Γράφει ο Παν. Παπαδόπουλος ,Φιλόλογος
« Χαίροις, ο ζωηφόρος Σταυρός,της ευσεβείας το αήττητον τρόπαιο, η θύρα του Παραδείσου, ο των πιστών στηριγμός, το της εκκλησίας περιτείχισμα…» προσόμοιο του εσπερινού, ήχος πλ. του Α’
Η Ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία πανηγυρίζει την Γ΄ Κυριακή των Νηστειών της Τεσσαρακοστής, την νίκη του Τιμίου Σταυρού επί των εξ Ανατολών και εκ Δυσμών των εχθρών της πίστεως. Προβάλλεται όμως, για την ενίσχυση των χριστιανών. στον αγώνα της νηστείας της Τεσσαρακοστής. Είναι η όαση των χριστιανών όλων των εποχών στον αγώνα κατά του κακού, στην έρημο της αμφισβήτησης και της άρνησης των αρχών της ορθοδοξίας .
Τις προηγούμενες Α’ και Β’ Κυριακή της σαρακοστής η ορθοδοξία αντιμετώπισε νικηφόρα τις δύο επικίνδυνες επαναστατικές θεωρίες οι οποίες τραυμάτισαν το σώμα της ορθόδοξης εκκλησίας.
. Κατά την Α’ Κυριακή «οι χριστιανοί πανηγύρισαν τον 9ο αιώνα την εξ ανατολών ανεικονική λατρεία που ήταν σύμφωνη με την αίρεση του Μονοφυσιτισμού (νίκη) που απηχούσε τις μεγάλες θρησκείες της ανατολής, το Ισλάμ και τον Ιουδαϊσμό» Πρόκειται για την περίοδο που στην ιστορία έλαβε την ονομασία: « Εικονομαχία». Επί 150 χρόνια κλονίστηκε η ενότητα της βυζαντινής αυτοκρατορίας και κινδύνευσε να λάβει καταστροφικές διαστάσεις την εποχή των Ισαύρων. Άρχισε με τη πολεμική της απαγόρευσης των εικόνων στους ναούς με διάταγμα των το 726του Λέοντος Γ’ Ίσαυρου και η διαμάχη των αυτοκρατόρων και του λαού, έληξε οριστικά μετά από 150 χρόνια με την νίκη της ορθοδοξίας την αναστήλωση και την επαναφορά τους στους ναούς των. Με πρωτοβουλία της Αυτοκράτειρας Θεοδώρας, συνεκλήθη την 11 Μαρτίου 843 τοπική Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη η οποία και όρισε, η Α’ Κυριακή των νηστειών να ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας. Το έθιμο αυτό τηρείται μέχρι σήμερα με την θριαμβευτική περιφορά των εικόνων από τους πιστούς στον αυλόγυρο του ναού. Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι οι
αυτοκράτορες δεν στράφηκαν κατά της προσκύνησης των εικόνων. Η κακή χρήση των εικόνων, ως φορέων ιαματικών θεραπευτικών του ξύλου .
Την Β’ Κυριακή των νηστειών η εκκλησία εξήλθε νικηφόρα από έναν άλλο εχθρό της πίστεως, τον εκ δυσμών κίνδυνο. Συγκεκριμένα την περίοδο του 13ου αιώνα (1334-1341)της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας παρουσιάστηκε το κίνημα των Ησυχαστών. Ξεκίνησε από τον Έλληνα μοναχό της Κάτω Καλαβρίας, Βαρλαάμ τον Καλαβρό, θερμό υπέρμαχο της θεωρίας του Ησυχασμού, Ο Βαρλαάμ «αμφισβητούσε την αυτάρκεια της εκκλησιαστικής παράδοσης για την κατόρθωση της Θεογνωσίας. Δεχόταν την φιλοσοφική αρχή της ακινησίας του Θεού.» Δηλαδή, πίστευε ότι μόνο με την βοήθεια των φιλοσοφικών εννοιών και ιδεών, κυρίως του Πλάτωνα, μπορεί ο άνθρωπος να προσεγγίσει το θείο. Κατηγόρησε το Γρηγόριο Παλαμά ως « υπέρμαχο ομφαλοψυχίας και σφαλλομένης ευχής» και ως «βλάσφημου». Οι αγιορείτες, αντίθετα πίστευαν ότι μόνο με την ησυχαστική τους άσκηση μπορούν να αποκτήσουν την αίσθηση του άκτιστου θείου φωτός (της Θεοπτίας). Επειδή η κίνηση του Βαρλαάμ πήρε επικίνδυνες διαστάσεις πολεμήθηκε από τον Γρηγόριο Παλαμά. Η Σύνοδο της 10ης Ιουνίου 1341, δέχτηκε τη θεωρία του Γρηγορίου Παλαμά για τη διάκριση της θείας ουσίας και άκτιστων θείων ενεργειών. Οι Ησυχαστικές έριδες έληξαν με την ανάδειξη της πνευματικής πληρότητας και της ορθόδοξης ασκητικής παράδοσης. Είναι γνωστό στην ιστορία ότι η Ορθοδοξία με την προσπάθεια της αντιμετώπισης των αιρέσεων, θεμελίωσε τη δογματική διατύπωση των χριστιανικών αληθειών του κηρύγματος του Ναζωραίου.
