«Των παθών του Κυρίου τας απαρχάς η παρούσα ημέρα λαμπροφορεί.
Δεύτε ουν φιλέορτοι, υπαντήσωμεν άσμασι..» Ύμνος της Μ. Δευτέρας
Γράφει ο
Παναγιώτης
Παπαδόπουλος
Φιλόλογος
Κυριακή των Βαΐων. Μας καλεί ο ψαλμωδός από το βάθος των αιώνων να σπεύσουμε να προϋπαντήσουμε το Χριστό που οδηγείται στο εκούσιο πάθος για την ημών σωτηρία. Έρχεται, όχι ως πολέμαρχος με σπαθιά να ελευθερώσει τους Εβραίους από τη ρωμαϊκή σκλαβιά, αλλά πάνω σε ένα γαϊδουράκι, σύμβολο της ειρήνης την εποχή εκείνη. Σπεύδουν τα πλήθη με αγνή πρόθεση να τον υποδεχτούν κρατώντας κλάδους Φοινίκης και ψάλλοντας το «Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος..»
Πλήθος τα τροπάρια της εκκλησιαστικής ποίησης που παρακολουθούμε στους Ναούς την Μ. Εβδομάδα που ερμηνεύουν τα γεγονότα που διαδραματίζονται. Γεμάτα συγκίνηση, πόνο και δάκρυα εμπλουτίζουν τις ιερές ακολουθίες και βοηθούν στην κάθαρση και στην ψυχική λύτρωση. Πόσο ανακουφίζεται η ανθρώπινη ψυχή τις ημέρες αυτές. Απαλλάσσεται από τις καθημερινές οικογενειακές μέριμνες και τις υπηρεσιακές φροντίδες. Οι μέρες είναι γεμάτες μυστήριο. Όλοι μαζί επιβάλλεται να προσευχηθούμε στον Ι. Ναό στη στρατευόμενη εκκλησία και να σταθούμε απέναντί του. Με το βλέμμα στραμμένο στο Εσταυρωμένο σώμα του, με την απογοήτευση ζωγραφισμένη, από την ανθρώπινη αχαριστία, στο ματωμένο πρόσωπο του, στις πληγές που πληγώνουν το σώμα και την ψυχή, να συμπάσχουμε μαζί του. Αυτό είναι το νόημα των ημερών.
Ήδη η περίοδος περισυλλογής και πνευματικής ανάτασης της Μ. Σαρακοστής βαίνει προς το τέλος της. Με την Κυριακή των Βαΐων που με την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα ανοίγει και η αυλαία των ιστορικών γεγονότων. Η Χριστιανοσύνη καλείται και πάλι να παρακολουθήσει όλη τη Μ. Εβδομάδα των Παθών του Κυρίου τη δραματική πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά. Θα σπεύσουν οι χριστιανοί στους ναούς και να ζήσουν τη μελωδία των τροπαρίων της εκκλησίας. Οι μέρες της λατρευτικής ζωής της Μ. Εβδομάδας προσφέρονται στους πιστούς για πνευματική κατάνυξη και ψυχική ανάταση. Μόνο με τη συμμετοχή μας στα Άγια Πάθη μπορούμε να παρακολουθήσουμε και θα ζήσουμε ώρες βαθιάς συγκίνησης. Πόνος και δάκρυα μετανοίας είναι τα βιώματα, προορισμένα να βοηθήσουν τον άνθρωπο στην λύτρωση της ψυχής του.
Όλα αυτά τα γεγονότα θα τα παρακολουθήσουμε μέσα από τις περικοπές των Ευαγγελίων και των ύμνων της εκκλησίας. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η πνευματική και ψυχική προσέγγιση των γεγονότων του Χριστού γίνεται μέσα από τους θρησκευτικούς ύμνους που ακούμε όλες τις μέρες της Σαρακοστής ιδιαίτερα τη Μ. Εβδομάδα. Η εκκλησιαστική ποίηση είναι ένα από τα είδη της βυζαντινής λογοτεχνίας που αναπτύχθηκαν τον 9ο και τον 10ο αιώνα και εμπλούτισε τις ιερές ακολουθίες όλου του έτους, ιδιαίτερα των γιορτών της Χριστιανοσύνης το Πάσχα.
« Τον Νυμφώνα σου βλέπων, Σωτήρ, κεκοσμημένον , και ένδυμα ουκ έχω ίνα εισέλθω εν αυτώ. Λάμπρυνόν μου την στολήν, της ψυχής, Φωτοδότα και Σώσον με.»
Είναι ο κατανυκτικός ύμνος της Μ. Εβδομάδας που προϊδεάζει την ψυχική σχέση του χριστιανού με τα δραματικά γεγονότα. Ψέλνεται τη Μ. Εβδομάδα των παθών στην εκκλησία με δάκρυα, και με συνοδεία όλων των πιστών. Ανοίγουν, έτσι, οι πηγές των δακρύων μας και ξεπλένουν τα παράσιτα της αμαρτωλότητας της καθημερινής βιωτής. Ανακούφιση και λύτρωση του ανθρώπου η συμμετοχή του στην λειτουργική ζωή της εκκλησίας .
Παγιδευμένη από το συναίσθημα της ενοχής της η ποιήτρια και οσία Κασσιανή. « Οίμοι! Λέγουσα ότι νυξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας ζοφώδης τε και ασέληνος, έρως της αμαρτίας.» Αισθάνεται μεγάλο το βάρος της ενοχής της προς τον Θεό να την πληγώνει, και σπεύδει να ζητήσει από το Χριστό: «Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων…» Προβάλλεται το τροπάριό της τη Μ. Εβδομάδα για την συμβολική της πράξη. Η ποιήτρια Κασσιανή ζει τον 80ο αιώνα, ενώ το περιεχόμενο του τροπαρίου της αναφέρεται στην πόρνη που ζήτησε από τον Χριστό την άφεση των αμαρτιών της.
Ο εκκλησιαστικός ύμνος που τη Μ. Εβδομάδα συγκεντρώνει τον πόνο και τα δάκρυα είναι το μεγάλο παράπονο που εκφράζει ο Χριστός. «Εξέδυσάν με τα ιμάτιά μου και ενέδυσάν με χλαμύδα κοκκίνην» Πόση πίκρα εκφράζουν τα λόγια του για την ταπείνωση και την ειρωνική συμπεριφορά των σταυρωτών του. « Έθηκαν επί την κεφαλήν μου, στέφανον εξ ακανθών, και επι την δεξιάν μου χείρα έδωκαν κάλαμο.. ».Ο ανθρώπινος πόνος του Χριστού μαρτυρεί και τον ψυχικό του πόνο, κυρίως την απόρριψη από μέρους του ανθρωπίνου γένους. « Ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη καραμέως.» Και ήρθε η ελπίδα στους πιστούς, ότι αυτός είναι ο ίδιος,που θα συντρίψει τα βέλη της αμαρτίας και θα απαλλάξει τον άνθρωπο από το χρεόγραφο του Αδάμ.
Πόση ψυχική δύναμη είχε ο ένας εκ των δύο ληστών που τον συνόδευε επί του Σταυρού να ομολογήσει τη θεότητα του Χριστού και να κοπεί τη στιγμή εκείνη το πρώτο εισιτήριο για την είσοδο ανθρώπου στον Παράδεισο. « Μνήσθητι, Εύσπλαχνε, και ημών , καθώς εμνημόνευσας του ληστού, εν τη Βασιλεία των ουρανών. »Αυτό το θάρρος της ομολογίας εύχομαι να γεννηθεί σε όλους μας τις ημέρες αυτές.
