Γράφει ο
Θωμάς Γαβριηλίδης
ΟΙ ΜΑΡΑΘΩΝΟΜΑΧΟΙ
1. Αχ τι χαμένος κάματος και πόλεμος ασύμφορος!
2. Στο βασιλιά μας, αν μπροστά βρεθούμε, τι θα πούμε;
3. Ω βασιλιά, τι μ’ έστελνες σ’ αθάνατους πολεμιστές ενάντια;
4. Χτυπάμε τους, δεν πέφτουνε, τραύματα δε φοβούνται,
5. ολόκληρο το στράτευμα ένας άνδρας το ρήμαξε.
6. Ορθός στη μέση στάθηκε της μάχης ματωμένος,
7. ίδιος ο Άρης ο τραχύς, κι ορθώθηκε σα δένδρο
8. με ρίζες σιδερένιες και δεν ήθελε να πέσει.
9. Στα πλοία μπαίνει γρήγορα. Λύσε τα, κυβερνήτη,
10. του καραβιού μας τα σχοινιά και βάλε μπρος, ξεκίνα,
11. απ’ τις φοβέρες του νεκρού το γλυτωμό να βρούμε.
ΕΙΣ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΝ ΚΑΙ ΚΥΝΕΓΕΙΡΟΝ (Ε.Α. ΧVI, 6Α)
1. Ω κενεού καμάτοιο και απρήκτου πολέμοιο!
2. Ημετέρω βασιλήι, τι λέξομεν αντιάσαντες;
3. Ω βασιλεύ, τι μ’ έπεμπες επ’ αθανάτους πολεμιστάς1
4. Βάλλομεν, ου πίπτουσι, τιτρώσκομεν, ου φοβέονται.
5. Μούνος ανήρ σύλησεν όλον στρατόν, εν δ’ άρα μέσω
6. αιματόεις έστηκεν, ατείρεος Άρεος εικών,
7. δένδρον δ’ ως έστηκε σιδηρείαις υπό ρίζαις,
8. κουκ εθέλεν πεσέειν, τάχα δ’ έρχεται ένδοθι νηών.
9. Λύε, κυβερνήτα, νέκυος προσφύγωμεν απειλάς.
ΣΧΟΛΙΑ
1. Όταν, το 490 π.Χ., επρόκειτο να γίνει η σύγκρουση Ελλήνων Περσών και Μήδων στο Μαραθώνα οι Αθηναίοι είχαν παραταχθεί στο τέμενος του Ηρακλή, το οποίο βρισκόταν σε ένα από τα βουνά που βρίσκονται απέναντι από τη μαραθώνια ακτή, στην οποία είχε αράξει ο στόλος των Μήδων και των Περσών.
Οι γνώμες των δέκα Αθηναίων στρατηγών μπροστά στη θέα της τεράστιας Μηδοπερσικής δύναμης είχαν διχαστεί. Οι μισοί δεν ήθελαν ούτε να γίνεται λόγος για σύγκρουση, ενώ οι άλλοι μισοί ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν και ο Μιλτιάδης ήταν υπέρ της σύγκρουσης.
Το στιγμή που επρόκειτο να επικρατήσει η γνώμη εκείνων που ήταν εναντίον της σύγκρουσης, τη λύση έδωσε ο ενδέκατος ψηφοφόρος, εκείνος που είχε εκλεγεί με κλήρο πολέμαρχος των Αθηναίων και έτυχε τότε να είναι ο Καλλίμαχος, ο οποίος είχε πεισθεί από το Μιλτιάδη να ψηφίσει υπέρ της σύγκρουσης, κι έτσι, όταν ήρθε η μέρα κατά την οποία το γενικό πρόσταγμα το είχε ο Μιλτιάδης, έγινε η μάχη.
2. Στην παράταξη μάχης στον Μαραθώνα, σύμφωνα με σχετικό νόμο, στο δεξιό άκρο διοικητής μπήκε ο πολέμαρχος Καλλίμαχος. Στον αριστερό χώρο είχαν παραταχθεί οι Πλαταιείς, οι σύμμαχοι των Αθηναίων.
Στη μάχη του Μαραθώνα, που κράτησε αρκετά, νίκησαν οι Αθηναίοι και οι Πλαταιείς προκαλώντας πανωλεθρία στους Πέρσες, τους οποίους κυνήγησαν ως τα καράβια τους, τα οποία απείλησαν και με πυρπόληση.
3. Ανάμεσα στους νεκρούς των Αθηναίων ήταν και ο πολεμήσας με μεγάλη γενναιότητα πολέμαρχος Καλλίμαχος και ο Κυνέγειρος, ο γιος του Ευφορίωνα και αδερφός του κορυφαίου Αθηναίου τραγικού ποιητή Αισχύλου.
