Γράφει ο
Θωμάς Γαβριηλίδης
ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ ΤΟ ΠΙΘΑΡΙ
1. Της Πανδώρας το πιθάρι το κοιτάω και γελάω
2. αλλά δεν κατηγοράω τη γυναίκα, παρά τούτων
3. τα φτερά των αγαθών. Γιατί, όπως ακολουθώντας
4. τις συνήθειες όλου του κόσμου προς τον Όλυμπο φτερουγάνε,
5. όφειλαν κάποια να πέφτουν και στης γης κάτω τα μέρη.
6. Αφού χάθηκε το πώμα, έχασε και η γυναίκα
7. τη λαμπράδα από τις χάρες που ως τότε τη στολίζαν
8. κι έγιναν τα μάγουλά της κατακίτρινα σαν ώχρα.
9. Έτσι και στα δυο η ζωή μας είναι τώρα ζημιωμένη:
10. κι η γυναίκα πια γερνάει και ο πίθος άδειος μένει.
ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ Ε.Α. Χ, 71
1. Πανδώρης ορόων γελόω πίθον, ουδέ γυναίκα
2. μέμφομαι, αλλ’ αυτών τα πτερά των αγαθών.
3. Ως γαρ επ’ Ολύμποιο μετά χθονός ήθεα πάσης
4. πωτώνται, πίπτειν και κατά γην όφελον.
5. Η δε γυνή μετά πώμα κατωχρήσασα παρειάς
6. ώλεσεν αγλαΐην ων έφερεν χαρίτων.
7. Αμφοτέρων δ’ ήμαρτεν ο νυν βίος, όττι και αυτήν
8. γηράσκουσαν έχει, και πίθος ουδέν έχει.
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ
Σύμφωνα με όσα αναφέρει στο σύγγραμμά του «ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ» ο αρχαίος Έλληνας ποιητής Ησίοδος (8ος αι. π.Χ.), ο καταγόμενος από την κωμόπολη Άσκρα της Βοιωτίας, όταν είδε ο Δίας ότι ο Προμηθέας έκλεψε από τον Όλυμπο τη φωτιά και τη χάρισε στους ανθρώπους, θύμωσε πάρα πολύ και του είπε «Ε, γιε του Ιαπετού, … γελάς που μου έκλεψες τη φωτιά, αλλά θα δεις ότι αυτό που έκανες θα βγει σε κακό δικό σου και των ανθρώπων, επειδή εγώ σε αντιστάθμισα του καλού, που πήραν οι άνθρωποι, θα τους δώσω ένα τέτοιο κακό που θα τους φαίνεται καλό και θα το αγαπούν μέσα από τα φυλλοκάρδια τους, ενώ αυτό θα είναι η συμφορά τους».
Τότε διέταξε ο Δίας τον τεχνίτη γιο του, τον Ήφαιστο, να πλάσει με χώμα και με νερό ένα πλάσμα, μια γυναίκα, με κορμί λαχταριστό, που να μοιάζει στη θωριά με τις θεές του Ολύμπου. Η διαταγή του Δία εκτελέστηκε αμέσως από τον Ήφαιστο, και, μόλις είδαν οι άλλοι θεοί το όμορφο πλάσμα που έπλασε, έτρεξαν να βοηθήσουν ώστε να γίνει μια γυναίκα με όλες τις χάρες και τα στολίδια της. Τελευταίος ο θεός Ερμής έδωσε με εντολή του Δία στη νεόπλαστη γυναίκα την ικανότητα να μιλάει, να λέει γλυκόλογα ανακατεμένα με ψέματα, ώστε να μπορεί να ξεγελάει τον άντρα της, και τη βάφτισε κιόλας, της έδωσε το όνομα Πανδώρα, επειδή αυτή ήταν το δώρο των θεών πάντων στους ανθρώπους, ένα δώρο, όπως το ήθελε ο Δίας, πηγή συμφορών για τους άνδρες.
Η αποστολή της παράδοσης της Πανδώρας στον αδελφό του Προμηθέα, τον Επιμηθέα, ανατέθηκε από τον Δία στον αγγελιοφόρο του τον Ερμή. Όταν ο Επιμηθέας αντίκρυσε την Πανδώρα και άκουσε από τον Ερμή ότι ο Δίας του την κάνει δώρο, χωρίς δεύτερη σκέψη τη δέχτηκε ενθουσιασμένος και την πήρε στο σπίτι του για γυναίκα του. Έπειτα, όταν θυμήθηκε τη συμβουλή του αδερφού του, να μη δεχτεί κανένα δώρο από τον Δία, ήταν πολύ αργά, έτσι κι αλλιώς δεν μπορούσε, δεν το άντεχε πια η καρδιά του να ζήσει χωρίς την Πανδώρα του. Τέτοιος ήταν ο Επιμηθέας, πρώτα έκανε κάτι και έπειτα σκεφτόταν τι έκανε!
