Γράφει ο
Θωμάς
Γαβριηλίδης
ΠΛΑΤΩΝΟΣ Η ΠΑΦΙΑ –
ΚΥΘΕΡΕΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ
1. Η Παφία η Κυθέρεια μέσα από αφρισμένο κύμα
2. αναδύθηκε στην Κνίδο για να δει το άγαλμά της
3. κι αφού κοίταξε παντού στον περίβλεπτό του χώρο
4. είπε: «πού ο Πραξιτέλης άραγε γυμνή να μ’ είδε;».
ΕΙΣ ΑΓΑΛΜΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ
ΤΗΣ ΕΝ ΚΝΙΔΩ, Ε.Α. XVI, 160
1. Η Παφίη Κυθέρεια δι οίδματος ες Κνίδον ήλθε
2. βουλομένη κατιδείν εικόνα την ιδίην,
3. πάντη δ’ αθρήσασα περισκέπτω ενί χώρω
4. φθέγξατο: «Πού γυμνήν είδε με Πραξιτέλης;».
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ, ΘΕΑΣ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ
Α΄ Σύμφωνα με τον ποιητή Ησίοδο (μέσα ογδόου αιώνα π.Χ.) η θεά της ομορφιά και του γάμου, γεννήθηκε-αναδύθηκε μέσα από το λευκό αφρό που ανάβλυσε από το ακρωτηριασμένο και πεταγμένο στη θάλασσα γεννητικό όργανο του θεού Ουρανού.
Στην αρχή οι άνεμοι έσπρωχναν τη νεογέννητη στη θάλασσα θεά προς τα Κύθηρα, έπειτα όμως την πήγαν στην Κύπρο, όπου την είδαν να αναδύεται μέσα από τα κύματα στην περιοχή της Πάφου, γι’ αυτό και αποκαλούνταν Κυθέρεια, Κύπριδα και Παφία.
Β΄ Σύμφωνα με τον δεύτερο ομηρικό ύμνο της Αφροδίτης, η θεά της ομορφιάς γεννήθηκε σε κάποια ακτή της Κύπρου και μόλις γεννήθηκε έτρεξαν κοντά της οι Ώρες Ειρήνη, Ευνομία, Δίκη, οι πανέμορφες κόρες του Δία και της Θέμιδας, οι οποίες τη γέμισαν με στολίδια, στέμμα, σκουλαρίκια, περιδέραια και την ανέβασαν στον Όλυμπο, όπου την υποδέχτηκαν με θαυμασμό όλοι οι θεοί.
Γ΄ Ο Όμηρος λέει ότι η Αφροδίτη ήταν κόρη του Δία και της Διώνης, κόρης του Ωκεανού και αδελφής των Τιτάνων.
Όταν πήγαινε η Αφροδίτη στις συνελεύσεις των θεών τη συνόδευαν πάντα ο Έρωτας και ο Ίμερος (=Πόθος).
Οι εραστές της Αφροδίτης ήταν πολλοί. Ανάμεσά τους ξεχώριζε ο θεός του πολέμου, ο Άρης, από τον οποίο η θεά της ομορφιάς και του γάμου απόκτησε τέσσερα παιδιά, τον Έρωτα, την Αρμονία, το Δείμο (=Τρόμο) και το Φόβο.
Σύμβολα της Αφροδίτης ήταν το περιστέρι, το μήλο και διάφορα άνθη (παπαρούνα, άνθος ροδιάς κ.ά.).
Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΗΣ ΚΝΙΔΟΥ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΡΑΞΙΤΕΛΗ
Η «Αφροδίτη της Κνίδου» ήταν ένα περίφημο άγαλμα από παριανό μάρμαρο, έργο του γλύπτη Πραξιτέλη, που παρουσίαζε τη θεά μετά το λουτρό της γυμνή, συμβολική, παράσταση της κάθαρσης και της αρχέγονης αγνότητας. Ήταν τοποθετημένη μέσα σε έναν κυκλικό ναό, ανοιχτό απ’ όλες τις πλευρές για να είναι ορατή και από τους περαστικούς.
Σύμφωνα με ελληνικές και λατινικές πηγές «Η Αφροδίτη της Κνίδου» ήταν το ωραιότερο άγαλμα της θεάς της ομορφιάς και του γάμου που για να το δει είχε πάει στην Κνίδο, παραλιακή πόλη της Μικράς Ασίας, και η ίδια η Αφροδίτη και μάλιστα, σύμφωνα με παράδοση, έμεινε τόσο έκθαμβη από την ομοιότητα με την ίδια, που αναφώνησε «Πού με είδε γυμνή ο Πραξιτέλης;», επειδή δε θυμόταν να τον είχε συμπεριλάβει στους λιγοστούς θνητούς εραστές της, στους οποίους είχε κάνει τη χάρη να τη δουν «όπως την είχε γεννήσει η μάνα της…».
