• Πόσα παιδιά είναι δίπλα μας και ζουν την αδιανόητη φρίκη;
• Η υπόθεση της 12χρονης ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για παρόμοιες περιπτώσεις;
• Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν σεξουαλική κακοποίηση;
• Στοιχεία σοκ από την Πρωτοβουλία για το Παιδί: Σε 12 χρόνια στην Ημαθία και όμορους νομούς καταγράφηκαν 39 περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης παιδιών- Από αυτές, 3 αφορούσαν περιπτώσεις μαστροπείας ανηλίκων
Του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου
Το θέμα δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Στο Καρφί" το Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2022
Η υπόθεση της 12χρονης από τα Σεπόλια έχει θορυβήσει όλη την Ελλάδα απ’ άκρη σε άκρη. Τα σοκ πολλαπλά. Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας κάθε μέρα προκαλούν ανατριχίλα και αναδεικνύουν ένα σάπιο κομμάτι της κοινωνίας.
Δυστυχώς η 12χρονη δεν είναι μόνη που έχει υποστεί αυτή την άθλια κακοποιητική σε βάρος της συμπεριφορά. Το «Καρφί» απευθύνθηκε στο φορέα «Πρωτοβουλία για το Παιδί» που δραστηριοποιείται στην Ημαθία. Τα στοιχεία που μας παραθέτει η κα. Θεοδώρα Νιώπα, η οποία είναι Κοινωνική Λειτουργός MSc, Διευθύντρια Κέντρου Αναφοράς, Παροχής Συμβουλευτικής και Θεραπείας Τραύματος της «Πρωτοβουλίας για το Παιδί» προκαλούν αίσθηση και παράλληλα καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος, που τόσα χρόνια το έκρυβαν πολλοί κάτω από το χαλί. Αλλά ευτυχώς πλέον τα στόματα πλέον αρχίζουν και ανοίγουν και οι σιωπές σπάνε.
Η υπόθεση του 12χρονου κοριτσιού στα Σεπόλια, σας τρομάζει;
«Κάθε περίπτωση παιδιού που κακοποιείται σεξουαλικά είναι τρομακτική. Είναι τρομακτική εξαιτίας των πληγών που δημιουργεί και των χρόνιων δυσμενών συνεπειών που αντικατοπτρίζονται στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη και λειτουργικότητα. Μια τέτοια εμπειρία είναι ικανή να μεταλλάξει τον τρόπο που ένα άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο, πλήττοντας το αίσθημα της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης, όχι μόνο απέναντι στον ίδιο τον εαυτό και στους άλλους, αλλά και στους θεσμούς που είναι επιφορτισμένοι με την υποχρέωση της προστασίας του.
Η σεξουαλική κακοποίηση είναι μια διαχρονική τραγωδία στην οποία συμμετέχουν τουλάχιστον δύο άτομα: ο θύτης και το θύμα. Η περίπτωση των Σεπολίων είναι μια τραγωδία με πολλούς δρώντες και απόντες, οι οποίοι ανέπτυξαν τους ρόλους τους μέσα από εγκληματικές πράξεις και εγκληματικές παραλείψεις. Πέρα από τα άτομα που προέβησαν στην πράξη του βιασμού, συμμετείχαν και άλλα που γνώριζαν τα τεκταινόμενα, αλλά και άλλα που είχαν υπόνοιες ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Ο βιασμός βαφτίστηκε από τον πρωταγωνιστή ως “σεξουαλική επαφή με συναίνεση” μεταξύ ενός ενήλικα άνδρα με μία 12χρονη, ενώ η εγκληματική πράξη δικαιολογήθηκε ως η φυσική και λογική πράξη ενός “λεβέντη” απέναντι σε ένα παιδί που “του κουνήθηκε”. Μένει να δούμε τις δηλώσεις των υπόλοιπων που θα λογοδοτήσουν.
Έπειτα, αξιοσημείωτος και σχεδόν ισάξια εγκληματικός και κακοποιητικός ήταν ο ρόλος των ατόμων που γνώριζαν και η κορύφωση του ρόλου τους ενσαρκώθηκε μέσα από τις συμπεριφορές που ανέπτυξαν λίγο πριν την αποκάλυψη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο βαθμός του αισθήματος προδοσίας που βιώνει η ανήλικη σε αυτήν την τραγωδία, είναι ανάλογος με τον εγγύτερο βαθμό συγγένειας των συμμετεχόντων. Τέλος, υπήρχαν και τα άτομα που είχαν υπόνοιες: αυτοί που παρατηρούσαν «περίεργες κινήσεις και συμπεριφορές» και λειτούργησαν όπως τον χορό σε κάθε τραγωδία. Δυστυχώς, σε αυτήν την περίπτωση ο χορός ήταν σιωπηλός και τα μέλη του μπορεί να ήταν γείτονες, μέλη της οικογένειας, μάρτυρες ή μέλη θεσμών. Μπορεί να διαφωνούσαν με τις πράξεις που παρατηρούσαν, να έκαναν υποθέσεις για το τι μπορεί να συμβαίνει, αλλά δεν τοποθετήθηκαν ποτέ.
