Του Απόστολου Ιωσηφίδη
Το μικρό «χρονικό» της διάνοιξης ενός καινούργιου δρόμου (Λεωφόρου Μητροπόλεως), που θα αποτελούσε τη «βιτρίνα» της πόλης, και της απαγόρευσης κυκλοφορίας επ’ αυτού ζώων και κάρρων, που αναστάτωσε, πριν από 62-63 χρόνια, την καθημερινότητα των γεωργών της Βέροιας.
Η αποκρυστάλλωση του ονόματος
Ο δρομίσκος, την μεταμόρφωση του οποίου σε μνημειώδη κεντρική αρτηρία της πόλεως οραματίζονταν πολιτευόμενοι πολεοδόμοι και ευαγγελίζονταν πολεοδομούντες πολιτικοί, μνημονεύονταν σε δημόσια και ιδιωτικά έγγραφα με ποικίλες ονομασίες: οδός Γυμνασίου, Εληάς, Πατριάρχου Ιωακείμ, Βασιλέως Γεωργίου Β΄, ενίοτε δε και οδός Μητροπόλεως. Έως ότου το τελευταίο (της πρώιμης μεταπολεμικής περιόδου) διορισμένο Δημοτικό Συμβούλιο, στη συνεδρίασή του της 17-03-1951, αποφάσισε να τακτοποιήσει εκκρεμότητες πολλών ετών: προέβη, με την 65/1951 παμψηφεί απόφασή του, στην ονοματοδοσία (ή μετονομασία) πολλών δρόμων, με πρώτους τους δυο κυριότερους άξονες της πόλης:
«1). Εἰς τὴν Κεντρικὴν ὁδὸν (Ἀγοράν), ἡ ὁποία ἔφερε ἄλλοτε τὸ ὄνομα “Κων/νου Ἐλευθερωτοῦ” καὶ ὁδὸς “Ἐλευθερίας” (ἀπὸ πλατείας Γεωργίου Α´ (Δικαστηρίου) μέχρις ἐξόδου ὁδοῦ πρὸς Θεσσαλονίκην), νὰ δοθῇ τὸ ὄνομα “Βασιλέως Κωνσταντίνου”.
2). Ἡ ὁδὸς ἀπὸ πλατείας Γεωργίου Α´ διὰ Μητροπόλεως μέχρις οἰκοδομῆς Χατζημάμογλου, ἡ ὁποία φέρεται μὲ τὸ ὄνομα “ὁδὸς Μητροπόλεως” καὶ εἰς τὴν ὁποία ἔχει δοθῇ τὸ ὄνομα “Βασιλέως Γεωργίου Β´”, νὰ ὀνομασθῇ “Ὁδὸς Μητροπόλεως” […]».
Η απόφαση υποβλήθηκε αρμοδίως, προς έγκριση, πλην όμως η Νομαρχία Ημαθίας, με το 6835/19-06-1951 έγγραφό της, την επέστρεψε στον Δήμο «ἵνα τεθῇ ὑπ᾿ ὄψιν τοῦ νεοεκλεγέντος Δημοτικοῦ Συμβουλίου».
Η ανάδειξη της πρώτης (μεταπολεμικά)
αιρετής Δημοτικής Αρχής
Πράγματι, μεταξύ της ημερομηνίας λήψης της απόφασης 65/1951 και της επιστροφής της από την Νομαρχία, είχαν μεσολαβήσει οι πρώτες, μετά από 17 χρόνια (!), δημοτικές εκλογές (της 15-04-1951), η ανάδειξη αιρετού Δημοτικού Συμβουλίου και η εκλογή Δημάρχου1 .
Αυτονόητη προτεραιότητα του νεοεκλεγέντος Δημοτικού Συμβουλίου θα ήταν η διάνοιξη της οδού Μητροπόλεως2 . Όμως, για την καταβολή των απαιτούμενων αποζημιώσεων των υπό απαλλοτρίωση ακινήτων θα έπρεπε να εξευρεθεί ανάλογης ευρωστίας χρηματοδοτική πηγή, καθώς οι ίδιοι δημοτικοί πόροι μόλις επαρκούσαν για να φυτοζωεί το κάτισχνο δημοτικό ταμείο3 . Και ενώ η νέα δημοτική αρχή αναζητούσε δάνειο, δυο απανωτές συμπτώσεις της άνοιξαν τον δρόμο …για την διάνοιξη του κεντρικού δρόμου!
Ο εκλογικός νόμος των βουλευτικών εκλογών του 1951
Στις 28 Ιουλίου 1951 δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Α΄ 205) ο νόμος 1878 «Περὶ τροποποιήσεως τοῦ νόμου 5493/1932 “περὶ ἐκλογῆς βουλευτῶν”». Στο άρθρο 31 § 1 ορίζει πως οι (τότε νεοσύστατοι) Νομοί Ημαθίας και Πιερίας αποτελούν ο καθένας τους «ἰδίαν ἐκλογικὴν περιφέρειαν», αποσπώμενοι από την εκλογική περιφέρεια Θεσσαλονίκης, όπου υπάγονταν κατά τις προηγούμενες (1946, 1950) εκλογές.
Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ημαθία εντοπίζεται στην § 3 του ίδιου άρθρου 31: «Διὰ τὰς πρώτας μετὰ τὴν ἰσχὺν τοῦ παρόντος βουλευτικὰς ἐκλογὰς {= τις εκλογές του 1951} ἂν ἐκ τῆς ἐφαρμογῆς τῆς παραγράφου 1 {= με το να αποτελούν, δηλαδή η Ημαθία 4 και η Πιερία5 αυτοτελείς εκλογικές περιφέρειες} αἱ εἰς τοὺς Νομοὺς Θεσσαλονίκης, Ἠμαθίας καὶ Πιερίας ἀθροιστικῶς ἀνήκουσαι ἕδραι ὑπολείπονται κατὰ μίαν τῶν μέχρι τοῦδε ἀναλογουσῶν εἰς τὴν τέως ἐκλογικὴν περιφέρειαν Θεσσαλονίκης, ἡ οὕτως ὑπολειπομένη ἕδρα περιέρχεται εἰς τὴν ἐκ τῶν ἐκλογικῶν περιφερειῶν Θεσσαλονίκης, Ἠμαθίας καὶ Πιερίας, ἔχουσαν τὸ μεγαλείτερον ὑπόλοιπον δημοτῶν.»
Στις προηγούμενες (1950) εκλογές, η ενιαία εκλογική περιφέρεια Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη + Ημαθία + Πιερία) είχε αναδείξει 18 βουλευτές, ο δε εκλογικός νόμος του 1951 όριζε πως για κάθε 30.000 δημότες εκλέγεται ένας (1) βουλευτής6 . Με βάση αυτή την αναλογία οι έδρες που προέκυπταν για τις τρεις νέες εκλογικές περιφέρειες ήταν, συνολικά, 17. Επομένως 1 (μία) έδρα θα έπρεπε να προσκυρωθεί στην εκλογική περιφέρεια με το μεγαλύτερο υπόλοιπο, - κι αυτή ήταν η Ημαθία 7. Έτσι, στις βουλευτικές εκλογές του 1951 η Ημαθία θα είχε 3 έδρες: δύο (2) με το εκλογικό μέτρο + μία (1) χάρη στο υπόλοιπο και στην ειδική (ονομαστική!) πρόβλεψη του εκλογικού νόμου (άρθρο 31 § 1)8 .
Βουλευτικές εκλογές 1951: τα αποτελέσματα στην Ημαθία
Οι βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 09-09-1951, και η Ημαθία κατέγραψε τα εξής αποτελέσματα:
Ελληνικός Συναγερμός / Αλέξανδρος Παπάγος: 6.464 ψήφοι, με πρώτον στο ψηφοδέλτιο της Ημαθίας τον Αθανάσιο Χατζηνώτα 9 (2.746 σταυροί προτίμησης).
Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου (ΕΠΕΚ) / Νικόλαος Πλαστήρας: 5.108 ψ., με πρώτον στο ψηφοδέλτιο της Ημαθίας τον Ιωάννη Γιαμά 10 (2.049 στ. πρ.).
Κόμμα Φιλελευθέρων / Σοφοκλής Βενιζέλος: 3.636 ψ., με πρώτον στο ψηφοδέλτιο της Ημαθίας τον Ιωάννη Παπαδάκη-Στάικο11 (2.104 στ. πρ.).
Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) / Ιωάννης Πασαλίδης: 2.388 ψ., με πρώτον στο ψηφοδέλτιο της Ημαθίας τον Χαράλαμπο Μελανιφίδη (1.069 στ. πρ.).
Λαϊκόν Κόμμα / Κωνσταντίνος Τσαλδάρης: 519 ψ., με πρώτον στο ψηφοδέλτιο της Ημαθίας τον Αλέξανδρο Καραποστολάκη (344 στ. πρ.).
Σοσιαλιστικό Κόμμα-Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΣΚ-ΕΛΔ) / Αλέξανδρος Σβώλος: 186 ψ., με πρώτον στο ψηφοδέλτιο της Ημαθίας τον Αντώνιο Παπαδόπουλο (63 στ. πρ.)
Ανεξάρτητος Μεμονωμένος (Βασίλειος Τελειώνης): 0.
Αν η Ημαθία παρέμενε διεδρική, τις δυο έδρες θα κατελάμβαναν οι πρώτοι σε σταυρούς προτίμησης των δυο πρώτων συνδυασμών (Α. Χατζηνώτας από την α΄ κατανομή, και Ι. Γιαμάς από την β΄ κατανομή)• με την προσκύρωση, χάριν των υπολοίπων, και της τρίτης έδρας, ανέδειξε (από την β΄ κατανομή) και τρίτο βουλευτή (τον Ι. Παπαδάκη-Στάικο).
Η «εκ πλαγίου» υφυπουργοποίηση
Η σειρά κατάταξης των Κομμάτων, όπως καταγράφηκε στην Ημαθία, αποτυπώθηκε και στα πανελλαδικά αποτελέσματα. Κανένα Κόμμα δεν διέθετε κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, και το πρώτο (Ελληνικός Συναγερμός) διεκήρυσσε πως δεν επιθυμούσε μετεκλογική συνεργασία με άλλα Κόμματα. Έτσι, μετά από προετοιμασία, ζυμώσεις και διαπραγματεύσεις ολίγων εβδομάδων, συγκροτήθηκε, στις 27-10-1951, μια (όπως θα χαρακτηριζόταν με την ορολογία του 2023) «κυβέρνηση ηττημένων», με την συμμετοχή του 2ου και του 3ου Κόμματος, και με Πρωθυπουργό τον Νικόλαο Πλαστήρα (και Αντιπρόεδρο και Υπουργό Εξωτερικών τον Σοφοκλή Βενιζέλο). Υπουργός Συγκοινωνιών ορίστηκε ο Γεώργιος Μπουρδάρας12 της ΕΠΕΚ, οπότε το οικείο Υφυπουργείο απονεμήθηκε στο Κόμμα Φιλελευθέρων. Κλήθηκε να το αναλάβει ο Ιωάννης Τιρρής13 , ο οποίος όμως δεν αποδέχθηκε τον διορισμό του, και σε αντικατάστασή του, με το από 07-11-1951 βασιλικό διάταγμα14 , διορίστηκε (επίσης από το Κόμμα των Φιλελευθέρων) ο βουλευτής Ημαθίας Ιωάννης Παπαδάκης-Στάικος.
