«Αλβανία τη 20-12-40
Αγαπιμένι μου σιζιγος Δέσπινα, καλιμέρα σας
Πρότον έρχομε να σας εροτήσο περί την καλίν σας ηγίαν δεύτερον εάν εροτάτε διά εμένα ήμε καλός από ηγίαν και το αυτό ποθό και διά εσάς. Μάθε Δέσπινα ότι έλαβα μόνο ένα γράμμα σας που είχε γράψι ο ηλίας στις 12 Νοενβρίου, εγώ σας ήχα γράψη 5 γράματα και άλλο δεν μου έχετε γράψι εσεις … »
Μ’ αυτή την έκφραση ανησυχίας εξ αιτίας της έλλειψης επικοινωνίας αρχίζει ένα από τα (δυσανάγνωστα, όπως θα παρατηρήσατε) γράμματα του στρατιώτη Ταραμονλή Γρηγόρη από τον Άγιο Γεώργιο Ημαθίας, τον Δεκέμβριο του ΄40.
Χάρτης πορείας της Χ Μεραρχίας στο μέτωπο της Αλβανίας - Οι χιονοσκεπείς κορυφές του όρους Γκράμποβα, η τελευταία κατοικία του Γρηγόρη Ταραμονλή
Από τις 13 Νοεμβρίου συμμετείχε σε συνεχόμενες σκληρές μάχες, προωθούμενος με τη μονάδα του στη γραμμή της διάβασης “Ντάρζας” προς Μοσχόπολη, στην οποία το 68ο Σύνταγμα Πεζικού εισήλθε στις 24 Νοεμβρίου μετά από φονικότατη μάχη με τους Ιταλούς στη θέση Ντέρσνικο.
Αν και αφάνταστα ταλαιπωρημένος ο ίδιος, από τον ατελείωτο ποδαρόδρομο σε απόκρημνες βουνοκορφές, τον όλεθρο του θανάτου που βίωνε κάθε στιγμή ολόγυρά του, την πείνα, τις ψείρες, το αφόρητο κρύο, η πρώτη και σημαντικότερη έγνοια του ήταν ο βιοπορισμός της οικογένειάς του:
«…Θέλω να μου γράψεις ένα γράμα εάν έχετε σπίρει το χοράφι ή όχη και εάν μαζέψατε το βανβάκι και εάν το πόλισες...
…Θα γιρισομε αγρίγορα, εσή Δέσποινα να κιτάξεις το σπίτι και τα ζώα καλά και να αγοράσεις ξύλα για να μην ηποφέρετε από το κρίο τόρα το χιμόνα. Ήχα γράψη να σε φέρι ο Κόστας διό κάρα ξύλα, αλλά εάν δεν σε έφερε να πλερόσεις τον Θανάση και να τον δόσεις τα βοβάλια και να σε φέρι. Όσο και αν σε ζιτίσουνε να πλερόσεις, να μην μένεις χωρίς ξύλα*…»
[ *Όλα αυτά, ενώ στη Μοσχόπολη (στην ευρύτερη περιοχή της οποίας συμμετείχε ο ίδιος σε πολεμικές επιχειρήσεις) καταγραφόταν από τις επίσημες ελληνικές στρατιωτικές υπηρεσίες θερμοκρασίες -11.0 °C την 18η /12/40 και -19.0 °C την 30η /12/40]
Πορεία της Χ Μεραρχίας προς τη Μοσχόπολη
Για να καταλήξει:
«…λιπόν γειά σας και καλά Χριστούγενα όλι μας
και σας χερετό εγώ.
Γρ. Ταραμανλής
Τόρα που σας γράφο
ήμε σταβλοφίλακας »
Όμως οι ευχές του απλοϊκού Γρηγόρη δεν έμελλε να “πιάσουν τόπο” για τον ίδιο, καθώς τις εορταστικές ημέρες που ακολούθησαν το 68ο Σύνταγμα Πεζικού ήταν υποχρεωμένο να αποκρούει επαναλαμβανόμενες λυσσαλέες αντεπιθέσεις των Ιταλών κι αμέσως μετά την πρωτοχρονιά έλαβε διαταγή να προωθηθεί, με αποστολή την κατάληψη του όρους Κάμια-Γκράμποβα.
