ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΣΚΥΛΑ ΠΑΡΘΕΝΟΠΗ

ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΣΚΥΛΑ ΠΑΡΘΕΝΟΠΗ

Γράφει ο

Θωμάς Γαβριηλίδης

ΕΠΑΘΛΟ ΣΤΟΡΓΗΣ ΣΚΥΛΩΝ

1. Την Παρθενόπη έθαψε

ο αφέντης της, τη σκύλα,

2. σ’ αυτόν τον τόπο που ‘καναν

οι δυο μαζί παιχνίδια.

3. Αυτήν σαν ανταπόδοση

της έκανε τη χάρη

4. για τη χαρά που του ‘δινε σιμά

του όταν ζούσε.

5. Άρα υπάρχει έπαθλο στοργής

και για τους σκύλους,

6. όπως αυτό, που έλαβε τούτη, εδώ το μνήμα,

7. αυτόν που την ανάθρεψε γιατί πάντα αγαπούσε.

8. Βλέποντας το παράδειγμα αυτό, να κάνεις, κοίτα,

9. φίλο πιστό, που πρόθυμα στοργή θα σου χαρίζει

10. όσο θα ζεις, την έγνοια σου θα ‘χει κι όταν πεθάνεις.

ΑΘΛΟΝ ΣΤΟΡΓΗΣ ΚΥΣΙΝ

1. Παρθενόπην κύνα θάψεν άναξ εός η συνάθυρεν

2. ταύτην τερπωλής αντιδιδούς χάριτα.

3. Έστ’ άθλον στοργής άρα και κυσίν ως νυ και ήδε

4. εύνους ούσα τροφεί σήμα λέλονχε τόδε.

5. Ες τοδ’ ορών χρηστόν ποιού φίλον ος σε προθύμως

6. και ζώντα στέργοι και νεκρόν αμφιέποι.

ΣΧΟΛΙΑ

1. Το επίγραμμα το αφιερωμένο στη σκύλα Παρθενόπη είναι χαραγμένο σε επιτύμβια στήλη με ανάγλυφη τη μορφή της Παρθενόπης, μιας σκύλας με φουντωτό μαλλί. Βρέθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, στην ακρόπολη της τουρκοκρατούμενης ακόμη τότε Μυτιλήνης και μεταφέρθηκε στο αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης. Χρονολογικά τοποθετείται στους ρωμαϊκούς χρόνους.

Παρουσιάστηκε στο Διαδίκτυο στις 4 Οκτωβρίου 2022, την ημέρα των ζώων, συνοδευόμενο και από ελεύθερη μετάφραση και σε πεζό λόγο, χωρισμένο σε στίχους, χωρίς υπογραφή του παρουσιαστή-μεταφραστή.

Ο γράφων το σημείωμα αυτό το παρουσιάζει μεταφρασμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο, ευχαριστώντας τον άγνωστο παρουσιαστή για την γενναιόδωρη προσφορά του.

2. Το επίγραμμα της κύνας Παρθενόπης αποτελείται από τρία ελεγειακά δίστιχα σε γλώσσα ότι δυσνόητη και μέτρο πειθαρχημένο στους μετρικούς κανόνες.

Το ορθογραφικό «λάθος» στη λέξη λέλονχε (το σύμφωνα με τη γραμματική της αττικής διαλέκτου λέλογχε) πρέπει να οφείλεται στον χαράκτη μάλλον και όχι στον ποιητή του επιγράμματος.

3. Η Παρθενόπη, όπως φαίνεται και από την ανάγλυφη μορφή της, πρέπει να απεβίωσε λόγω ηλικίας γι’ αυτό και κυριολεκτείται ως κύνα (σκύλα) και δεν παρουσιάζεται συναισθηματικά ως κυνίσκα (σκυλίτσα), όπως θα περιμέναμε να την αποκαλεί λόγω αγάπης ο αφέντης της (ο εός αναξ = ο δικός της βασιλιάς!).

Φαίνεται ότι και στα χρόνια τα ρωμαϊκά, τότε που ζούσε και πέθανε η Παρθενόπη, η λέξη κύνα, που προφερόταν αρχικά ως «κούνα», δεν είχε πάρει ακόμη την άσχημη απόχρωση που έχει σήμερα, όταν χαρακτηρίζει κάποια «άπιστη» συνήθως γυναίκα ή έναν κακότροπο άνδρα, στην «καθομιλουμένη γλώσσα», αλλά και στην ποντιακή διάλεκτο: «η κακούργα η σκύλα», «η τσούνα».