Η αίτηση του Δήμου στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο
Στο μεταξύ ο Δήμος Βέροιας είχε ήδη καταθέσει αίτημα στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, για την σύναψη δανείου 600 εκατομμυρίων δραχμών, με σκοπό την διάνοιξη της κεντρικής οδού:
«Βασίλειον τῆς Ἑλλάδος
Δῆμος Βερροίας
Δήμαρχος
Ἐν Βερροίᾳ τῇ 31-10-1951 Ἀριθ. 5925
Πρὸς
Τὸ Ταχυδρομικὸν Ταμιευτήριον
Δ/νσιν Γ´
Τμῆμα Δανείων Νομικῶν Προσώπων
Ἀθήνας
Λαμβάνω τὴν τιμὴν νὰ παρακαλέσω ὑμᾶς ὅπως εὐαρεστούμενοι ἐγκρίνητε τὴν χορήγησιν Δανείου ἐκ δραχ. 600 ἑκατομμυρίων εἰς τὸν καθ᾿ ἡμᾶς Δῆμον, ποσὸν ὅπερ θέλει διατεθῇ διὰ τὴν διάνοιξιν τῆς ὑπὸ τοῦ σχεδίου πόλεως προβλεπομένης Κεντρικῆς ὁδοῦ τῆς Πόλεως.
Ἡ ὁδὸς αὕτη κατ᾿ ἐξοχὴν κοινῆς ὠφελείας πρόκειται ἐν ταυτῷ νὰ ἐξυπηρετήσῃ σπουδαίως καὶ τὴν τεραστίαν εἰς κίνησιν συγκοινωνίαν Β. καὶ Ν. Ἑλλάδος.
Ἡ ἐξόφλησις τοῦ αἰτουμένου δανείου γενήσεται ἐπὶ 15 ἔτη βάσει τῶν αἰτουμένων δικαιολογητικῶν παρὰ τῆς ὑμετέρας ὑπηρεσίας, ἡ δὲ ἐξυπηρέτησις τούτου γενήσεται δι᾿ ἐκχωρήσεως φορολογιῶν ἐπιβληθεισῶν ἤδη ἀπὸ τοῦ τρέχ. οἰκονομικοῦ ἔτους.
Ὁ Δῆμος οὐδόλως ἔκαμε χρῆσιν δανείου μέχρι σήμερον ἀπό οἰανδήποτε Ὑπηρεσίαν ἢ Ὀργανισμόν.
Μετὰ τιμῆς
Ὁ Δήμαρχος Βερροίας
(υπογραφή)»
Οι αστραπιαίες «ενέργειες» του Υφυπουργού
Η διασταύρωση δύο ευνοϊκών συγκυριών (: προσκύρωση 3ης έδρας στην Ημαθία + μη αποδοχή υφυπουργείου από τον Ι. Τίρρη) έθεσε το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (αλλά και τον ΟΤΕ) υπό την άμεση εποπτεία του βουλευτή Ημαθίας Ι. Παπαδάκη-Στάικου (αρμόδιου Υφυπουργού Συγκοινωνιών), ο οποίος έσπευσε να «ενεργήσει» αστραπιαίως15!
Στις 22-11-1951 παραδίδεται στον Δήμαρχο Βέροιας το ακόλουθο «βουλευτικὸν» τηλεγράφημα:
«Ἐκ Πλατείας Συντάγματος, Ἀριθ. 7468, Λέξεις 28, Ἡμερομηνία 21/11, ὥρα 10:30
Πρὸς Δημαρχίαν Βέρροια
Εὐχαρίστως πληροφορῶ σημερινὴν συνεδρίασιν συμβουλίου Ταχυδρομικοῦ Ταμιευτηρίου ἐγένετο προέγκρισις δανείου 600 ἑκατομμυρίων διὰ Δῆμον Βερροίας.
Ὑπουργὸς Συγκοινωνιῶν
Ἰ. Παπαδάκης16»
Την αμέσως επόμενη ημέρα, περιήλθε στο Δημοτικό Συμβούλιο αναλυτικότερη επιστολή του Ι. Παπαδάκη:
«Ὑπουργεῖον Συγκοινωνιῶν
Ὑφυπουργὸς
Πρὸς
Τὸ Δημοτικὸν Συμβούλιον Βερροίας
Βέρροιαν
Κε Πρόεδρε,
Μετὰ τοῦ κ. Δημάρχου ἀναπτύξαντος τὸ θέμα τῆς διανοίξεως τῆς κεντρικῆς ὁδοῦ καὶ τῶν οἰκονομικῶν δυσκολιῶν τοῦ Δήμου, προέβημεν εἰς ἐνεργείας διὰ τὴν ἐξεύρεσιν δανείου πρὸς διευκόλυνσιν τῆς ἀμέσου ἐκτελέσεως τοῦ ἀνωτέρω κατ᾿ ἐξοχὴν κοινῆς ὠφελείας καὶ ἐθνικῆς τοιαύτης ἔργου.-
Εὐχαρίστως καθιστῶ Ὑμῖν γνωστὸν ὅτι δύνασθε νὰ συνάψητε δάνειον 600.000.000 ἀπὸ τὸ Ταχυδρομικὸν Ταμιευτήριον ἔνθα καὶ κατετέθη σχετικὸν ἔγγραφον τοῦ κ. Δημάρχου.-
Ἐν ὄψει διαθέσεως τοῦ μικροῦ Ταμειακοῦ ὑπολοίπου τοῦ ἀνωτέρω Ταμιευτηρίου, παρακαλῶ ὅπως τάχιστα προβῆτε εἰς τὴν ἔκδοσιν τῶν σχετικῶν ἀποφάσεων καὶ ὑποβολὴν τούτων μετὰ λοιπῶν δικαιολογητικῶν, γνωστῶν εἰς τὸν κ. Δήμαρχον, ἵνα ἐνεργήσω διὰ τὴν ἔγκρισιν τοῦ δανείου.-
Ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ γνωρίζω Ὑμῖν ἐπίσης ὅτι δι᾿ ἐνεργειῶν μου διετάχθησαν Μηχανικοὶ τοῦ Ο.Τ.Ε. οἵτινες ἐρχόμενοι εἰς τὸ τέλος τοῦ τρέχοντος μηνὸς εἰς τὴν πόλιν σας θέλουσι προβῇ εἰς τὴν λῆψιν στοιχείων καὶ σύνταξιν τοῦ σχετικοῦ σχεδίου καὶ μελέτης ἀνεγέρσεως τοῦ Μεγάρου Τηλεπικοινωνιῶν17 , ὥστε συντόμως νὰ λειτουργήσουν τὰ αὐτόματα ἐν τῇ πόλει μας.-
Μετὰ φιλικῶν προσρήσεων
(υπογραφή)»
Η διάνοιξη της οδού και ο …προβιβασμός της
Το Δημοτικό Συμβούλιο, με δυο πανομοιότυπες αποφάσεις του (238/22-11-1951 & 252/08-12-1951), ληφθείσες, όπως όριζε η τότε ισχύουσα νομοθεσία18 , σε δυο διαφορετικές συνεδριάσεις του, ενέκρινε την σύναψη του δανείου των 600 εκατομμυρίων19 , και από το επόμενο έτος 1952 άρχισε20, και σταδιακά ολοκληρώθηκε, η διάνοιξη της οδού Μητροπόλεως, αλλά και της τότε οδού Αγίου Ιωάννου (νυν Βενιζέλου)21.
Πέραν της ανάδειξης των κεντρικών οδικών αξόνων (Μητροπόλεως και Αγίου Ιωάννου), κύματα διανοίξεων και κατεδαφίσεων, οφειλόμενα σε πρωτοβουλία είτε του Δήμου είτε (συχνότερα) ενδιαφερομένων, για την «αξιοποίηση» των ακινήτων τους, ιδιωτών22 , είχαν προικίσει την Βέροια με αρκετούς νέους, ανώνυμους δρόμους (αλλοιώνοντας ταυτόχρονα, βιαστικά, απερίσκεπτα και οριστικά την φυσιογνωμία της, όπως την είχαν σμιλέψει αιώνες αδιάκοπης κοινοτικής λειτουργίας…).
Η συνύπαρξη λίγων πολυώνυμων (λόγω των αλλεπάλληλων μετονομασιών τους) και πολλών ανώνυμων (λόγω των διανοίξεων) δρόμων ώθησε τα δραστήρια (και έντονα ενδιαφερόμενα23 για την τουριστική προβολή και την ευρύτερη ανάπτυξη της Βέροιας) μέλη του (τότε νεοσύστατου) Τουριστικού Ομίλου Βεροίας (ΤΟΒ) να καταθέσουν, στον Δήμο, εμπεριστατωμένη εισήγηση, για την (κατά το δυνατόν) πάγια διευθέτηση της ονοματοθεσίας των δρόμων.
Στην συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Πέμπτης 02-06-1960 «Ἀπεφασίσθη ἡ μετονομασία τῆς πλατείας Ὠρολογίου εἰς πλατεῖαν Βασιλέων, τῆς πρὸ τῆς πλατείας ὁδοῦ εἰς Λεωφόρον Ἐλευθερίας, τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως εἰς Λεωφόρον Μητροπόλεως24.»
Η οδός Μητροπόλεως είχε πλέον προβιβαστεί σε Λεωφόρο. Απαστράπτουσα και σημαιοστολισμένη μπορούσε να υποδέχεται τα πλήθη που γοητευμένα χειροκροτούσαν τις παρελάσεις, τις παραστάσεις και όλες τις άλλες, πανελλήνιας ακτινοβολίας, φεστιβαλικές εκδηλώσεις του ΤΟΒ. Η Λεωφόρος ήταν πλέον η διαμαντόπετρα στο στέμμα της (νέας) Βέροιας! Τα λιγοστά, την εποχή εκείνη, μηχανοκίνητα οχήματα, που την διέσχιζαν, μάλλον τον θαυμασμό παρά την ενόχληση των θαμώνων της προκαλούσαν.
Όμως, υπήρχαν και τα ιππήλατα! Τα κάρρα των ένθεν και ένθεν της Λεωφόρου περιοίκων, που το καθένα απ’ αυτά τουλάχιστον δις της ημέρας διάβαινε τον κεντρικό δρόμο 25, αποθέτοντας επί του τάπητός του και τα εύοσμα ίχνη της διέλευσής του και αποκαθηλώνοντας έτσι την -με τόσες θυσίες φιλοτεχνούμενη- εικόνα της «σύγχρονης» πόλης.
