο.Τ. ἢ μέρους αὐτοῦ, κατεδαφίζονται πολλὲς οἰκοδομὲς μὲ καταστήματα τῆς Κεντρικῆς ἀγορᾶς ποὺ σὰν συνέπεια θὰ ἔχει νὰ διακοπεῖ ἡ συνοχὴ αὐτῆς μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀπονεκρωθεῖ ὁλόκληρη ἡ περιοχὴ τῆς ἄνω πόλεως.
Γ). Διαπιστώνει ἐπίσης ὅτι μὲ μικρὴ δαπάνη σὲ βάρος τοῦ Δημοσίου εἶναι δυνατὸν καὶ κατὰ τρόπον ἀσφαλῆ νὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ ἀξιόλογη προβολὴ τοῦ Μνημείου: α). Μὲ μία ὁλοκληρωτικὴ ἀναστήλωσή του. β). Μὲ τὴν κατεδάφηση τῶν ἑκατέρωθεν τοῦ Μνημείου ἐπὶ τῆς Κεντρικῆς καὶ γύρω ἀπὸ τὸ μεγάλο αὐλόγυρο προσθέτων νεωτέρων κτισμάτων, ἰδιοκτησίας τοῦ ἴδιου Μνημείου, τὰ ὁποῖα χρησιμοποιοῦνται σήμερα γιὰ γραφεῖα, ἐντευκτήρια καὶ ἀποθῆκες, καὶ γ). Μὲ τὴν δημιουργία καταλλήλων καὶ ἀξιολόγων πρασιῶν (μετὰ τὴν ἐξέταση καὶ ἔρευνα τοῦ ὑπεδάφους τοῦ αὐλογύρου τούτου), ἐντὸς τοῦ μεγάλου τούτου αὐλογύρου, ἑκατέρωθεν τῶν κεντρικωτέρων ὁδῶν Κεντρικῆς καὶ Ἀντ. Καμάρα.
Δ). Ὑποβάλλει θερμὴ παράκληση πρὸς τὸν ἐξοχώτατον Ὑπουργὸ Πολιτισμοῦ καὶ Ἐπιστημῶν κ. Πλυτᾶ ὅπως λαμβάνοντας ὑπόψη του τὰ ἀνωτέρω μὴ ἐπιτραπεῖ ἡ πραγματοποίηση τῆς ἀπαλλοτριώσεως ὁλοκλήρου ἢ μέρους τοῦ ὑπ᾿ ἀριθ. 122 Ο.Τ. στὴν πόλη μας, ἀφοῦ εἶναι δυνατή, μὲ μικρὸ χρηματικὸ ποσό, ἡ ἀποτελεσματικὴ ἀξιοποίηση καὶ προβολὴ τοῦ ἀνωτέρω Μνημείου καὶ ἡ ἀποφυγὴ ἀνεπανορθώτου ζημίας ὅλων τῶν εἰς τὸ Οἰκοδομικὸ Τετράγωνο ἰδιοκτητῶν καὶ μισθωτῶν εὑρισκομένων.
Ὁ Πρόεδρος Τὰ Μέλη»
6. Παρέκβαση.
[Από τα 19 μέλη του Δημοτικού του 1963 μόνον 3 (τρία) εξακολουθούσαν να μάχονται επί των δημοτικών επάλξεων το 1977:
(α) ο Ευθύμιος Τζελέπογλου: δημοτικός σύμβουλος το 1963 (εκλεγμένος με τον συνδυασμό του Αναστασίου Καρατζόγλου) – δήμαρχος το 1977•
(β) ο Αλκιβιάδης Δελαντώνης, πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου, τόσο το 1963 (εκλεγμένος με τον συνδυασμό του Αντωνίου Κεμιντζέ) όσο και το 1977 (εκλεγμένος με τον συνδυασμό του Ευθυμίου Τζελέπογλου), και
(γ) ο Αναστάσιος Κοτζαδάμης, δημοτικός σύμβουλος και το 1963 (εκλεγμένος με τον συνδυασμό του Νικολάου Ασλάνογλου) και το 1977 (εκλεγμένος με τον συνδυασμό του Ευθυμίου Τζελέπογλου).