4. Ο γενναίος Κυνέγειρος, ενώ προσπαθούσε να πιάσει ένα περσικό πλοίο από την καμπύλη πρύμνη του και τα στολίδια της (άφλαστα) σκοτώθηκε, αφού προηγουμένως του είχαν κόψει το χέρι οι Πέρσες με τσεκούρι.
5. Σ’ αυτούς τους δύο γενναιότατους Αθηναίους Μαραθωμονάχους, στον Καλλίμαχο και στο Κυνέγειρο, αφιέρωσε ο ποιητής Παντέλειος το μοναδικό σωζόμενο επίγραμμά του που αποτέλεσε και την αφορμή του σημερινού μου σημειώματος.
ΜΙΛΑΕΙ ΕΝΑΣ ΠΕΡΣΗΣ ΜΑΡΑΘΩΝΟΜΑΧΟΣ
Ο ποιητής Παντέλειος ακολουθώντας το παράδειγμα του Αισχύλου δίνει το λόγο σε έναν από τους Πέρσες, που αγωνίστηκαν στον Μαραθώνα εναντίον των Ελλήνων, ως αυτόπτη μάρτυρα, να περιγράψει την ολέθρια για τους Πέρσες μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.).
Ο Πέρσης πολεμιστής με φρίκη αναλογίζεται τι θα πει στο βασιλιά του το Δαρείο (Δαρείος Α΄, 550-485 π.Χ.) όταν επιστρέψει ηττημένος στην Περσία από έναν πόλεμο, που έτσι κι αλλιώς ήταν χαμένος κόπος και εντελώς ασύμφορος.
Ένας πόλεμος, με άλλα λόγια, που ήταν ένα τεράστιο λάθος του ίδιου του βασιλιά, ο οποίος, όπως φάνηκε από το αποτέλεσμα, δεν είχε αξιολογήσει σωστά τους αντιπάλους του, τους Έλληνες, τους οποίους ο Πέρσης μαχητής, που τους δοκίμασε, τους χαρακτηρίζει αθάνατους, ανίκητους, άτρωτους, άφοβους, όμοιους με το θεό του πολέμου, τον Άρη, στην όψη, ακλόνητους σαν τα στοιχειωμένα δέντρα με τις σιδερένιες ρίζες, τέρατα που συνεχίζουν να μάχονται κι όταν ακόμη είναι σκοτωμένα!
Η συγκλονιστική εικόνα του Έλληνα πολεμιστή που στέκεται αιμόφυρτος αλλά όρθιος στη μέση της μάχης χάρη στη χαλύβδινη θέλησή του, ανασταίνει μπροστά στα μάτια μας τον ήρωα πολέμαρχο Καλλίμαχο και τον απλό Έλληνα πολεμιστή, τον Κυνέγειρο, το γιο του Ευφορίωνα τον οποίο ο θείος έρωτας για την πατρίδα του τον έκανε ημίθεο.
ΜΕΤΡΟ, ΣΥΝΤΑΞΗ
Το επίγραμμα του ποιητή Παντελείου, για τον οποίο δυστυχώς δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες, αποτελείται από εννιά (9) δακτυλικούς εξαμέτρους στίχους. Η σύνταξη είναι απλή και η γλώσσα χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες.
ΗΡΟΔΟΤΟΣ
Κύρια πηγή πληροφοριών για τους «Περσικούς πολέμους» γενικά και για τη μάχη του Μαραθώνα ειδικότερα αποτελεί το Ιστορικό Έργο του Ηρόδοτου Αλικαρνασσέα (490-425 π.Χ.).
ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΩΝ Ζ΄ (VI) 114
«…και τούτο μεν εν τούτω τω πόνω ο πολέμαρχος Καλλίμαχος διαφθείρεται, ανήρ γενόμενος αγαθός, από δ’ έθανε των στρατηγών Στησίλεως ο Θρασύλεω, τούτο δε Κυνέγειρος ο Ευροφίωνος ενθαύτα επιλαμβανόμενος των αφλάστων νεός, την χείρα αποκοπείς πελέκει πίπτει…».
(Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο πολέμαρχος Καλλίμαχος, αφού έδειξε μεγάλη γενναιότητα. Από τους στρατηγούς σκοτώθηκε ο Στησίλαος, ο γιος του Θρασύλου. Επίσης και ο Κυνέγειρος, ο γιος του Ευφορίωνα, την ώρα της μάχης, ενώ προσπαθούσε να πιάσει ένα εχθρικό πλοίο από τα κοσμήματα της πρύμνης, σκοτώνεται, αφού του έκοψαν το χέρι με τσεκούρι…).