Η νομαρχιακή απαγόρευση
Σε λιγότερο από ενάμιση μήνα μετά την αναγόρευση της νεοδιανοιχθείσας οδού σε Λεωφόρο, η Νομαρχιακή Υγειονομική Επιτροπή εισηγήθηκε και ο οικείος Νομάρχης αποφάσισε:
1ο: να απαγορευθεί η κυκλοφορία ζώων και κάρρων επί των οδών Μητροπόλεως και Περιφερειακής (= νυν Ανοίξεως),
2ο: να αντικατασταθούν, στα τοπικά εστιατόρια, οι κοινές αλατιέρες με άλλες, πλαστικές και διάτρητες, και
3ο: να τοποθετείται απαραιτήτως κάλυμμα στο φορτίο των οχημάτων που μετέφεραν κοπριά.
Απόφαση Νομάρχη Ημαθίας 2859/21-07-1960
«Περὶ ἀπαγορεύσεως διελεύσεως ζώων καὶ κάρρων
ἐκ τῶν ὁδῶν Μητροπόλεως καὶ Περιφερειακῆς ἐν Βερροίᾳ26
Ὁ Νομάρχης Ἠμαθίας ἔχοντες ὑπ᾿ ὄψει
(α). τὸν Νόμον 2520/40 “περὶ ἐφαρμογῆς Ὑγειονομικῶν Διατάξεων”,
(β). τὴν ὑπ᾿ ἀριθ. 10/18.7.60 ἀπόφασιν (θέματα Α´, Γ´, Ε´) τῆς Νομαρχιακῆς Ὑγειονομικῆς Ἐπιτροπῆς “περὶ ἀπαγορεύσεως διελεύσεως ζώων καὶ κάρρων ἐκ τῶν ὁδῶν Μητροπόλεως καὶ Περιφερειακῆς ἐν Βεροίᾳ”, “περὶ ἀπαγορεύσεως χρήσεως τῶν κοινῶν ἁλατιέρων ἐν τοῖς καταστήμασι”, καὶ “περὶ μεταφορᾶς τῆς κόπρου διὰ μεταφορικῶν μέσων φερόντων καλύμματα”
ἐκδίδομεν τὴν κάτωθι Ὑγειονομικὴν Διάταξιν:
Ἄρθρον 1
Ἀπαγορεύεται ἡ διέλευσις ζώων 27 καὶ κάρρων ἐκ τῶν ὁδῶν Μητροπόλεως καὶ Περιφερειακῆς ἐν Βερροίᾳ. Ἡ ἄνοδος καὶ κάθοδος τούτων θὰ γίνεται ἐκ τῆς Κεντρικῆς ὁδοῦ ἀποφευγομένης πλὴν ἀφεύκτου ἀνάγκης καὶ τῆς διελεύσεως ἐκ τῆς ὁδοῦ Ἐληᾶς ἔμπροσθεν τοῦ Ξενοδοχείου CECIL28 .
Ἄρθρο 2
Ἀπαγορεύεται τοῦ λοιποῦ ἡ χρῆσις τῶν κοινῶν ἁλατιέρων ἐν τοῖς ἐστιατορίοις καὶ ἄλλοις καταστήμασι. Αἱ κοιναὶ ἁλατιέραι θὰ ἀντικατασταθῶσιν
ὑπὸ διατρήτων τοιούτων ἐκ πλαστικῆς ὕλης.
Ἄρθρον 3
Ἀπαγορεύεται ἡ μεταφορὰ κόπρου διὰ μεταφορικῶν μέσων μὴ φερόντων καλύμματα.
Ἡ ἰσχὺς τῆς παρούσης ἄρχεται ἀπὸ σήμερον, οἱ δὲ παραβάται διώκονται βάσει τῶν διατάξεων τοῦ Νόμου 2520/4029 .»
«παρακαλοῦμεν … ὅπως … μᾶς ἀφήσουν εἰς τὴν πτώχεια μας»
Οι απαγορεύσεις της νομαρχιακής απόφασης δεν φάνηκε να δυσαρεστούν ούτε τους εστιάτορες και τους πελάτες τους (άρθρο 2), ούτε τους μεταφορείς του πολύτιμου για τους περιαστικούς μπαξέδες ζωικής προελεύσεως λιπάσματος (άρθρο 3)• αναστάτωσε, όμως, τους γεωργούς-ιδιοκτήτες των κάρρων, οι οποίοι, αφού υπέμειναν για ένα χρόνο περίπου, τις -εκ μέρους της αστυνομίας- παρατηρήσεις και τις σε βάρος τους βεβαιώσεις κυκλοφοριακών παραβάσεων, συγκέντρωσαν 75 (: εβδομήντα πέντε!) υπογραφές και κατέθεσαν στον Δήμαρχο30 και το Δημοτικό Συμβούλιο την ακόλουθη (χειρόγραφη, άριστα ορθογραφημένη και θαυμαστά καλλιγραφημένη) αίτηση:
«Αἴτησις
γεωργῶν Βεροίας
Βέροια τῇ 12/7/61
Πρὸς
τὸν κ. Δήμαρχον
καὶ τὸ Δημοτικὸν Συμβούλιον Βεροίας
Ἐνταῦθα
Λαμβάνομεν τὴν τιμὴν ν᾿ ἀναφέρωμεν ὑμῖν ὅτι μεταφέροντες τὰ προϊόντα μας ἀπὸ τοὺς ἀγροὺς εἰς τὰς οἰκίας μας, διερχόμεθα μὲ τὰ κάρρα μας ἀπὸ τὴν ὁδὸν Μητροπόλεως, διότι κεῖνται αὗται δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ τῆς ὁδοῦ ταύτης, καὶ δὲν ὑπάρχει ἄλλη ὁδὸς κατάλληλος διὰ κάρρα.
Καθ᾿ ἑκάστην ὅμως ἡ Ἀστυνομία διὰ τῶν ὀργάνων της μᾶς ἀπαγορεύει νὰ διέλθωμεν διὰ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως, τελευταίως δὲ ἐκτὸς τοῦ ὅτι μᾶς γράφει γιὰ νὰ μᾶς καταγγείλη, μᾶς διατάσσει νὰ ἐξέλθωμεν ἀμέσως ἀπὸ τὴν ὁδὸν Μητροπόλεως.
Τὸ τοιοῦτον ἐκτὸς τοῦ ὅτι μᾶς ταλαιπωρεῖ μᾶς φέρει καὶ εἰς ἀπόγνωσιν διότι ἐφ᾿ ὅσον δὲν ὑπάρχει ἄλλη ὁδὸς νὰ συγκοινωνήσωμεν μὲ τοὺς ἀγροὺς πρέπει ἢ νὰ ἐγκαταλείψωμεν αὐτοὺς ἢ νὰ ἐγκαταλείψωμεν τὰς οἰκίας μας.
Προσφεύγομεν εἰς ἡμᾶς ὡς Ἄρχοντας τῆς πόλεως καὶ παρακαλοῦμεν ὅπως εὐαρεστούμενοι ἐπέμβητε παρὰ τοῖς Ἁρμοδίοις καὶ μᾶς ἀφήσουν εἰς τὴν πτώχεια μας.
Καὶ ἡμεῖς θέλομεν τὸν Τουρισμὸν καὶ τὴν πρόοδον ὅμως νὰ ληφθῇ ὑπ᾿ ὄψιν ὅτι ἡ πόλις μας εἶναι γεωργικὴ – ὁ Τ.Ο.Β. διαφημίζει τὴν πόλιν μας μὲ τὰ γεωργικά της προϊόντα – καὶ ἀφοῦ ἡ μοναδικὴ ὁδός, διὰ τῆς ὁποίας διερχόμεθα, ἔγινε τουριστική, πρέπει νὰ διανοιγῇ καὶ μία δευτερεύουσα τοιαύτη διὰ τῆς ὁποίας νὰ συγκοινωνοῦμεν ἡμεῖς οἱ γεωργοὶ καὶ μέχρις ὅτου διανοιγῇ πρέπει νὰ διευκολυνθῶμεν, δηλαδὴ νὰ μᾶς ἐπιτραπῇ ἡ διέλευσις διὰ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως.
Εὐπειθέστατοι
οἱ αἰτοῦντες
(75 υπογραφές)»
Δημοτικό Συμβούλιο: ομόφωνο «ναι»
στην άρση της απαγόρευσης
Η αίτηση των 75 γεωργών εισήχθη αυθημερόν στο δημοτικό πρωτόκολλο, με αριθμό 6708 και αποτέλεσε τακτικό θέμα στην μεθεπόμενη 31 συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου (15η/24-07-1961):
«Ἀριθ. ἀποφάσεως 202/1961
Περίληψις
«Περὶ τῆς κυκλοφορίας τῶν κάρρων ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως»
Ἐν Βεροίᾳ καὶ ἐν τῷ Δημοτικῷ καταστήματι, σήμερον τὴν 24ην τοῦ μηνὸς Ἰουλίου τοῦ ἔτους 1961 ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος Δευτέραν καὶ ὥραν 8,30´ συνῆλθεν εἰς συνεδρίασιν τὸ δημοτικὸν συμβούλιον Βεροίας κατόπιν τῆς ἀπὸ 20/7/61 ἐγγράφου προσκλήσεως τοῦ Προέδρου, ἐπιδοθείσης εἰς ἕνα ἕκαστον τῶν συμβούλων, συμφώνως τοῖς ἄρθροις 19 καὶ 121 τοῦ δημοτικοῦ καὶ κοινοτικοῦ κώδικος. Ἀφ᾿ οὗ διεπιστώθη ὅτι ὑφίσταται νόμιμος ἀπαρτία, δεδομένου ὅτι ἐπὶ συνόλου 19 μελῶν εὑρέθησαν παρόντα 14, ἤτοι:
Παρόντες:
1). Δ. Φιλιππίδης-Πρόεδρος
2). Ε. Χιονίδης
3). Γ. Τσαλέρας
4). Ἀ. Τσικερδᾶνος
5). Ἀ. Περδίκης
6). Ἀ. Κοτζαδάμης
7). Κ. Καρακώστας
8). Χ. Ἀνανιάδης
9). Ἀ. Πασίδης
10). Π. Γιαννακάκης
11). Ἀ. Δελαντώνης
12). Ἀ. Τολιόπουλος
13). Ἀ. Καρατζόγλου
14). Ν. Μυτηλέκας
Απόντες
1). Ν. Ἀσλάνογλου
2). Χ. Κόντζαλης
3). Ε. Τζελέπογλου
4). Τ. Χατζάκης
5). Ἀ. Φωτιάδης
οἵτινες δὲν προσῆλθον, καίτοι νομίμως κληθέντες.
Ὁ Πρόεδρος ἐκήρυξε τὴν ἔναρξιν τῆς συνεδριάσεως.