Σε μεγάλη αντίθεση μ’ αυτό που συμβαίνει τώρα με τη λέξη σκύλα, στα αρχαία χρόνια το όνομα κύνα δινόταν, όπως και το υποκοριστικό του κυνίσκα, ως βαφτιστικό σε θυγατέρες και όχι μόνο των λαϊκών τάξεων αλλά και σε βασιλοπούλες. Κύνα ονομαζόταν μια κόρη του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας και Κυνίσκα μια κόρη του βασιλιά της Σπάρτης Αρχέδαμου, αδερφή του βασιλιά Αγησιλάου και πρώτη γυναίκα Ολυμπιονίκης σε αρματοδρομίες (4ος αι. π.Χ.).

ΕΘΑΨΕΝ Η ΣΥΝΑΘΥΡΕΝ…

Ο ανώνυμος αφέντης (άναξ) της σκύλας Παρθενόπης, για να της δείξει την ευγνωμοσύνη του για τη χαρά που του χάριζε με τα παιχνίδια της, την έθαψε (θάψεν, είναι ποιητικός τύπος χωρίς αύξηση) κάνοντας τον τάφο της στον τόπο (η, τοπικό επίρρημα, όπου) των κοινών τους παιχνιδιών (συναθύρω σημαίνει συμπαίζω, διασκεδάζω μαζί με κάποιον άλλο). Ο τάφος αυτός ήταν το έπαθλο της αγάπης της για τον τροφοδότη της.

Ο επίσης ανώνυμος ποιητής του επιγράμματος βαθιά συγκινημένος από την όμορφη φιλία ανθρώπου και κατοικιδίου συντροφιάς συμβουλεύει τους αναγνώστες του να ψάξουν να βρουν έναν αληθινό φίλο, που η φιλία του να νικάει και το θάνατο, «όνειρο θερινής νυκτός»…

«Ο ΚΟΥΤΟΣ»

Η μακαρίτισσα η μάνα μου – πότε πέρασαν 33 χρόνια από τότε που απεδήμησε εις Κύριον! – όταν έβλεπε να περνάει από το δρόμο κάποιος σκύλος έλεγε στο εγγονάκι που τύχαινε να κρατά στην αγκαλιά της «κοίτα, ένας κούτος!».

Το χωριό της, ένα ορεινό χωριό της Αργυρούπολης, λεγόταν Βαρενού. Εκεί ζούσε η οικογένειά της τα καλοκαίρια. Ο πατέρας της ήταν περιοδεύων κτίστης και τους χειμώνες κατέβαζε τη φαμίλια του στην Τραπεζούντα, στην πρωτεύουσα του Πόντου, όπου είχαν σπίτι δίπλα στη θάλασσα. Ήταν Πόντια, αλλά στα παιδιά και στα εγγόνια της δε μιλούσε ποντιακά, επειδή δεν τα σήκωνε η ναουσαίικη γειτονιά στην οποία ζούσε. Εξαίρεση η λέξη κούτος.

Στα ποντιακά μιλούσε μόνο με τη μάνα της, τη γιαγιά μου την Ανατολή, και με τα αδέρφια της, όταν έρχονταν στο σπίτι μας. Από τις ποντιακές συζητήσεις αλλά και τα ποντιακά τραγούδια τους, όταν πλημμύριζε η νοσταλγία της χαμένης πατρίδας, έχω κρατήσει στη μνήμη μου τις φράσεις «σκυλ’ υιός» και «σκυλ’ παιδία» από στίχους τραγουδιών «Κρωμέτες σκυλ’ υιός είμαι, ματώνω κι ματούμαι…», «Χαψία, χαψία φατέστε σκυλ’ παιδία…», «Τη τσουνίτσας θεγατέρα, πάντα λες με δέβα κι έλα, για τ’ εσέν τσούνας κουτάβ’, χάμε εγώ το παλληκάρ’».

Σκύλος, τσούνα (κύνα), τσουνίτσα (κυνίσκα) αλλά και «κουτάβ’», το κουτάβι, το μικρό σκυλάκι. Πλήρης η απουσία της λέξης «κούτος», η οποία όμως θυμίζει τη λέξη κουτάβι (κούτος-κουτάβι).

