Γράφει ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος
Φιλόλογος
Η 30η Ιανουαρίου κάθε χρόνο είναι αφιερωμένη στη μνήμη των τριών δασκάλων της Οικουμένης, οι οποίοι υπήρξαν πρότυπα Ποιμένων και Διδασκάλων. Του Μ. Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννη του επονομαζόμενου «τω την γλώτταν χρυσορρήμονι» Καθιερώθηκε τον 11ο αιώνα, επί πατριαρχίας Ευσταθίου Κλεοβούλου(1864-1865) επισήμως ως ειδική γιορτή των Γραμμάτων.1 «Το πνεύμα της γιορτής είναι τιμή και θαυμασμός στη μάθηση και την επιστήμη την εξύψωση του διδασκαλικού έργου της διακήρυξης των μεγάλων ιδανικών του ελληνικού πνεύματος της ελληνικής Παιδείας». 2 Καθορίστηκε στην Ελλάδα, ως γιορτή των Γραμμάτων στα σχολεία όλων των βαθμίδων με σχετικές ομιλίες για τον άγιο βίο τους, τη μεγάλη τους προσφορά στην κοινωνία και τον πολιτισμό. Το ψυχικό μεγαλείο του Μ. Βασιλείου, η Θεοκέλευστη γλώσσα του Γρηγορίου και η χρυσή διδαχή του Ιωάννου είναι αποθησαυρισμένα στα συγγράμματά τους που μιλούν για την τέλεια αρμονία του πνευματικού ύψους και του λεκτικού κάλλους 3.
Κατάγονται και οι τρεις από τη Μ.Α. και έζησαν την ίδια εποχή περίπου του 4ου αιώνα. Ο ρόλος τους στα γράμματα την εποχή τους ήταν καταλυτικός. Ανέδειξαν και πρόβαλαν την ελληνική κλασσική παιδεία και την αρμονία της με το Χριστιανισμό.
Η αντιπαλότητα του χριστιανικού κηρύγματος και η ρωμαϊκή ειδωλολατρία διήρκεσε τρεις αιώνες κατά τους οποίους πολλοί χριστιανοί κατέληξαν στα στάδια και μαρτύρησαν για την ομολογία της πίστεώς τους στο Χριστό. Πρώτοι οι μαθητές του Χριστού και στη συνέχεια αμέτρητος ο κατάλογος των θανόντων με μαρτυρικό θάνατο ,πολλοί από τους οποίους αναδείχθηκαν άγιοι και οι εικόνες τους κοσμούν σήμερα τους χριστιανικούς ναούς.
Η αντιπαλότητα που ξεκίνησε , αμέσως, με την αποστολική σύνοδο των Ιεροσολύμων το 49 μ.Χ. κατά την οποία ορίστηκαν οι περιοδείες των μαθητών στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο ελληνομαθής Απόστολος των εθνών Παύλος μετά την θαυματουργική στροφή του στο Χριστιανισμό στο δρόμο προς τη Δαμασκό. Όλοι οι μαθητές του Χριστού και οι συνεργάτες τους άρχισαν να πραγματοποιήσουν τη ρήση που τους έδωσε ο Χριστός πριν από την αναχώρησή του από τη γη: «πορευθέντες πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» Ματθ. ΚΗ19.
Από την ημέρα ,όμως, που οι μαθητές του Χριστού άρχισαν τις περιοδείες τους , είχαν ένα σοβαρό αντίπαλο: την ειδωλολατρία της Ρωμαϊκής εξουσίας η οποία κατείχε όλα τα κράτη της Μεσογείου. Οι αυτοκράτορες για να εξασφαλίσουν την ενότητα του αχανούς εκείνου κράτους θεοποίησαν το πρόσωπό τους και επέβαλαν τη λατρεία του από τους υπηκόους του. Υπήρχε και το ειδωλολατρικό ιερατείο το οποίο ανθίστατο γιατί έβλεπε την ταχύρυθμη διάδοση του χριστιανικού κηρύγματος. Οι μαθητές του Χριστού και πολλοί χριστιανοί γνώρισαν το άγριο πρόσωπο της ρωμαϊκής εξουσίας με θανάτους και καταδιώξεις με τους περίφημους διωγμούς. Επί Νέρωνος π.