Μεθ᾿ ὃ ὁ Πρόεδρος εἰσηγούμενος τὸ 8ον θέμα τῆς ἡμερησίας διατάξεως ἔθεσεν ὑπ᾿ ὄψει τοῦ Συμβουλίου τὴν ἀπὸ 12/7/61 αἴτησιν ὑπογραφομένην ὑπὸ ἑβδομήκοντα πέντε γεωργῶν Βεροίας, δι᾿ ἧς οὗτοι αἰτοῦνται ὅπως ἀρθῇ ἡ ὑφισταμένη ἀπαγόρευσις κυκλοφορίας τῶν κάρρων ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως διὰ τὸν λόγον ὅτι οὗτοι διαμένοντες περὶ τὴν ὁδὸν ταύτην, δὲν δύνανται ἢ ταλαιπωροῦνται διὰ νὰ μεταφέρωσιν εἰς τὰς οἰκίας των τὰ γεωργικά των προϊόντα καὶ ἐκάλεσε τὸ Συμβούλιον, ὅπως ἀποφασίσῃ σχετικῶς.
Τὸ Δ. Συμβούλιον, μετὰ διαλογικὴν συζήτησιν λαβὸν ὑπ᾿ ὄψιν ὅτι οἱ κατοικοῦντες περὶ τὴν ὁδὸν Μητροπόλεως Γεωργοί, οἵτινες σημειωτέον ἀποτελοῦν καὶ τὴν πολυπληθεστέραν τάξιν τῶν κατοίκων τῆς Πόλεως, κατόπιν τῆς ἀπαγορεύσεως κυκλοφορίας τῶν κάρρων ἐπὶ τῆς ὁδοῦ ταύτης διὰ νὰ μεταφέρουν ἐκ τῶν ἀγρῶν εἰς τὰς οἰκίας των τὰ ἀγροτικά των προϊόντα, ταλαιπωροῦνται τὰ μέγιστα, δεδομένου ὅτι τὸ συνηθέστερον μέσον μεταφορᾶς τούτων ἀποτελεῖ τὸ κάρρον βοηθητικοὶ δὲ ὁδοὶ διὰ τοὺς περισσοτέρους ἐξ αὐτῶν δὲν ὑφίστανται,
Ἀποφασίζει
Ἐκφράζει ὁμοφώνως τὴν γνώμη ὅτι δέον νὰ ἐπιτραπῇ, ὡς καὶ πρότερον, ἡ κυκλοφορία τῶν κάρρων ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως, πρὸς ἐξυπηρέτησιν τῶν περὶ τὴν ὁδὸν ταύτην κατοικούντων Γεωργῶν τῆς Πόλεως, μὴ δυναμένων κατὰ τὸ πλεῖστον νὰ μεταφέρωσι εἰς τὰς οἰκίας των τὰ γεωργικά των προϊόντα δι᾿ ἄλλων βοηθητικῶν ὁδῶν.
Ὁ Πρόεδρος Τὰ Μέλη»
Νομαρχία: όχι κάρρα στην «κεντρικωτέρα ὁδὸ»
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου υποβλήθηκε, προς έγκριση στη Νομαρχία Ημαθίας, αλλά με την επ’ αυτής απόφαση του Νομάρχη Κ. Σερεπίσου32 μάλλον θα απογοητεύθηκαν οι αιτούντες 75 γεωργοί33 :
«Βασίλειον τῆς Ἑλλάδος
Νομαρχία Ἠμαθίας
Τμῆμα Γ΄
Ἀριθ. Πρωτ. 25421
Ἐν Βεροίᾳ τῇ 21-8-1961
Περίληψις: Μὴ ἔγκριση ἀποφάσεως Δημ. Συμβουλίου
Πρὸς
Τὸν κ. Δήμαρχον Βεροίας
Ἐνταῦθα
Ἐν σχέσει πρὸς τὴν ὑποβληθεῖσαν ἡμῖν διὰ τῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 6708/5-8-61 ὑμετέρας ἀναφορᾶς, ὑπ᾿ ἀριθμ. 15/202 ἐ.ἔ. ἀπόφασιν τοῦ Δ.Σ. περὶ κυκλοφορίας τῶν κάρρων ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως, γνωρίζομεν ὑμῖν ὅτι δὲν ἐγκρίνομεν ταύτην καθ᾿ ὅσον ἡ ἐν λόγῳ ὁδὸς εἶναι ἡ κεντρικωτέρα τῆς πόλεως Βεροίας καὶ δέον νὰ παρουσιάζῃ ἐμφάνισιν ἀρίστην ἀπὸ πάσης πλευρᾶς.
Ὁ Νομάρχης
Κ. Σερεπῖσος»
Απαγορεύσεως συνέπειες, προεκτάσεις και…πρωτιές
Η απορριπτική νομαρχιακή απόφαση εισήχθη στο δημοτικό πρωτόκολλο με αριθμό και ημερομηνία «866/28-8-61»• το αίτημα των περιοίκων της «κεντρικωτέρας ὁδοῦ» γεωργών δεν ικανοποιήθηκε και η ταλαιπωρία τους παρατάθηκε, χωρίς βεβαίως να απαιτηθεί να εγκαταλείψουν (όπως διεκτραγωδούσαν στην αίτησή τους) ή τους αγρούς ή «τας οικίας» των: απλώς εγκατέλειψαν, συν τω χρόνω, τα ζωήλατα οχήματά τους, αντικαθιστώντας τα με μηχανοκίνητα και αποκτώντας μια νέου τύπου, εντονότερη και διαρκέστερη, ταλαιπωρία, καθώς οι (επιτακτικότερες των κάρρων) ανάγκες κυκλοφορίας και στάθμευσης των αυτοκινήτων τους ανεδείκνυαν τις -κατά τον επιεικέστερο χαρακτηρισμό- κραυγαλέες προχειρότητες στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των διανοίξεων, αλλά και στην μορφή της «τουριστικής» Λεωφόρου34 …
Ας μην θεωρηθεί πάντως ως μεμονωμένη και αποσπασματική η νομαρχιακή πρωτοβουλία υποστήριξης και προαγωγής των τουριστικών αρετών της Βέροιας: η αμέσως επόμενη, δημοσιευθείσα στο ίδιο ΦΕΚ με την απαγόρευση της διέλευσης ζώων και κάρρων δια των «ὁδῶν Μητροπόλεως καὶ Περιφερειακῆς», απόφαση του Νομάρχη Ημαθίας (: 2858/21-07-1960 «περὶ χρησιμοποιήσεως αὐτομάτων παγωποιητικῶν {= ενν. παγωτοποιητικών} μηχανῶν παρὰ ὁμοειδῶν καταστημάτων») όριζε στο άρθρο 3: «Εἰς τοὺς πλανοδίους παγωτοπώλας ἐπιτρέπεται μόνον ἡ πώλησις παγωτῶν κασσάτα καὶ οὐχὶ χῦμα εἰς χωνίον καὶ ἐκ προελεύσεως ἐργοστασίων λειτουργούντων νομίμως. Ἡ ἰσχὺς […] διὰ τὸ ἄρθρον 3ον ἄρχεται ἀπὸ 15ης Σεπτεμβρίου 1960»• έτσι, μαζί με την αθρόα κατεδάφιση «παλαιῶν οἰκιῶν», και με την απαγόρευση της κυκλοφορίας ζώων και ζωήλατων οχημάτων σε κεντρικούς δρόμους, το καλοκαίρι του 1960 σήμανε για την Βέροια και το τέλος της νόμιμης, από πλανόδιους παγωτοπώλες, διάθεσης του παγωτού-χωνάκι, ώστε να μην πλήττεται ανεπανόρθωτα η ευταξία της πόλεως…
Από την άλλη πλευρά, -και εν είδει ακροτελεύτιας επισήμανσης-, θα πρέπει να αναγνωριστεί μια «πρωτιά» στη νομαρχιακή αυτή πρωτοβουλία, καθώς θέσπισε κανόνες οδικής κυκλοφορίας με απαγορεύσεις, τις οποίες η Βέροια πρόλαβε να θέσει σε ισχύ πριν από την (δεκαπλάσιά35 της σε πληθυσμό και υπερπολλαπλάσια σε κυκλοφοριακό φόρτο) Θεσσαλονίκη36.
Ο ψίθυρος μιας ασήμαντης λεπτομέρειας
Η «λεπτομέρεια» δεν έγκειται βεβαίως στο ότι οι λεωφόροι της Θεσσαλονίκης διατηρήθηκαν (για λίγες εβδομάδες παραπάνω απ’ ό,τι οι αντίστοιχες της Βέροιας) προσβάσιμες σε κάθε είδους κάρρα (σούστες και νταλίκες), αλλά -ίσως- στο περιεχόμενο και τη διάρκεια μιας απαγόρευσης: το καλοκαίρι του 1960 μια νομαρχιακή απόφαση37 απαγορεύει την κυκλοφορία των κάρρων στην «κεντρικωτέρα ὁδὸ τῆς πόλεως»• το καλοκαίρι του 1961, καταπτοημένοι από τις παρατηρήσεις και τις ποινές, οι δημότες-γεωργοί-καρραγωγείς ζητούν να αρθεί η απαγόρευση• το Δημοτικό Συμβούλιο ομοφώνως συναινεί αλλά η εποπτεύουσα Αρχή (Νομαρχία) δεν εγκρίνει την δημοτική απόφαση . Το καλοκαίρι του 2023 αυτή η ασήμαντη λεπτομέρεια της τοπικής (αυτο)διοικητικής μικρο-ιστορίας μας φαίνεται να μας ψιθυρίζει περιπαικτικά το ερώτημα: «όντως απαγορεύθηκε η κυκλοφορία των κάρρων στη Λεωφόρο (της ανάπτυξης);».-
----------------------------------------------------
1 Δήμαρχος αναδείχθηκε, με έμμεση εκλογή από ειδικό δημαρχαιρεσιακό σώμα (αποτελούμενο από το σύνολο των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου + ισάριθμους αναπληρωτές), ο Αναστάσιος Καρατζ(ι)όγλου (1900-1996): ο συνδυασμός “Ομόνοια”, του οποίου ηγείτο, έλαβε 1.509 ψ., έναντι 2.025 ψ. του υπό τον Αντώνιο Κεμιντζέ “Ανεξάρτητου” συνδυασμού, 1.338 ψ. του συνδυασμού “Εργασία-Πρόοδος” (με πλειοψηφίσαντα σύμβουλο τον Χρήστο Τσιμιτσή) και 560 ψ. του συνδυασμού “Ανεξαρτήτος Πατριωτική Παράταξις” (με πλειοψηφίσαντα σύμβουλο τον Δημήτριο Χατζηδημητρίου)• η θητεία του δεν ολοκληρώθηκε ομαλά, καθώς με το από 27-03-1954 β.δ. «Περί ἀπολύσεως τοῦ Ἀναστασίου Καρατζόγλου ἐκ τοῦ ἀξιώματος τοῦ δημάρχου καὶ δημοτικοῦ συμβούλου Βεροίας» (ΦΕΚ Α΄ 57/03-04-1954) απολύθηκε από τα δημοτικά αξιώματά του.
