Του Μάκη Δημητράκη
Η Παναγία η Γοργοεπήκοος όπως την αναφέρει ο αείμνηστος αρχαιολόγος Θανάσης Παπαζώτος ή Γοργοϋπήκοος όπως επιπρόσθετα την αναφέρει ο ερευνητής – καθηγητής Θωμάς Γαβριηλίδης είναι μια από τις 46 βυζαντινές & μεταβυζαντινές εκκλησίες που έχουμε σήμερα στη Βέροια.
Βρίσκεται σχετικά στο κέντρο της πόλης, στη γειτονιά της Κυριώτισσας – το θρυλικό Κακοσούλι - στην οδό Πατριάρχη Ιωακείμ 18 και είναι ναός του 15ου αιώνα (ίσως και παλαιότερη). Αρχικά ήταν μονόχωρος ναός ενώ κατά την ανακαίνιση που έγινε κατά τον 19ο αιώνα μετατράπηκε σε τρίκλιτη Βασιλική με δίρριχτη στέγη και εσωτερικά βρίσκεται σε αρκετά καλή κατάσταση!!
Αρκετά χρόνια πριν
Η μνήμη μου για την Παναγία Γοργή όπως την αποκαλούσαν οι Κακοσουλιώτες ταξιδεύει αρκετά χρόνια πιο παλιά τότε που στον μικρό μαχαλά – αλάνα που υπήρχε μπροστά από την εκκλησία παίζανε ολημερίς τα παιδιά της γειτονιάς που ξεδιψούσαν από την ομώνυμη βρύση που υπήρχε απέναντι από την εκκλησία.
Ο χώρος σε παλαιότερες εποχές έσφυζε από ζωή. Παιδικές φωνές και παιχνίδια. Κυνηγητό και κρυφτό αλλά και άλλα παιχνίδια μέχρι αργά το βράδυ ιδίως σε περιόδους σχολικών διακοπών, «εξερευνήσεις» στο παρακείμενο οικόπεδο με την πλούσια βλάστηση (σημερινή κατοικία Δημ. Παντελίδη). Τα μικρότερα κορίτσια έπαιζαν κουτσό, τα μήλα, το σχοινάκι, τα αγαλματάκια ή με τις κούκλες!
Τα μεγαλύτερα κορίτσια και οι γυναίκες καθισμένες σε μεγάλες πέτρες που υπήρχαν «φυτεμένες» στον προαύλιο της εκκλησίας χώρο ή τα σκαλιά των παρακείμενων σπιτιών που διέθεταν εξωτερικές σκάλες, παρακολουθούσαν το πολύβουο παιδομάνι έχοντας πάντα στο χέρι το «εργόχειρό» τους, συνήθως κέντημα. Ήταν οι ίδιες οι κοπέλες και οι ίδιες μεσόκοπες γυναίκες που φρόντιζαν την εκκλησία και τον περιβάλλοντα χώρο. Σχεδόν όλες …συγχωρέθηκαν αλλά «ευκαιρίας δοθείσης» αξίζει να τις μνημονεύσω! Ανάμεσά τους λοιπόν ήταν οι αδερφές Θεμέλη (Ελένη – Ευθυμία – Μαρίκα και Νίκη), η Πίστη - Ελένη και Φωτεινή Ταραμονλή αλλά και Ελενίτσα Αλικάρη, Ρίτσα Σαρίκα, Μαργιωρίτσα Σαραφίδη και Ζώγια Λούρη που πρόσφατα συνομίλησα!