Και, αν από τη συνεδρίαση της 13-02-1963 είχε αποχωρήσει, επειδή συγγενικό του πρόσωπο προσυπέγραφε την υπό συζήτηση αίτηση, ο Αναστάσιος Καρατζόγλου, στην αντίστοιχη συνεδρίαση της 20-12-1977 σημειώθηκε μια αντίστροφη «αποχώρηση», καθώς ο μεταξύ των υπογραφόντων την υπό συζήτηση αίτηση Τσαμπουλατίδης διέγραψε από το σώμα της αίτησης το όνομά του, προφανώς επειδή στο δημοτικό συμβούλιο, και στην σχετική συζήτηση, συμμετείχε ο Πρόδρομος Τσαμπουλατίδης (εκλεγμένος με τον συνδυασμό του Ευθυμίου Τζελέπογλου)].
7.- Πράξη δεύτερη / σκηνή τρίτη.
Την 384/1977 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ενέκρινε η Νομαρχία Ημαθίας, με την Ε/27000/77/05-01-1978 απόφασή της, ενώ για το νέο αυτό επεισόδιο της απαλλοτρίωσης του Ο.Τ. 122 (το οποίο εκτυλίχθηκε στη σκιά των συγκλονιστικών ανακαλύψεων του Μανόλη Ανδρόνικου στη Βεργίνα) ο τοπικός τύπος αφιέρωσε 80 λέξεις, χωρίς καμμία περαιτέρω συνέχεια, μέχρι…
«Κατὰ τῆς ἀπαλλοτριώσεως τῶν ἀκινήτων
ποὺ βρίσκονται γύρω ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Μητρόπολη
Τάχθηκε τὸ Δ. Συμβούλιο
Τὸ Δημοτικὸ Συμβούλιο Βεροίας μὲ ὁμόφωνη ἀπόφασή του τάχθηκε κατὰ τῆς ἀπαλλοτριώσεως τῶν ἰδιοκτησιῶν ποὺ βρίσκονται γύρω ἀπὸ τὴν ἐκκλησία τῆς παλαιᾶς Μητροπόλεως.
Ἡ ἀπόφαση πάρθηκε ὕστερα ἀπὸ αἴτηση τῶν ἐνδιαφερομένων καὶ διότι ἔγινε γνωστὸ ὅτι ἐπιτροπὴ ἀρχαιολόγων εἰσηγεῖται στὸ ἁρμόδιο ὑπουργεῖο τὴν ἀπαλλοτρίωση ὅλων τῶν ἰδιοκτησιῶν ποὺ βρίσκονται στὸ ἴδιο τετράγωνο μὲ τὴν ἐκκλησία, γιὰ τὴν προστασία τοῦ μνημείου ποὺ εἶναι χαρακτηρισμένο ὡς διατηρητέο.»
«Βέροια», 24-12-1977.
8.- Έξοδος.
…μέχρι που 4 και πλέον δεκαετίες αργότερα η δημιουργία πρασιάς, ολόγυρα της Παλιάς Μητρόπολης και σε όλη την έκταση του Ο.Τ. 122, δεν θα αποτελούσε κίνδυνο για τον μαρασμό της κεντρικής αγοράς• τον μαρασμό της, ή μάλλον την ερήμωσή της, απεργάστηκαν, με αξιοθαύμαστη επιμονή, αλληλοσυμπληρούμενες και αλληλοενισχυόμενες συγκυρίες, αλλά και πράξεις, παραλείψεις, απρονοησίες και ραθυμίες, πολλές και πολλών, για να απονεμηθεί εν τέλει στην λαίλαπα των μνημονίων το θλιβερό προνόμιο της χαριστικής βολής.
Σήμερα (2023-2024) οι όροι έχουν αντιστραφεί: η απαλλοτρίωση και η πρασιά, που πριν από 60 χρόνια θεωρούνταν «απειλή», τώρα (αν και εν μέρει μόνον έχουν συντελεσθεί, και εν μέρει αυτοαναιρούνται) αποτελούν ισχυρό πλεονέκτημα για την πόλη και για την αγορά της.
Αρκεί να ολοκληρωθούν, όπως «τὸ ἐν ἰσχύϊ ρυμοτομικὸν σχέδιον Βεροίας προβλέπει» και όπως, ήδη από το 1963, εμφατικά υπογραμμίζει (και διαχρονικώς, προς πάσα κατεύθυνση – και ιδίως προς τα «ἴδια ὦτα» – υπενθυμίζει) η αρχαιολογική υπηρεσία…