2 Προγενέστερα (προπολεμικά) Δημοτικά Συμβούλια (ή, με την ορολογία της μεταξικής περιόδου, Διοικούσες Επιτροπές) είχαν καταστρώσει φιλόδοξα σχέδια για την εκτέλεση σειράς μεγάλων έργων (ανάμεσά τους και η διάνοιξη της οδού Μητροπόλεως, που τότε υπερηφάνως έφερε το όνομα του Άνακτος), για την χρηματοδότηση των οποίων προσέβλεπαν σε γενναία δανειοληψία:
«Ἡ προχθεσινὴ συνεδρίασις τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου
Συνάπτεται δάνειον 8.000.000 διὰ τὴν πραγματοποίησιν διαφόρων δημοτικῶν ἔργων
Συνῆλθε τὴν προπαρελθοῦσαν Κυριακὴν 27ην Μαρτίου τὸ Δημοτικὸν Συμβούλιον εἰς τακτικὴν συνεδρίασιν. Ἀρξαμένης τῆς συνεδριάσεως ὑπό τὴν προεδρίαν τοῦ κ. Μ. Χατζημιχάλη τὸν λόγον ἔλαβεν ὁ Δήμαρχος Βερροίας κ. Ἀ. Πρωτοψάλτου* ὅστις εἰσηγήθη τὴν σύναψιν τοῦ ἀποφασισθέντος δανείου τῶν 8.000.000 δραχμῶν αἵτινες ὡς ἔχει ἀποφασισθῆ εἰς ἄλλην συνεδρίασιν τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου θὰ διατεθῶσι 3.000.000 διὰ τὴν ἀνέγερσιν Δημοτικῆς Ἀγορᾶς ἐξ 60 καταστημάτων ἐν τῷ οἰκοπέδῳ τοῦ Πανδοχείου τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου, τὸ ὁποῖον θὰ ἀγορασθῆ παρὰ τῆς Ἐθνικῆς Τραπέζης ἢ θὰ ἀνταλλαγῆ διὰ τοῦ ἔναντι τοῦ Γυμνασίου οἰκοπέδου τοῦ Δήμου, 600.000 διὰ τὴν κατασκευὴν σφαγείων συγχρονισμένων μὲ ψυγεῖα, 1.000.000 δραχμῶν διὰ τὴν ἀνέγερσιν δημαρχιακοῦ μεγάρου καὶ 3.400.000 δραχμῶν διὰ τὴν διάνοιξιν τῆς Κεντρικῆς ὁδοῦ ἀπὸ Ἐθνικῆς Τραπέζης εἰς οἰκίαν Χατζημάμογλου καὶ ἐκεῖθεν εἰς Πλατεῖαν Γεωργίου Α!
Μετὰ διεξοδικὴν συζήτησιν ἀπεφασίσθη ἡ σύναψις τοῦ δανείου διὰ τὴν ἐξυπηρέτησιν δὲ τῶν τοκοχρεωλυτικῶν δόσεων αὐτοῦ ἐκ δραχμῶν 1.200.000 ἀπεφασίσθη ὅπως ἐκχωρηθῆ ὁ Δημοτικὸς Φόρος ἐγχωρίων προϊόντων ὡς ἐγγύησις δὲ κτηματικὴ τὸ Δημοτικὸν δάσος Μπρατινίτσης καὶ διάφορα ἄλλα ἀκίνητα»
«Ἀστὴρ Βερροίας», 09-04-1938.
«Χορηγεῖται δάνειον 10.000.000 δραχ. εἰς τὸν Δῆμον
Παρὰ τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τῆς Κτηματικῆς Τραπέζης τῆς Ἑλλάδος ἀπεφασίσθη ἡ χορήγησις δανείου 10.000.000 δραχμῶν εἰς τὸν Δῆμον Βερροίας διὰ τὴν ἐκτέλεσιν τῶν ὑπ᾿ αὐτοῦ ἀποφασισθέντων ἔργων πληρωτέον τοκοχρεωλυτικῶς ἐντὸς 30 ἐτῶν.
Οὕτω ἐντὸς τῶν ἡμερῶν αὐτῶν καὶ μετὰ τὴν ὑπογραφὴν τῶν σχετικῶν συμβολαίων θὰ προκηρυχθῇ δημοπρασία διὰ τὴν κατασκευὴν Δημοτικῆς ἀγορᾶς, Δημαρχιακοῦ Καταστήματος καὶ διὰ τὴν ἀποπεράτωσιν τῶν Δημοτικῶν Σφαγείων, θὰ ἀρχίσῃ δὲ καὶ ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ σχεδίου τῆς πόλεως διὰ τῆς διανοίξεως τῆς κεντρικῆς ἀρτηρίας τῆς πόλεώς μας τῆς ὁδοῦ Γεωργίου Β! ἀπὸ πλατείας Δικαστηρίων μέχρι τῆς “Ἐληᾶς”.
Διὰ τῶν ἐν λόγῳ ἔργων γοργῷ τῷ βήματι ὁ Δήμαρχός μας κ. Ἀ. Πρωτοψάλτου μετὰ τῶν μελῶν τῆς διοικούσης τὸν Δῆμον ἐπιτροπῆς ὑπὸ τὴν Πατρικὴν καθοδήγησιν τοῦ Ὑπουργοῦ Γενικοῦ Διοικητοῦ κ. Γ. Κυρίμη** ὠθεῖ τὴν πόλιν μας πρὸς τὴν πρόοδον».
«Ἀστὴρ Βερροίας», 12-06-1939.
Οι διορισμένες δημοτικές αρχές της πρώιμης μεταπολεμικής περιόδου κράτησαν επάξια την σκυτάλη των φιλόδοξων σχεδιασμών και της αναζήτησης γενναίας δανειοδότησης: οι 242/03-08-1949 και 255/26-08-1949 αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου επιβεβαίωναν την πρόθεση για την εκτέλεση έργων που θα μεταμόρφωναν την όψη της Βέροιας, και για την λήψη δημοτικού δανείου ύψους 2 δις δρχ. [το οποίο, -όπως προκύπτει από βουλευτικό τηλεγράφημα (αποσταλέν λίγο πριν από την «αποκοπή» των τριών μηδενικών της έναντι του δολλαρίου ισοτιμίας της δραχμής)-, επετεύχθη μετά από 5ετία, «κατόπιν ενεργειών» αρμοδίων τοπικών παραγόντων: «Τηλεγράφημα. Κατόπιν ἐνεργειῶν δημάρχου Κεμιντζὲ καὶ βουλευτῶν Κυβέρνησις ἐνέκρινε δάνειον 2.850.000.000 διὰ τὴν ἐκτέλεσιν Δημοτικῶν ἔργων. Δ. Χ´´δημητρίου Βουλευτὴς Βεροίας.» («Θαρραλέος», 31-05-1954)].
[* Ο Αντώνιος Πρωτοψάλτου (1890-1969) εξελέγη δήμαρχος Βέροιας στις δημοτικές εκλογές της 04-08-1929 [επικρατήσας με 1.098 ψήφους, έναντι των Α. Γρηγοριάδη (827 ψ.) και Χατζηκωνσταντίνου (521ψ.)] και στις δημοτικές εκλογές της 11-02-1934 [επικρατήσας με 1.325 ψήφους, έναντι των Σταύρου Μουράτογλου (1.256 ψ.) και Μενέλαου Χατζηνικολάκη (1.154 ψ.)]• παρέμεινε στο αξίωμά του μέχρι το τέλος του 1939: απολύθηκε με το β.δ. της 30-12-1939 (ΦΕΚ Α΄ 10/08-01-1940), και ενώ είχε προηγηθεί η απόλυση και του αιρετού Δημοτικού Συμβουλίου με το β.δ. 19-10-1938 (ΦΕΚ Α΄ 404/28-10-1938).
** Γεώργιος Κυρίμης (1881-1967), υποστράτηγος, Γενικός Διοικητής Ηπείρου (1936-1937), Γενικός Διοικητής Μακεδονίας (1937-1941)].
3 Κραυγαλέο δείγμα της χρόνιας δημοτικής πενίας το αποκαλυπτικό περιεχόμενο της (μόλις προ τριετίας ληφθείσας) απόφασης 333 του Δημοτικού Συμβουλίου της 29-11-1948: «Ἀποφασίζεται νὰ διαταχθῇ ἐγγράφως ὁ διαχειριζόμενος τὴν γραφικὴν ὕλην λογιστὴς τοῦ Δήμου κ. Ἰ. Τριμερίδης {;} νὰ χορηγῇ τὴν γραφικὴν ὕλην μετὰ μεγάλης φειδοῦς μόνον εἰς τοὺς Προϊσταμένους τῶν Ὑπηρεσιῶν τοῦ Δήμου, παρ᾿ ὧν δέον νὰ λάβωσι ταύτην οἱ ὑπάλληλοι, πρὸς πρόληψιν τυχὸν γενομένης σπατάλης γραφικῆς ὕλης.»
4 ίδρυση: α.ν. 903/05-02-1946 «Περὶ συστάσεως Νομοῦ Ἠμαθίας καὶ Ἐπαρχίας Ναούσης», ΦΕΚ Α΄ 35/06-02-1946.
5 ίδρυση: α.ν.960/29-04-1949 «Περὶ συστάσεως Νομῶν καὶ Ἐπαρχιῶν», άρθρο 1 § 1.β, ΦΕΚ Α΄ 105/29-04-1949.
6 «Μέτρον διὰ τὸν καθορισμὸν τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ἑδρῶν ὁρίζεται ὁ ἀριθμὸς τῶν 30.000 δημοτῶν, προστιθεμένης μιᾶς ἕδρας ὁσάκις τὸ ὑπόλοιπον ὑπερβαίνει τὰς 15.000» (άρθρο 2 § 2 εδ. α΄ του ν. 1878/1951).
7 Θεσσαλονίκη: δημότες 393.601÷ 30.000 = 13 έδρες και υπόλοιπο 3.601. Ημαθία: δημότες 80.853 ÷ 30.000 = 2 έδρες και υπόλοιπο 20.853.
Πιερία: δημότες 72.469 ÷ 30.000 = 2 έδρες και υπόλοιπο 12.469 [σύμφωνα με την Απογραφή της 16-10-1940: άρθρο 2 § 2 εδ. β΄ ν. 1878/1951].
8 η Ημαθία θα αποκτούσε την τρίτη έδρα λόγω και του ύψους του υπολοίπου > 15.000• όμως, η ειδική διάταξη του εκλογικού νόμου διασφάλιζε την προσκύρωση της έδρας, είτε συμπληρωνόταν υπόλοιπο μεγαλύτερο των 15.000 δημοτών είτε όχι.
9 Αθανάσιος Χατζηνώτας (1892-1978), Βουλευτής: Κατερίνης-Βεροίας-Ναούσης (Λαϊκόν Κόμμα, 1926), Βεροίας (Λαϊκόν Κόμμα 1932), Θεσσαλονίκης (Λαϊκόν Κόμμα 1935, 1936)• Ημαθίας (Ελληνικός Συναγερμός 1951)• Βεροίας (Ελληνικός Συναγερμός 1952).