χ. τη δεκαετία του 60 μαρτύρησαν πολλοί μεταξύ αυτών ο Πέτρος και ο Παύλος. Άλλων οι σάρκες έγιναν βορά των άγριων θηρίων στα θέατρα για να ικανοποιήσουν με το θέαμα τα βάρβαρα ένστικτα των αξιωματούχων και του αλαλάζοντος πλήθους. Μόνη σωτηρία των χριστιανών κατέληξαν οι Κατακόμβες. Υπόγειες σήραγγες μέσα στις οποίες τελούσαν τις θρησκευτικές υποχρεώσεις πολλές φορές επάνω στα φέρετρα των μαρτύρων της πίστεως. Σχεδόν για τρεις αιώνες, από το 49 μχ μέχρι του Διατάγματος των Μεδιολάνων (Μιλάνο) περί θρησκευτικής ανεξιθρησκίας 312 μχ.Το κήρυγμα της αγάπης του γλυκύτατου Ναζωραίου κατίσχυσε της ειδωλολατρίας και το φως της αλήθειας νίκησε το σκοτάδι. Όταν αργότερα το 325 ο Μ. Κωνσταντίνος, ενώ διατηρούσε τον θρησκευτικό τίτλο του ρωμαίου αυτοκράτορα (Pontifex maximus ), αφού ανακήρυξε τη χριστιανική εκκλησία επίσημη θρησκεία του κράτους βαπτίστηκε χριστιανός λίγο πριν από το θάνατό του (ιστορία: Ευσέβιος Καισαρείας)
Δυστυχώς, όμως, οι χριστιανοί παρασυρόμενοι από τη βάρβαρη συμπεριφορά της ειδωλολατρικής θρησκείας των Ρωμαίων ,στράφηκαν εχθρικά εναντίων και της παρηκμασμένης μυθολογίας των Ελλήνων. Η αντιπαλότητα πήρε μεγάλες διαστάσεις. Το ανθελληνικό μένος στράφηκε εναντίον της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και την καταστροφή των έργων τέχνης. Πολλά αγάλματα κληρονομιά του ελληνικού πολιτισμού δέχτηκαν την οργή των Χριστιανών. Κάθε τι Ελληνικό σήμαινε ειδωλολατρία, ακόμα και το όνομα ΕΛΛΗΝ αντικαταστάθηκε με το όνομα Ρωμιός. Η ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μετά το 610 μ.Χ. έλαβε από του ξένους την ονομασία «Βυζαντινή» και όχι ελληνική Αυτοκρατορία. Σήμερα οι Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη ονομάζονται Ρωμιοί.
Την κρίσιμη εκείνη εποχή παρουσιάστηκαν οι τρεις Ιεράρχες (Βασίλειος, Γρηγόριος, Χρυσόστομος) και όρθωσαν τα πνευματικά τους στήθη και εμπόδισαν την επιζήμια συνέχεια. Γνώστες και οι τρεις της «θύραθεν φιλοσοφίας» εξήγησαν τη σημασία ης ελληνικής γλώσσας και της φιλοσοφίας για την έκφραση των δογματικών αληθειών του χριστιανισμού. Ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος είχαν προσωπική πείρα από τις σπουδές τους στην Αθήνα γι αυτό ο λόγος τους έγινε πιστευτός. Ο Βασίλειος έγραψε πολλές επιστολές μεταξύ των οποίων και εκείνη προς τους νέους. Προς τους νέους, «Όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων.» Πίστευε ότι η κλασική παιδεία συντελεί στην ηθική διαπαιδαγώγηση και είναι χρήσιμο να συλλέγεται μετά προσοχής πανταχόδεν. Από τους αρχαίους ρήτορες στα δικαστήρια θα δεχτούμε από αυτούς εκείνα με την οποία επήνεσαν την αρετήν ή στιγμάτισαν την κακία. Όπως δηλαδή από τα άνθη άλλοι μεν απολαμβάνουν μόνο την ευωδίαν και το χρώμα ,αι δε μέλισσαι ημπορούν να παίρνουν και το μέλι από αυτά, λοιπόν, είναι δυνατόν ….να αποθησαυρίσουν και κάποιαν ωφέλειαν εις την ψυχήν των. 4
Το πιο σημαντικό είναι ότι ο Βασίλειος στην επιστολή του έχει ως πηγή την Πολιτεία του Πλάτωνα 7ο βιβλίο 364 CD και Ξενοφώντα: απομνημονεύματα 2,1 Όλες οι παραινέσεις και οι διδαχές των αγίων των τριών πατέρων της εκκλησίας των οποίων τη μνήμη τιμά στις 30 Ιανουαρίου 2023 η σπουδάζουσα νεολαία της χώρας μας έχουν διαχρονικό χαρακτήρα μέχρι σήμερα
Βιβλιογραφία
1,2,3, Νικηφόρος Ελεόπουλος «Η σημασία της εορτής των Τριών Ιεραρχών» σελ.10,14,23.Αθήνα. 4 «Έλληνες πατέρες της εκκλησίας» Βασιλείου: επιστολή προς τους νέους. Τόμος 7ος σελ.327 εκδόσεις Γρηγόριος Παλαμάς.