Την Γ’ Κυριακή των Νηστειών, που γιορτάζουμε, η Ορθοδοξία προβάλλει το Σταυρό για πνευματικούς και παιδαγωγικούς σκοπούς. Την δύναμη του Σταυρού την αισθάνονται οι χριστιανοί όταν τον φορούν και σε άπειρες εκδηλώσεις της ζωής αποτελεί τον απαραίτητο φύλακα της ζωής των ανθρώπων. Για τους μοναχούς, που τον φέρουν στο στήθος τους, , όλες τις εποχές, έλκονται από το θεσμό του ησυχασμού και της αφιέρωσης της ζωής τους στην προσευχή την περίοδο της νηστείας του Πάσχα. Ο Τίμιος Σταυρός είναι το ματωμένο Τίμιο Ξύλο επί του οποίου ο Χριστός, με την Σταύρωσή του, απάλλαξε το ανθρώπινο γένος από το χρεόγραφο του εκπεσόντος Αδάμ και άνοιξε την Πύλη του Παραδείσου. Αποτελεί για τους χριστιανούς το Ιερό Σύμβολο της Νίκης του Χριστού εναντίον του Θανάτου. «Στους ύμνους που διαβάζονται στην εκκλησίες μας τις γιορτές του Σταυρού ο κάθε ορθόδοξος χριστιανός που διασώζει αδιάφθορες και αμόλυντες τις θρησκευτικές του κεραίες και αισθήσεις αισθάνεται ένα ουράνιο μύρο να βγαίνει από το αγιασμένο ξύλο του Σταυρού και να μοσκοβολά στην εκκλησία». Αναρωτιέμαι, πολλές φορές, πόσο κατανοητοί μπορούν να γίνουν οι ύμνοι της εκκλησίας όλου του έτους από τους πιστούς χριστιανούς. Ομολογώ πολύ δύσκολα. Η εκκλησιαστική λογοτεχνία που γνώρισε την περίοδο ακμής τον 9ου και 10ου αιώνα με τη χρήση της ελληνικής Κοινής γλώσσας. Η διαμόρφωσή της ξεκίνησε κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους(288 π.χ.) με τη μετάφραση της Π.Δ. των 72 ραβίνων. Πολλοί χριστιανοί στο παρελθόν υποστήριξαν ότι είναι δύσκολη η κατανόησή τους στην καθαρεύουσα γλώσσα. Η κατανόησή τους, όμως απαιτεί ενδιαφέρον, πίστη και θρησκευτική παιδεία. Μελοποιημένα στους τέσσερεις ήχους και τους πλαγίους προσφέρουν στο νου και την καρδιά πλούσια ευωχία και χαρά. Οι συνθέτες και μελωδοί μετέτρεψαν τα χριστιανικά δόγματα σε τραγούδια πνευματικής αγαλλίασης και δεν επιδέχονται καμία μεταβολή. Οι εμπνευσμένοι μελωδοί τους απέδωσαν πολλές ιδιότητες: « Ευλογημένο ξύλο, όπλο ακαταμάχητο, οσίων εγκαλλώπισμα, ασθενούντων ιατρό, ωραιότητα της εκκλησίας, αήττητο τρόπαιο και πολλά άλλα.». την πίστη τους στον Σταυρό. Αναρίθμητα είναι τα θαύματα που έζησαν οι χριστιανοί.
Κάποτε ένας ναυτικός έμαθε ότι κάποιος χριστιανός με τη βοήθεια μέλους του Τίμιου ξύλου προκαλούσε θεραπευτικά θαύματα στους ανθρώπους. Όταν συνάντησε τον χριστιανό τρόμαξε. Γιατί ο ίδιος του έφερε ένα κομμάτι κοινού ξύλου με το οποίο πραγματοποιείται η πίστη των θαυμάτων. Δεν του αποκάλυψε, ο ναυτικός την αλήθεια.