10 Ιωάννης Γιαμάς (1916-2001), Βουλευτής Ημαθίας (ΕΠΕΚ 1951, 1956• Ένωσις Κέντρου 1961, 1963, 1964), Υπουργός στην Κυβέρνηση Στέφανου Στεφανόπουλου (1966).
11 Ιωάννης Παπαδάκης ή Στάικος (1897-1986), Βουλευτής: Βεροίας (Κόμμα Δημοκρατικών Φιλελευθέρων 1923, Κόμμα Φιλελευθέρων 1928, 1932, 1933)• Ημαθίας (Κόμμα Φιλελευθέρων 1951, 1956, Ένωσις Κέντρου 1963, 1964), Υφυπουργός στις Κυβερνήσεις Θεμιστοκλέους Σοφούλη (1945-1946, Γενικός Διοικητής Ανατολικής Μακεδονίας), Νικολάου Πλαστήρα (1951-1952, Συγκοινωνιών).
12 Γεώργιος Μπουρδάρας (1888-1959), Βουλευτής Αιτωλίας & Ακαρνανίας (ΕΠΕΚ-Δημοκρατικόν Προοδευτικόν Κόμμα 1950, ΕΠΕΚ 1951), Βουλευτής Αιτωλίας & Ευρυτανίας (Φιλελευθέρα Δημοκρατική Ένωσις-ΦΙΔΕ 1956), Υπουργός στις Κυβερνήσεις Θεμιστοκλέους Σοφούλη (1945-1946), Νικολάου Πλαστήρα (1951-1952).
13 Ιωάννης Τιρρής (1899-1988), Βουλευτής Έβρου (Κόμμα Φιλελευθέρων 1936, 1946, 1950, 1951• ΕΡΕ 1961, 1963).
14 ΦΕΚ Α΄ 295/07-11-1951.
15 Υπόδειγμα ταχύτητος για τους επιγενομένους…
16 Το τηλεγράφημα εισήχθη στο πρωτόκολλο του Δήμου με αριθ. 6402/22-11-1951.
17 Πρόκειται για την (δι΄ ανταλλαγής ακινήτων) παραχώρηση στον ΟΤΕ του, επί της συμβολής των οδών Μητροπόλεως και Βικέλα, δημοτικού οικοπέδου, όπου ο ΟΤΕ ανήγειρε το κτίριο, στο οποίο επί σειρά ετών στέγαζε τις Υπηρεσίες του (και το οποίο ήδη εκμισθώνει σε ιδιωτική επιχείρηση εμπορίας ενδυμάτων)• το ιδιαιτέρως ενδιαφέρον ιστορικό της «τριγωνικής», μεταξύ Δήμου Βέροιας - Εργατικής Εστίας - ΟΤΕ, ανταλλαγής ακινήτων, αναλύεται σε, προ ετών εκπονηθείσα, ειδική (ανέκδοτη) εργασία του γράφοντος, υπό τον τίτλο: «Αμφιθυμίες και αναπροσανατολισμοί στην χρήση δημοτικών χώρων / 80ετής περιπλάνηση στον λαβύρινθο των διοικητικών ανακυκλώσεων και των ιδιοκτησιακών μεταλλάξεων».
18 άρθρο 125 § 1 του ΚΝΔΚ Β.Δ. της 17-4-1936 (ΦΕΚ Α΄ 320/31-07-1936): «Πάντα τὰ δάνεια δέον: (α) Νὰ ψηφισθῶσιν ὑπὸ τοῦ δημοτικοῦ καὶ κοινοτικοῦ συμβουλίου κατὰ πλειονοψηφίαν ἐπὶ τοῦ συνόλου τῶν μελῶν αὐτοῦ. (β) Νὰ ψηφισθῶσι δίς, τῆς δευτέρας συνεδριάσεως συγκροτουμένης μετὰ διάλειμμα οὐχὶ μικρότερον τῶν 15 ἡμερών ἀπὸ τῆς πρώτης. (γ) Ἡ ἀπόφασις τῆς πρώτης συνεδριάσεως δημοσιεύεται τοιχοκολλουμένη κατὰ τὰς περὶ δημοσιεύσεως τοῦ προϋπολογισμοῦ διατάξεις τοῦ Κώδικος τούτου. Ἐπίσης καὶ ἡ τῆς δευτέρας. (δ) Αἱ δύο ἀποφάσεις δέον νὰ ληφθῶσιν ἐντὸς ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ ἔτους.»
19 «Ἀποφασίζει ἵνα συναφθῇ ὑπὸ τοῦ Δήμου δάνειον μέχρις 600.000.000 δραχ. ἐξακοσίων ἑκατομμυρίων δραχμῶν παρὰ τοῦ Ταχυδρομικοῦ Ταμιευτηρίου ἐπὶ τόκῳ 12% δώδεκα τοῖς ἑκατὸν ἐτησίως καὶ προθεσμίαν ἐξοφλήσεως 15 δέκα πέντε ἐτῶν, πρὸς ἀντιμετώπισιν τῆς καταβληθησομένης ὑπὸ τοῦ Δήμου ἀποζημιώσεως τῶν ἰδιοκτητῶν τῶν ὑπὸ κατεδάφισιν οἰκοδομῶν ρυμοτομουμένων κατ᾿ ἐφαρμογὴν τοῦ ἐγκεκριμένου σχεδίου τῆς πόλεως, κειμένων δὲ ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως ἀπὸ Ἡρώου-Μητροπόλεως μέχρις οἰκοδομῆς Χατζημάμογλου (Κρατικοῦ Νοσοκομείου) ἐκεῖθεν δὲ διὰ τῆς Ἐθνικῆς Τραπέζης μέχρις οἰκίας Ἀδελφῶν Οὐσουλτζόγλου, καὶ τῶν σχετικῶν δαπανῶν κατεδαφίσεως, κριθείσης τῆς διανοίξεως τῶν ὁδῶν τούτων ὡς ἔργου ἐπειγούσης καὶ ἐπιτακτικῆς ἀνάγκης καὶ κατ᾿ ἐξοχὴν κοινῆς ὠφελείας καὶ ἐθνικῆς τοιαύτης, ὡς συνδεομένων τῶν ὁδῶν τούτων μετὰ τῆς Ἐθνικῆς τοιαύτης πρὸς Θεσ/νίκην καὶ Κοζάνην. Παραχωρεῖ διὰ τὴν ἐξυπηρέτησιν τῶν τοκοχρεωλυτικῶν δόσεων τοῦ ὡς ἄνω συναφθησομένου δανείου ἐκ τοῦ ἐσόδου τοῦ φόρου ἐπὶ τῶν ἐν τῇ περιφερείᾳ τοῦ Δήμου παραγομένων προϊόντων γῆς (πρωΐμων καὶ ὀψίμων) ἀνερχομένου ἐτησίως εἰς ποσὸν ἄνω τῶν 100.000.000 ἑκατὸν ἑκατομμυρίων δραχμῶν, ποσὸν ἴσον, ἵνα καλύψῃ τὸ ἐτήσιον τοκοχρεωλύσιον τοῦ δανείου μέχρις ὁριστικῆς ἐξοφλήσεως τούτου ἐπὶ δεκαπενταετίαν. Ἀποφασίζει ὅτι τὸ προϊὸν τοῦ ὡς ἄνω συναφθησομένου δανείου θέλει διατεθῇ ἀποκλειστικῶς διὰ τὸν ὡς ἄνω σκοπόν.»
20 Όχι χωρίς προβλήματα, καθυστερήσεις, άνωθεν παρεμβάσεις, κάτωθεν παρακλήσεις, πανταχόθεν πιέσεις, αμφοτέρωθεν υποχωρήσεις, και παντοειδή προσκόμματα…
21 π.χ. αποφάσεις Δημοτικού Συμβουλίου 46/13-02-1951, 54/26-02-1952 κ.ο.κ.
22 Έγραφε, την ίδια εποχή, με πένα προφητική, και υπό τον τίτλο «Ἡ Νέα μας Βέροια», ο Γιώργος Χ. Χιονίδης:
«[…] Ἡ Ἰδιωτικὴ πρωτοβουλία πραγματοποιεῖ προόδους. Παρατηρεῖται ἕνας οἰκοδομικὸς ὀργασμός, ποὺ δίδει τὸ δικαίωμα εἰς τὴν φαντασίαν τοῦ ἀνθρώπου νὰ ὑποθέσῃ, ὅτι μία πολὺ διαφορετικὴ Βέροια θὰ προβάλῃ σὲ ὀλίγα χρόνια. Καὶ ἡ ἰδιωτικὴ πρωτοβουλία θὰ παρουσιάσῃ ὅ,τι εἶναι δυνατὸν νὰ ἐξυπηρετῇ τὰ συμφέροντά της.
Καιρὸς ὅμως νὰ σκεφθῇ κανεὶς καὶ τὶς ὑποχρεώσεις τοῦ Δήμου, τοῦ Κράτους, τοῦ συνόλου.[…]
Ἂν κάποτε οἱ ἄνθρωποι, ποὺ ἀργότερα θὰ κατοικήσουν στὸν ἴδιον τόπο, ποὺ τώρα ἐμεῖς κατοικοῦμε, παραπονεθοῦν διὰ τὴν νοοτροπίαν μας, θὰ ὀφείλεται αὐτὸ εἰς μίαν παράλειψιν μας διπλῆς μορφῆς.
Και πρῶτα-πρῶτα, ἐπειδὴ δὲν ἐφροντίσαμεν νὰ σώσωμεν μίαν παλαιὰν Βεροιώτικην γειτονιά, μίαν συνοικίαν σὰν τὴν Πλάκα τῶν Ἀθηνῶν. Μία δεκάδα ἀρχοντικῶν τῆς πόλεως, ποὺ βλεποντάς τα ἡ φαντασία νὰ μπορῆ νὰ ἀναρριχᾶται σὰν κισσὸς εἰς μία παλαιὰ ἐποχή. Νὰ φαντάζεται κόσμους ποὺ τώρα δὲν ὑπάρχουν. Καὶ κάτι ἄλλο, ποὺ θὰ ἀκουσθῇ σὰν παράπονο τῶν νέων γενεῶν: Ὅτι ἐμεῖς, ποὺ εὑρισκόμεθα τώρα εἰς τὸ μεταίχμιο, εἰς τὸ σταυροδρόμι τῶν δύο κόσμων, δὲν ἐφροντίσαμεν νὰ χαράξωμεν μὲ συνέπειαν τὰ ὅρια τῆς νέας πόλεως. Λεωφόρους, ποὺ ὄχι νὰ συμβιβάζωνται μὲ τὸ παρόν, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀνταποκρίνωνται εἰς τὶς ἀπαιτήσεις τῶν νέων ἀνθρώπων. […]»
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 30-05-1960.