ΤΟ ΠΙΘΑΡΙ ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ
Για το περίφημο πιθάρι της Πανδώρας, το οποίο έγινε η αιτία να πέσουν πάνω στους ανθρώπους συμφορές, που ως τότε τους ήταν άγνωστες, υπάρχουν βασικά δύο εκδοχές: Σύμφωνα με τη μία το πιθάρι που ήταν γεμάτο με συμφορές (δεινά) το είχε πάρει ο Προμηθέας από τους Σατύρους κλειστό και το είχε παραδώσει για φύλαξη στον αδερφό του, τον Επιμηθέα, τη μέρα που τον συμβούλεψε να μη δεχθεί κανένα δώρο από τον Δία γιατί μπορεί να ήταν δώρο-παγίδα.
Σύμφωνα με την άλλη εκδοχή το πιθάρι ήταν γεμάτο αγαθά, όπως π.χ. η ελπίδα, και είχε δοθεί ως δώρο των θεών του Ολύμπου στην Πανδώρα με τη συμβουλή να μην το ανοίξει.
Όπως όμως και να ‘χουν τα πράματα το μοιραίο γεγονός ήταν το άνοιγμα του πιθαριού από την Πανδώρα, η οποία δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην περιέργεια να δει τι τέλος πάντων κρυβόταν μέσα του.
Έτσι εξαιτίας της περιέργειας της Πανδώρας βγήκαν όλες οι συμφορές από το πιθάρι και έπεσαν πάνω στους κακόμοιρους ανθρώπους, και πέταξαν όλα τα αγαθά που φυλάγονταν μέσα του… και ξαναγύρισαν στον Όλυμπο όλα, εκτός από την ελπίδα, που δεν πρόλαβε να φύγει, επειδή η Πανδώρα την τελευταία στιγμή αποφάσισε να το ξανακλείσει το πιθάρι με το πώμα.
Ο μύθος του πιθαριού της Πανδώρας δεν μας λέει τα ονόματα όλων των αγαθών που περιέχονταν σ’ αυτό παρά μόνο ενός, της ελπίδας. Αλλά από το επίγραμμα του Μακηδόνιου Ύπατου Ε.Α. Χ, 71 μπορούμε να μαντέψουμε «κατά προσέγγιση» και τα ονόματα άλλων δύο, των εξής, του αγαθού της αιώνιας νεότητας και της αναλλοίωτης ομορφιάς, εφόσον, όπως μας λέει ο επιγραμματοποιός μετά την αφαίρεση του πώματος η Πανδώρα έχασε την ομορφιά και τη χάρη που είχε πιο πριν, και ο Επιμηθέας την έβλεπε με το πέρασμα των χρόνων να γερνάει.
Σύμφωνα με τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι, όσο το πιθάρι ήταν γεμάτο με όλα τα αγαθά και κλειστό, οι άνθρωποι απολάμβαναν όλα τα αγαθά, χωρίς αυτά να λιγοστεύουν, παρέμενε δηλαδή «και η πίτα ολόκληρη (σωστή) και ο σκύλος χορτάτος!».
Σε τελική ανάλυση θα μπορούσαμε να πούμε ότι, συμφωνώντας με τον ποιητή μας, δεν κατηγορούμε τη γυναίκα για το άνοιγμα του πιθαριού, αλλά διαφωνώντας μ’ αυτόν δεν κατηγορούμε ούτε τα φτερά των αγαθών, επειδή πέταξαν όλα ψηλά στον Όλυμπο, και έχουμε τη γνώμη, πως για όλα τα θετικά και τα αρνητικά (τα δεινά και τα αγαθά) που συμβαίνουν στους ανθρώπους «φταίει» η απεριόριστη περιέργειά τους, η οποία έφτασε στο σημείο να ψάχνει να βρει ακόμα και το ΝΤΙΕΝΕΪ του Δία… Ας ελπίσουμε ότι οι άνθρωποι δεν θα πάθουν από περιέργεια ό,τι λέγεται πως έπαθε η περίεργη γάτα.
ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ Ο ΝΕΟΣ ΧΡΟΝΟΣ 2023