Από την παράδοση αυτή, όπως φαίνεται, είχε εμπνευστεί και ο μέγας φιλόσοφος Πλάτων (427-348 π.Χ.) το επίγραμμα του σημερινού σημειώματός μου, που φέρει το όνομά του.
Η ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΑΛΜΑΤΟΣ
ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ
Ο Ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραψε τα εξής σχετικά με τη δημιουργία του αγάλματος της Αφροδίτης της Κνίδου: Οι κάτοικοι του νησιού της Κω ζήτησαν να τους κάνει ένα άγαλμα της θεάς Αφροδίτης. Ο Πραξιτέλης δέχτηκε την παραγγελία και τους παρουσίασε δύο δείγματα: ένα με την Αφροδίτη ντυμένη και ένα με την Αφροδίτη γυμνή, Οι Κώοι διάλεξαν για λόγους ηθικής τη ντυμένη θεά. Οι Κνίδιοι όμως, που έτυχε να δουν τα δείγματα, ζήτησαν από τον Πραξιτέλη να τους κάνει το άγαλμα της γυμνής Αφροδίτης ελπίζοντας ότι θα γινόταν πόλος έλξης προσκυνητών-επισκεπτών, όπως και έγινε.
Το άγαλμα της γυμνής Κνιδίας Αφροδίτης του Πραξιτέλη πολύ γρήγορα έγινε πασίγνωστο και Πανελλήνιο Προσκύνημα κάνοντας την Κνίδο γνωστή στα πέρατα της ελληνικής οικουμένης.
Λέγεται ότι ο βασιλιάς της Βιθυνίας, ο Νικομήδης Α΄, θέλοντας να κοσμήσει τη νέα του πρωτεύουσα, τη Νικομήδεια, πρότεινε στους Κνίδιους να του δώσουν το άγαλμα της Αφροδίτης του Πραξιτέλη υποσχόμενος ότι θα ξεπληρώσει όλα τα χρέη τους, τα οποία δεν ήταν λίγα, αλλά οι Κνίδιοι αρνήθηκα την προσφορά του.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΝΙΔΟΥ
Ένας ευνούχος του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β΄, ο Λαύσος ήταν συλλέκτης έργων τέχνης. Αυτός είχε μαζέψει στο παλάτι του στην Κωνσταντινούπολη, αρκετά έργα τέχνης, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία της Ολυμπίας και το άγαλμα της Κνιδίας Αφροδίτης.
Το παλάτι του Λαύσου έμελλε να γίνει ο τάφος της θεάς της ομορφιάς, όταν αυτό έγινε παρανάλωμα του πυρός το 475 μ.Χ. (5ος αι. μ.Χ.).
Την κακή τύχη του πρωτότυπου αγάλματος της Κνιδίας Αφροδίτης ευτυχώς δεν την είχαν τα πολλά αντίγραφά του που διασώθηκαν και στολίζουν τα Μουσεία της Ιταλίας αλλά και άλλων ευρωπαϊκών πόλεων.
Στην έπαυλη του Αδριανού στο Τίβολι της Ιταλίας υπάρχει αντίγραφο του κυκλικού ναού της Αφροδίτης της Κνίδου και αντίγραφο του αγάλματός της δείχνοντας πώς λατρευόταν κάποτε σε ημέρες ευτυχισμένες η Κνιδία Αφροδίτη στην «πατρίδα» της.
ΠΛΑΤΩΝ (427-348 π.Χ.)
Ο Πλάτων, ο γιος του Αρίστωνα και της Περικτιόνης, ο κορυφαίος Αθηναίος φιλόσοφος, ο ιδρυτής της φιλοσοφικής Σχολής της Ακαδημίας (387 π.Χ.) η οποία λειτούργησε για πάνω από 900 χρόνια, από το 387 π.Χ. έως το 529 μ.Χ., πριν γνωρίσει το δάσκαλό του, το φιλόσοφο Σωκράτη, ήταν ποιητής λυρικός, επικολυρικός (δραματουργός) και επιγραμματοποιός, αλλά και συστηματικά γυμναζόμενος, αφού, όπως λεγόταν, πήρε το όνομα Πλάτων από το γυμνασμένο πλατύ στήθος του, ενώ οι γονείς του, του είχαν δώσει το όνομα Αριστοκλής.
Αν και εγκατέλειψε την ποίηση για να αφοσιωθεί στη φιλοσοφία, το ποιητικό τάλαντο ποτέ δεν τον εγκατέλειψε, γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ως ο μεγαλύτερος ποιητής του πεζού λόγου… Σώζονται όλα τα συγγράμματά του και γοητεύουν τους αναγνώστες του και τώρα όπως και τότε.
Φωτογραφία: Η Αφροδίτη της Ρόδου 7ος αι. μ.Χ.