23 Παραλείποντας τον πυρήνα της προσφοράς του Τ.Ο.Β., δηλαδή την διοργάνωση των εμβληματικών και ανεπανάληπτων «Φεστιβάλ Παραγωγής», παρατίθενται, εντελώς ενδεικτικά, ψήγματα άλλων εμπνεύσεων αυτού του μοναδικού, διάττοντος τοπικού φορέα,
είτε αυτές μετουσιώθηκαν σε εξωραϊστικές δράσεις…
«Πρὸ ἡμερῶν ἐτοποθετήθη ὁ πρῶτος φανὸς μίας σειρᾶς ὁμοίων διὰ τῶν ὁποίων θὰ φωτίζεται ἡ λεωφόρος ἀπὸ τοῦ Κεντρικοῦ Νοσοκομείου μέχρι Ἐληᾶς. Ἡ προσπάθεια ὀφείλεται εἰς τὸν Τ.Ο.Β. χάρις καὶ εἰς τὴν οἰκονομικὴν συμπαράστασιν τῶν γειτόνων.»
24 «Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 30-05-1960.
…είτε εκδηλώθηκαν ως ευγενείς φιλοδοξίες, που δεν τελεσφόρησαν, καθώς προσέκρουσαν στην ραθυμία ή και την αδιαφορία των, κατά περίπτωση, «αρμοδίων»
«[…] Μὲ κρυφὴν χαρὰν καὶ χωρὶς νὰ θέλωμεν νὰ προδιαφημίσωμεν ἡμεῖς πρῶτοι τὰ μελλοντικὰ σχέδια τοῦ Τουριστικοῦ Ὁμίλου Βεροίας, βλέπομεν ὅτι ὄχι μόνον σχεδιάζουν, μελετοῦν καὶ ὑποδεικνύουν, ἀλλὰ τὸ σπουδαιότερον νὰ δημιουργοῦν. Τυχαίως ἐπληροφορήθημεν καὶ εἴδαμεν μερικὰ ἀπὸ τὰ προσεχῆ ἔργα, ἤτοι τῆς πισίνας καὶ τοῦ ὑπαιθρίου θεάτρου, ποὺ θὰ γίνουν στὴν Ἐληᾶ. […]»
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 13-10-1958.
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 06-06-1960. Στην ίδια συνεδρίαση (στην οποία «παρευρέθησαν, ἐκ μέρους τῆς εἰδικῆς ἐπιτροπῆς τοῦ Τ.Ο.Β., ὁ πρόεδρος αὐτῆς ἰατρὸς κ. Βαρελόπουλος, ὡς καὶ ὁ πρόεδρος του Τ.Ο.Β. κ. Δ. Βλαχόπουλος, καὶ οἱ κ. Ἀν. Χριστοδούλου, Παν. Παστραμᾶς καὶ Γεωργ. Χ. Χιονίδης. Εἰς τὴν συνεδρίασιν προσῆλθον 11 Δημοτικοὶ Σύμβουλοι, ὁ Δήμαρχος κ. Ἀντ. Κεμιντζές, ὁ Γεν. Γραμματεὺς τοῦ Δήμου κ. Γεωργ. Καλογήρου καὶ ὁ προϊστάμενος τῆς Τεχνικῆς Ὑπηρεσίας τοῦ Δήμου κ. Ἀργεντόπουλος») «τὸ Δημοτικὸν Συμβούλιον ἀπεφάσισεν ὅπως μὴ δοθοῦν εἰς τὰς ὁδοὺς τῆς πόλεως ὀνόματα Ἑλλήνων πολιτικῶν τοῦ 20ου αἰῶνος, ἵνα μὴ παρατηροῦνται συνεχῶς ἀλλαγαί. Δι᾿ αὐτὸ μετωνόμασε τὴν ὁδὸν Π. Τσαλδάρη εἰς Ἰωάννου Κωττουνίου, δὲν ἐδέχθη δὲ κατόπιν τούτου ἐπίμονον πρότασιν Δημοτικῶν Συμβούλων ὅπως μετονομασθῇ ἡ Λεωφόρος Μητροπόλεως εἰς Λεωφόρον Ἐλευθερίου Βενιζέλου, παρ᾿ ὅλον ὅτι οἱ περισσότεροι εἶχον τὴν διάθεσιν νὰ δεχθοῦν τὴν πρότασιν αὐτήν.»
25 Τις συνθήκες κυκλοφορίας των κάρρων εντός ή στις παρυφές της πόλης σκιαγραφούν περιστασιακές αναφορές του (τότε) τοπικού τύπου:
«Τὸ ἱστορικὸν Μελέτειον κτίριον, διὰ τὸ ὁποῖον τὸ Κράτος καὶ οἱ Βεροιεῖς ἐδαπάνησαν πολλὰς χιλιάδας χρημάτων εἶναι ἀκόμη ἠμιτελές. […] Τὸ Μελέτειον κάθε ἡμέραν εἶναι χάνι, ὅποιος θέλει μπορεῖ ν᾿ ἀφήσῃ τὸ κάρρο του εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ σχολείου. Καὶ ἡ συγκομιδὴ εἶναι πλουσία, 10-20 κάρρα μὲ τὰ ἄλογα σταθμεύουν, σταυλίζονται εἰς τὸ Μελέτειον. […]»
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 29-08-1960.
«Ἡ ὁδὸς πρὸς τὸν Σταθμόν. Ἀπὸ ἓν σημείωμα ἀναγνώστου μας λαμβάνομεν τὴν ἀφορμὴν διὰ νὰ σημειώσωμεν ὅτι ἡ ὁδὸς ποὺ συνδέει τὴν δημοσίαν ὁδὸν Βεροίας-Θεσσαλονίκης μὲ τὸν σιδηροδρομικὸν σταθμὸν Βεροίας εἶναι κατεστραμμένη. Πράγματι ἡ ὁδὸς αὕτη εἶναι γεμάτη λάκκους καί, ὅταν κυρίως βρέχῃ, γίνεται ἀδιάβατος ἀπὸ τοὺς πεζοὺς καὶ δύσχρηστος διὰ τὰ κάρρα τῶν γεωργῶν. […]»
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 26-12-1960.
26 ΦΕΚ Β΄ 361/10-08-1960.
27 Προδήλως η νομαρχιακή απαγόρευση εννοεί τα ιπποειδή και γενικώς τα δεσποζόμενα ζώα (οι απαγορεύσεις δεν καταλαμβάνουν τα αδέσποτα, τα οποία άλλωστε ποτέ δεν έλειπαν -και- από την Βέροια: πρβλ. «[…] Ἡ παπα-Γιουργοὺλτς εἶχιν πιράσ(ει) τοὺ μπρακατσούλ(ι) ἀπ τοὺ λουρὶ τ᾿. Μὶ τοὺ ἕνα τοὺ χέρι τ᾿ τσάκουνιν τοὺ φανάρ(ι) κὶ μὶ τοὺ ἄλλου κνούσιν τοὺ ματσούκι τ᾿ σιαδῶ-σιακεῖ, γιὰ νὰ δγιώξ(ει) τοὺ σκλί, ποὺ τοὺν εἶχιν πάρ(ει) τοὺ κατόπ(ι) κὶ τοὺν γάβγιζιν ὅλ(η) τ᾿ν ὥρα […]», Βούλας Χατζίκου, Ἡ ἀφιέντς ἡ παπα-Γιουργούλτς, στον τόμο «Βεργιώτικες Ιστορίες και παραμύθια», έκδόσεις «Φερενίκη» και Δήμος Βέροιας, 2005, επιμέλεια Γιώργος Καλογήρου).
28 την αύρα του κοσμοπολιτισμού που έπνεε στην Βέροια είχε ενισχύσει εντυπωσιακά το (τότε) νεοπαγές ξενοδοχείο CECIL:
«Ἐπὶ τέλους καὶ ἡ Βέροια ἀπέκτησεν ἕνα σύγχρονο ξενοδοχεῖο. Τὸ κτίριο Πολυζωΐδη, ποὺ χρησίμευε πρῶτα διὰ τὴν στέγασιν τῶν “Νέων Ἐκπαιδευτηρίων”, ἀφοῦ δέχθηκε τὶς κατάλληλες διαρρυθμίσεις, πῆρε τὸ ὄνομα “Σέσιλ”. Περνῶντας κανεὶς στὴν Ἐληά, βλέπει μέσα σὲ ἕνα ὑπέροχο περιβάλλον ἕνα ὡραῖο κέντρο φιλοξενίας. Ἔτσι τίθεται τέρμα σὲ μία κακὴ κατάστασι, ποὺ ὑπῆρχε πρῶτα, καὶ ἀποτέλεσμα τῆς ὁποίας ἦταν νὰ δυσφημῆται ἡ πόλις μας καὶ οἱ περαστικοὶ νὰ καταφεύγουν στὴν Νάουσα, διὰ νὰ ἐξασφαλίσουν στέγην.»
«Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 04-01-1960.
«[…] Τύχῃ ἀγαθῇ. Ἡ Βέροια, χάρις εἰς τὴν ἰδιωτικὴν πρωτοβουλίαν, ἀπέκτησεν ἤδη τὸ ἀπαραίτητον διὰ τὴν πόλιν μας ξενοδοχεῖον, τὸ ὁποῖο ὑπὸ τὴν δραστηρίαν διεύθυνσιν τῆς κυρίας Πολυτίμης Δημοπούλου, θὰ προσφέρῃ εἰς τοὺς ξένους ὅ,τι μέχρι σήμερον δὲν εὕρισκον εἰς τὴν πόλιν μας. Τὸ ξενοδοχεῖον εὑρίσκεται ἐπὶ τῆς Λεωφόρου Ἐληᾶς ἀριθμὸς 4 καὶ ἀριθμὸν τηλεφώνου 4-23. Ὅλα του εἶναι καλά, ὡραῖα, εὐχάριστα, πλὴν τῆς ξενικῆς ὀνομασίας Σεσίλ, ἡ ὁποία κακῶς εἰς ὅλους ἤχησεν. Δὲν ἦτο καλλίτερον ἀλλὰ καὶ ποιητικώτερον νὰ ἐδίδετο τὸ ὄνομα “Βασίλισσα Βεργίνα” ἢ «Μαγευτικὴ Ἐληᾶ”; Ἀλλὰ καὶ “Ἀσημάκειον” ἀκόμη νὰ ἐλέγετο θὰ ἦτο προτιμώτερον.»
Ἀναστάσιος Ἐμμ. Χριστοδούλου, ἐφ. «Ὁ Φρουρὸς τῆς Ἠμαθίας», 29-02-1960.
29 α.ν. 2520/1940 «Περὶ ὑγειονομικῶν διατάξεων» (ΦΕΚ Α΄ 273/04-09-1940): ἄρθρον 3. «1.- Ὁ ἐκ προθέσεως παραβαίνων ἐπιτακτικὴν ἢ ἀπαγορευτικὴν ὑγειονομικὴν διάταξιν […] τιμωρεῖται διὰ προστίμου μέχρι τριῶν χιλιάδων δραχμῶν ἢ διά κρατήσεως μέχρι δέκα πέντε ἡμερῶν ἢ δι᾿ ἀμφοτέρων τῶν ποινῶν. 2.- Ἐν περιπτώσει ὑποτροπῆς τὰ ἀνώτερα ταῦτα ὅρια διπλασιάζονται.»