Θυμάμαι παίζανε στον μαχαλά – μπροστά στη «Γοργή» - πολλά αγόρια μετέπειτα επιστήμονες και επιτυχημένοι επιχειρηματίες και ανάμεσά τους τα αδέρφια Γουλάρα (Μιχάλης , Παντελής και ο αείμνηστος Φώτης), οι αείμνηστοι Νίκος Σαραφίδης, Χρήστος (Τάκος) Χριστοδούλου , Περικλής Ματζίρης και Γιάννης Γιάντζος αλλά και οι Τάκης Καραμήτσος, Αλέκος Χριστοδουλόπουλος, ‘Ομηρος (Ρούλης ) Δεληφώτης, Αργύρης Θεμέλης, Γιώργος Τσαμήτρος, Νίκος Μπουρντένας, Μανόλης Γιάντζος. Βέβαια υπήρχαν και άλλα αγόρια, αλλά ο αδυσώπητος και ανίκητος χρόνος μου στερεί τη θύμησή τους.
Η κατάσταση σήμερα
Η σημερινή κατάσταση του μαχαλά σε τίποτε δεν θυμίζει τα περασμένα μεγαλεία του! Τα περισσότερα σπίτια κατεδαφίσθηκαν. Αρκετά κτίσθηκαν από την αρχή και αποτελούν πραγματικά στολίδια για τη συνοικία και την πόλη μας! Κάποια άλλα περιμένουν …τη σειρά τους! Μόνο…η εκκλησία της «Παναγίας Γοργής» πάει… προς το χειρότερο!!!
Η αλάνα του μικρού μαχαλά δεν υπάρχει πια! Περιφράχτηκε και ενσωματώθηκε στην εκκλησία! Δεν μπόρεσα να καταλάβω το γιατί!!!!
Η εκκλησία της Παναγίας Γοργής θεωρώ πως είναι ξεχασμένη από τη Μητρόπολη αλλά και παρατημένη από την Αρχαιολογία!! Χρόνια τώρα το καμπαναριό της (από τις λιγοστές μικρές εκκλησίες που διαθέτουν έστω και μεταγενέστερο και μεταλλικό ) έπαψε να κτυπά! Η πόρτα ερμητικά κλειστή! Ο αύλειος χώρος που περιφράχτηκε με ψηλά κάγκελα μετατράπηκε σε αποθήκη …οικοδομικών υλικών! Τελευταία παρατήρησα σωρό από πουρόπετρες προερχόμενες από την κατεδάφιση παρακείμενης οικίας! Ό,τι δεν είναι χρήσιμο σε άλλες εκκλησίες μεταφέρθηκε εδώ! Και όλα αυτά σε συνδυασμό με την πλούσια βλάστηση της ΝΔ πλευράς δημιουργούν ένα περιβάλλον κάθε άλλο υγιεινό και φιλικό! Συνήθεις …θαμώνες ερπετά και τρωκτικά!!!
Και κάτι ακόμη
Το Άγιο Μανδήλιο
Οι τοιχογραφίες του ναού είναι του 15ου αιώνα και από τις εικόνες του τέμπλου του ναού αξιομνημόνευτη είναι η εικόνα του Αγίου Μανδηλίου. Πρόκειται για τη μορφή του Χριστού που αποτυπώθηκε στο μανδήλι με το οποίο μια γυναίκα θέλησε να σκουπίσει τον ιδρώτα του Κυρίου μας όταν βάδιζε προς τον Γολγοθά.
Ο Θωμάς Γαβριηλίδης αναφέρει ότι η εικόνα αυτή θεωρούνταν από τους παλιούς Βεροιωτάδες θαυματουργή! Την έπαιρναν στα σπίτια τους όταν είχαν κάποιον άρρωστο γιατί πίστευαν ότι σε τρεις ημέρες «δείχνει» αν ο ασθενής θα ζήσει ή το αντίθετο!
Η γιορτή της την 1η Οκτωβρίου
Θέλω να πιστεύω πως η σημερινή μου αναφορά στην εκκλησία της Παναγίας της Γοργής να τσιγκλήσει τους άμεσα εμπλεκόμενους και εύχομαι το συντομότερο να αρχίσουν οι σχετικές επεμβάσεις για αποκατάσταση του ναού που πριν λίγα χρόνια λειτουργούσε κάθε Δευτέρα και εκκλησιαστικά γιορτάζει την 1η Οκτωβρίου!!!