Σε μια ανάπαυλα της μάχης, όπως μνημονεύουν οι συγχωριανοί-συμπολεμιστές του Κώστας και Λευτέρης Ελευθεριάδης: «…Το χιόνι πολύ και το κρύο περισσότερο, όλοι μαζί οι στρατιώτες καθίσαμε για φαγητό. Ο Γρηγόρης τελείωσε βιαστικά πρώτος κι ανασηκώθηκε αμέσως για να φροντίσει τα μουλάρια. Άδικα κάποιοι από την παρέα του έλεγαν να καθίσει για να ξαποστάσει λίγο. “Και τα καημένα τα ζωντανά πεινάνε και διψούν”, τους απάντησε και κίνησε προς μια κοντινή πηγαία βρύση να τα ποτίσει. Τέτοιος άνθρωπος! Εκεί είχε το “συναπάντημα με τη μοίρα”, γιατί δέχτηκε πυκνά πυρά εχθρικών όλμων και τον χάσαμε…».
Ήταν η 5η Ιανουαρίου του 1940. Οι συμπολεμιστές του δεν άντεξαν να τον αφήσουν άταφο βορά στα αγρίμια του βουνού. Με κίνδυνο της ζωής τους, έσκαψαν την τελευταία του κατοικία και τον τοποθέτησαν με σεβασμό μέσα να αναπαυθεί για πάντα…
Δεν έγινε γνωστό, αν ο Γρηγόρης Ταραμονλής είχε μάθει για τον ερχομό της δεύτερης κόρης του. Ο ίδιος δεν αξιώθηκε ποτέ να την αντικρύσει, να την πάρει στην αγκαλιά του, αλλά και η Γρηγορία (αφιερωμένη μετέπειτα στη μνήμη του πατέρα της) δεν αισθάνθηκε ποτέ το στοργικό πατρικό χάδι του. Μεγάλωσε με τη φροντίδα της 22 χρονης (τότε) μητέρας της, η οποία αφιέρωσε την υπόλοιπη ζωή της στην ανατροφή των δύο κοριτσιών. Δεν επέτρεψε στιγμή να αισθανθούν τα παιδιά της τον “οίκτο ή το παράπονο του ορφανού”. Μόνη της στάθηκε ως μάνα και πατέρας μαζί**...
[** Αναλογιστείτε για λίγο τι σημαίνει αυτό για μια νεαρή χήρα γυναίκα, αγρότισσα χωρίς ιδιαίτερα περιουσιακά στοιχεία εκείνη την ταραγμένη εποχή.]
Θα ολοκληρώσουμε τη σημερινή συνάντησή μας, αγαπητοί φίλοι, με την επισήμανση ότι το υλικό για τη συγγραφή αυτού του αφιερώματος μού το εμπιστεύθηκε ο φίλος και συνάδελφος Κωνσταντίνος Αργυρίου (τον μνημονεύω ως ηθική υποχρέωση, παρά τις αντιρρήσεις του ιδίου λόγω σεμνότητας), ο οποίος αφού το συγκέντρωσε μετά από μακρόχρονη προσωπική προσπάθεια, το έχει εκθέσει με επιμέλεια στο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Γεωργίου προς άμεση πληροφόρηση των μαθητών. Μια άξια προς μίμηση πρακτική, μακριά από κορόνες στείρου εθνικισμού ή επετειακές τυποποιημένες μεγαλοστομίες, η οποία δίνει τη δυνατότητα σε παιδιά να γνωρίσουν (με δική τους επιλογή) τον “άνθρωπο” πίσω από το μνημειακό επίγραμμα του “ήρωα” και να στοχαστούν…