Εφημερίδα Λαός
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Εφημερίδα Λαός - Τοπική Εφημερίδα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ευχαριστήριο της Φιλοπτώχου προς τον Λάζαρο Τσαβδαρίδη

Ευχαριστήριο της Φιλοπτώχου προς τον Λάζαρο...

Ευχαριστούμε από καρδιάς  τον κ. Λάζαρο Τσαβδαρίδη, ...

ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΤΡΙΠΟΤΑΜΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ: Παράταση της Έκθεσης Ιστορικών Φωτογραφιών στο Χώρο Τεχνών,  έως τις  9 Φεβρουαρίου

ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΤΡΙΠΟΤΑΜΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ: Παράταση της...

Η Έκθεση Ιστορικών Φωτογραφιών με θέμα:: «Ο ποταμός...

Ο Κοι.Σ.Π.Ε. Ημαθίας «Δεσμός»,  ευχαριστεί την ΚΕΠΑ για την επιτυχημένη μουσική βραδιά αφιερωμένη στον Δήμο Μούτση

Ο Κοι.Σ.Π.Ε. Ημαθίας «Δεσμός», ευχαριστεί την ΚΕΠΑ για...

Η Πρόεδρος, τα μέλη του Δ.Σ., τα μέλη και οι εργαζόμενοι...

Την Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου στη Στέγη «Χτίζοντας γέφυρες με το μέλλον»: Εκδήλωση επαγγελματικού σχολικού προσανατολισμού

Την Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου στη Στέγη «Χτίζοντας...

Η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ημαθίας...

Επίσημη πρώτη επίσκεψη του νέου Διοικητή ΙΜΠ Δ. Δρόσου στον Δήμαρχο Βέροιας Κ. Βοργιαζίδη

Επίσημη πρώτη επίσκεψη του νέου Διοικητή ΙΜΠ Δ. Δρόσου...

Συνάντηση εθιμοτυπίας είχε στο γραφείο του ο Δήμαρχος...

Βέροια: Σύλληψη για κλοπή τσάντας από όχημα

Βέροια: Σύλληψη για κλοπή τσάντας από όχημα

Συνελήφθη στις 29 Ιανουαρίου 2025 το απόγευμα στην ...

Ημαθία: Εξιχνιάστηκε κλοπή περιστεριών από αυλή

Ημαθία: Εξιχνιάστηκε κλοπή περιστεριών από αυλή

Από το Τμήμα Ασφάλειας Αλεξάνδρειας σχηματίστηκε...

Tο AQUA Carpatica ενώνει τις δυνάμεις του με το Σωματείο «Πρωτοβουλία για το Παιδί» για να φωτίσει το δρόμο των παιδιών που έχουν ανάγκη

Tο AQUA Carpatica ενώνει τις δυνάμεις του με το Σωματείο...

Από το 2025, ο κ. Γιάννης Βάλβης, Έλληνας του εξωτερικού...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ # ΝΕΑ

Σχετικά άρθρα

Η είδηση της αιφνίδιας απώλειας του 66χρονου ηλεκτρολόγου Γιώργου Κουτσιώνη, το πρωί της Τετάρτης (29/5/2024), σκόρπισε θλίψη στην κοινωνία της Βέροιας.  Ο Γιώργος Κουτσιώνης υπήρξε άριστος επαγγελματίας και...

Θανατηφόρο τροχαίο σημειώθηκε σήμερα, πρωί Δευτέρας 1 Απριλίου, λίγο πριν τις 10.00, στην Πατρίδα Βέροιας, όταν  ΙΧ αυτοκίνητο που κινούνταν απο Βέροια προς Νάουσα , ξέφυγε απο τον έλεγχο, πέρασε στο αντίθετο...

Από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος - Καθαριότητας και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Βέροιας, ανακοινώνεται ότι επικαιροποιήθηκε από την ΕΜΥ, το έκτακτο δελτίο επιδείνωσης καιρού, το οποίο για την περιοχή μας,...

Ο χαρακτηριστικός ήχος και το προειδοποιητικό μήνυμα από το 112 ελήφθη πριν λίγο(απόγευμα Δευτέρας 04/9) από τους κατοίκους σε όλη την Ημαθία. Το «καμπανάκι» από την Πολιτική Προστασία χτύπησε λόγω της...