30 Δήμαρχος, το 1961, ο Αντώνιος Κεμιντζές (1903-1977): εξέλέγη δήμαρχος Βέροιας στις δημοτικές εκλογές της 21-11-1954 [επικρατήσας με 2.546 ψήφους, έναντι των Αναστασίου Καρατζόγλου (2.347 ψ.), Αλεξάνδρου Καραποστολάκη (779 ψ.) και Βασιλείου Τελειώνη (60 ψ.)] και στις δημοτικές εκλογές της 05-04-1959 [επικρατήσας με 4.221 ψήφους, έναντι των Αναστασίου Καρατζόγλου (2.705 ψ.) και Νικολάου Ασλάνογλου (1.377 ψ.)].
31 μεταξύ της κατάθεσης της αίτησης των καρραγωγέων γεωργών (12-07-1961) και της επ’ αυτής απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου (συνεδρίαση 15/24-07-1961) μεσολαβεί μια ακόμη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου (14/21-08-1961), η οποία όμως είναι «ειδική» (μονοθεματική): απόφαση 189/1961 «Περὶ τελέσεως ἐτησίας ἐμποροπανηγύρεως ὡς κατὰ τὸ παρελθὸν ἔτος».
32 Κωνσταντίνος Σερεπίσ(ι)ος (1912-2001), Νομάρχης Ημαθίας από 05-10-1959 έως 02-07-1962• διετέλεσε διαδοχικά Νομάρχης Πρεβέζης, Κιλκίς, Καστοριάς, Άρτης, Ημαθίας, Ζακύνθου, Λέσβου, Σάμου, Λασιθίου, Θεσπρωτίας• Βουλευτής Λευκάδας (Νέα Δημοκρατία 1974).
33 τις δια των κάρρων μετακινήσεις των αιτούντων εξυπηρετούσε η Λεωφόρος, όμως οι μετακινήσεις αυτές αποτελούσαν, με την ίδια πυκνότητα, μέρος της καθημερινότητάς τους και πριν από την διάνοιξη του δρόμου• συνεπώς, θα είχε συμπεράνει ο οικείος Νομάρχης, η απαγόρευση της διέλευσής τους από την Λεωφόρο Μητροπόλεως δεν θα τους δημιουργούσε ανυπέρβλητα εμπόδια.
34 την οποία μορφή κάπως αλλιώς είχαν οραματιστεί οι ρομαντικοί Βεροιείς της προ των διανοίξεων εποχής:
«Ἡ Κεντρικὴ Ἀρτηρία τῆς πόλεώς μας.
Ἐπιτροπὴ πολυμελὴς ἐξ ἐπαγγελματιῶν παρουσιασθεῖσα εἰς τὰ Γραφεῖα μας ἐζήτησε ὅπως συνηγορήσωμεν ἵνα αἱ οἰκίαι ἐφ᾿ ὁλοκλήρου τῆς ἀπὸ τῆς Ἐληᾶς μέχρι πλατείας Γεωργίου τοῦ Α! {= νυν πλατεία Ωρολογίου} διανοιχθησομένης Κεντρικῆς Λεωφόρου τῆς πολεώς μας ἔχουσι προκήπια*, τοῦτο δὲ διότι ἡ κεντρικὴ αὕτη ἀρτηρία τῆς πόλεώς μας νὰ εἶναι ἀνθόλουστος καὶ δροσόλουστος χάρμα ὀφθαλμῶν διὰ τὸν ἐπισκέπτην καὶ διαβάτην, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ ἵνα μὴ μεταφερθῇ εἰς τὴν κεντρικὴν αὐτὴν ἀρτηρίαν βραδύτερον ἡ ἀγορὰ της πόλεώς μας ἐπὶ ζημίᾳ τοῦ ἐπαγγελματικοῦ καὶ ἐμπορικοῦ κόσμου τῆς πόλεώς μας. Αἱ ἀπόψεις αὗται τῶν ἐπαγγελματιῶν καὶ βιοτεχνῶν καθὼς καὶ τῶν ἐμπόρων εἶναι δίκαιαι καὶ δέον νὰ εἰσακουσθῶσι παρὰ τῆς Δημοτικῆς ἀρχῆς δεδομένου ὅτι ἐξυπηρετοῦσι τὰ συμφέροντα καὶ τοῦ Δήμου καὶ τῶν Δημοτῶν. Εἴμεθα βέβαιοι ὅτι ἡ Δημοτική μας ἀρχὴ θὰ εἰσηγηθῇ ὅπου δεῖ διὰ τὴν τροποποίησιν τοῦ Σχεδίου ὅσον ἀφορᾷ τὸ σημεῖον τοῦτο καὶ τὸν καθορισμὸν τοῦ ὑποχρεωτικοῦ προκηπίου ὅλων τῶν οἰκιῶν τῆς κεντρικῆς ταύτης λεωφόρου τῆς πόλεώς μας.»
«Ἀστὴρ Βερροίας», 06-05-1936.
[* …αλλά, το μόνο κτίσμα με προκήπιο, επί της «Κεντρικῆς Λεωφόρου» είναι το Μητροπολιτικό Μέγαρο!]
35 πληθυσμός του αστικού ιστού της Βέροιας το 1961 (λίγο μετά από την έκδοση των παρουσιαζόμενων νομαρχιακών αποφάσεων): 25.765 κατ., ενώ του Δήμου Βέροιας (δηλαδή μαζί με τους πέριξ αυτοτελείς οικισμούς) 27.116, και της Θεσσαλονίκης: 250.920 κατ. (Ἐθνικὴ Στατιστικὴ Ὑπηρεσία τῆς Ἑλλάδος, Πληθυσμὸς τῆς Ἑλλάδος κατὰ τὴν Ἀπογραφὴν τῆς 19ης Μαρτίου 1961. Πραγματικὸς πληθυσμὸς κατὰ νομούς, ἐπαρχίας, δήμους, κοινότητας καὶ οἰκισμούς. Κυρωθεὶς διὰ τῆς ὑπ᾿ αριθ. 46929/68771/1961 κοινῆς ἀποφάσεως τῶν Ὑπουργῶν Συντονισμοῦ καὶ Ἐσωτερικῶν, ἐκ τοῦ Ἐθνικοῦ Τυπογραφείου, 1962).
36 Παρόμοιες απαγορεύσεις κυκλοφορίας (ζώων και κάρρων) εφάρμοσε, σε απείρως μεγαλύτερη έκταση, ένα μήνα αργότερα και η Θεσσαλονίκη, με μια αστυνομική διάταξη, βρίθουσα πληθυντικού μεγαλειότητος, του (μετέπειτα «διάσημου» λόγω της εμπλοκής του στην πολύκροτη υπόθεση Λαμπράκη) συνταγματάρχη (κατά το έτος 1960) Κ. Μήτσου:
«Ἐν Θεσσαλονίκῃ σήμερον τὴν 17ην Αὐγούστου τοῦ ἔτους 1960 ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος Τετάρτην ἡμεῖς ὁ διευθυντὴς ἀστυνομίας Θεσσαλονίκης συνταγματάρχης Μήτσου Κωνσταντῖνος, λαβόντες ὑπ᾿ ὄψιν τὰς κυκλοφοριακὰς ἀνάγκας τῆς πόλεως, καθιστώσας ἀναγκαίαν τὴν λῆψιν μέτρων ἀποσυμφορήσεως τῶν ὀχημάτων ἐξ ὡρισμένων ὁδῶν πρὸς ἐξομάλυνσιν τῆς κυκλοφορίας καὶ πρόληψιν δυστυχημάτων, ἰδόντες καὶ τὰς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 115 τῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 10/1956 ἀστυνομικῆς ἡμῶν διατάξεως,
Ἀποφασίζομεν Ἄρθρον 1 ον
Ἀπαγορεύομεν καθ᾿ ὅλον τὸ 24ωρον τὴν κυκλοφορίαν ζωηλάτων κάρρων διτρόχων (σοῦστες) καὶ τετρατρόχων (νταλίκες) δι᾿ οἱανδήποτε αἰτίαν κινουμένων ἐπὶ τῶν κάτωθι τομέων, ὁδῶν καὶ πλατειῶν τῆς πόλεως:
1ον: ἐντὸς τῆς ζώνης τῆς περιλαμβανομένης μεταξὺ τῆς πλατείας Λ. Πύργου-Β. Κωνσταντίνου-Ἴωνος Δραγούμη…[…]
2ον: ἐπί τῶν ὁδῶν Β. Γεωργίου καὶ Β. Ὄλγας…[…]
Ἄρθρον 2 ον Ἀπαγορεύομεν καθ᾿ ἅπαν τὸ 24ωρον τὴν κυκλοφορίαν ζωηλάτων κάρρων ἐμπορικῶν ἐπιμήκων τετρατρόχων μὴ ὑπαγομένων εἰς τὴν κατηγορίαν τῶν ὑπὸ τοῦ ἄρθρου 1 τῆς παρούσης ἀναφερομένων κάρρων, ἐπὶ τῶν κάτωθι ὁδῶν καὶ πλατειῶν τῆς πόλεως …[…]
Ἄρθρον 3 ον Ἀπαγορεύομεν καθ᾿ ἅπαν τὸ 24ωρον τὴν κυκλοφορίαν χειραμαξίων, δι᾿ οἱανδήποτε αἰτίαν, ἐπὶ τῶν κάτωθι ὁδῶν καὶ πλατειῶν τῆς πόλεως …[…]
Ἄρθρον 4ον Οἱ παραβάται τῆς παρούσης, ἧς ἡ ἰσχὺς ἄρχεται ἀπὸ τῆς κατὰ νόμον δημοσιεύσεώς της, διώκονται καὶ τιμωροῦνται κατὰ τὰς διατάξεις τῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 10/1956 ἀστυνομικῆς ἡμῶν διατάξεως.
Ὁ Διευθυντὴς Ἀστυνομίας
Μήτσου Κωνσταντῖνος
Συνταγματάρχης»
«Μακεδονία», 19-08-1960.
37 που δεν ήταν κατά κυριολεξία «απόφαση», αλλά απλή «έκφραση γνώμης»!
Ευχαριστίες: Πολλά και καθοριστικά στοιχεία του παρόντος σημειώματος οφείλονται στην προθυμία, την ευγένεια και την υπομονή των εκλεκτών συναδέλφων: Αντώνη Κινικλή, Διευθυντή του Δήμου Βέροιας• Ανδρέα Πανετσίδη, του Τμήματος Υποστήριξης Συλλογικών Οργάνων του Δήμου Βέροιας• Ανθούλας Σανίκη, Μαρίας Τσανακτσίδου, Ελισάβετ Κοσμά, του Τμήματος Δημοτικής Κατάστασης του Δήμου Βέροιας• για την υποστήριξη και την ενθάρρυνσή τους εκφράζω την ευγνωμοσύνη και τις ευχαριστίες μου.-
Α.-
(με τα) Κάρρα στη Λεωφόρο
Η ΜΗ έγκριση της Νομαρχίας
Η καλλιγραφημένη αίτηση των γεωργών