Ευτυχώς, υπήρξε και “από μηχανής θεός”. Η γυναίκα που με την αναφορά της και την συνεργασία της με τις αρχές τερμάτισε τον εφιάλτη για (τουλάχιστον) ένα παιδί.
Το πιο τρομακτικό γεγονός σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι για μια 12χρονη που είναι θύμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, αντιστοιχήθηκαν μέχρι στιγμής περίπου 213 πιθανοί “αγοραστές” του σώματος και της ψυχής της».
Ο φορέας σας δέχεται τέτοιου είδους καταγγελίες; Πως τις διαχειρίζεστε;
«Το Κέντρο Αναφοράς και Παροχής Συμβουλευτικής της «Πρωτοβουλίας για το Παιδί» δέχεται ανώνυμες αναφορές παραμέλησης και κακοποίησης όλων των μορφών, σε βάρος παιδιών και εφήβων, στην τηλεφωνική γραμμή 2331023700 και υποστηρίζει τη λειτουργία της υπηρεσίας αυτής, από το 2010 μέχρι και σήμερα. Σε κάθε περίπτωση προβαίνουμε σε γραπτή αναφορά προς την αρμόδια Εισαγγελική Υπηρεσία παρέχοντας τις πληροφορίες που λαμβάνουμε από τον/την εκάστοτε ανώνυμο καταγγέλλων-ουσα ή όλες τις πληροφορίες που λαμβάνουμε από το ίδιο το παιδί, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο Δικανικής Συνέντευξης. Ταυτόχρονα, η ψυχολόγος της δομής συνδράμει στο έργο των αστυνομικών αρχών, γνωμοδοτώντας ως πραγματογνώμονας κατά την κατάθεση του παιδιού/θύματος. Πολύτιμη εμπειρία μετά από 12 έτη καταιγιστικής δράσης στον τομέα παιδικής προστασίας αποτελεί η παρουσία μας ως μάρτυρες υπεράσπισης των παιδιών (συχνά οι μοναδικοί), στις περιπτώσεις εκδίκασης της σεξουαλικής κακοποίησής τους. Ένα σημαντικό συμπέρασμα που προκύπτει από την μακροχρόνια υποστήριξη σεξουαλικώς κακοποιημένων παιδιών είναι ότι η απονομή δικαιοσύνης αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα που συνεισφέρει θετικά στη διαχείριση του προκαλούμενου τραύματος».
Στην Πρωτοβουλία για το Παιδί πόσα παιδιά εξυπηρετείτε;
«Καθημερινά υποστηρίζουμε 14 παιδιά που φιλοξενούνται στο Σπίτι της Βεργίνας και στη Στέγη Ημιαυτόνομης Διαβίωσης νέων, έχοντας την επιμέλειά τους και 40 παιδιά και τις οικογένειες τους στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας και στήριξης οικογένειας.
Ετησίως, πάνω από 350 παιδιά και ενήλικες δέχονται ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη στο Κέντρο Αναφοράς, Παροχής Συμβουλευτικής και Κέντρο Θεραπείας Τραύματος».
Στην Ημαθία πόσα (εφιαλτικά) περιστατικά- τέτοιου είδους έχετε καταγράψει;
«Από το 2010 μέχρι και σήμερα έχουμε ασχοληθεί με 39 περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης παιδιών από την Ημαθία και τους όμορους νομούς. Από αυτές, 3 αφορούσαν περιπτώσεις μαστροπείας ανηλίκων. Παρατηρούμε ότι σε κάθε υπόθεση μαστροπείας, εμπλέκονταν από 2 έως 5 ενήλικες και τα παιδιά θύματα ήταν πάνω από δύο. Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, ο βαθμός σωματικής κακοποίησης, συναισθηματικής χειραγώγησης και διαφθοράς που οι ενήλικες υπέβαλλαν τα θύματα ήταν σοκαριστικός».
Ποια είναι τα σημάδια που μπορούμε να διακρίνουμε αν παιδί έχει κακοποιηθεί;
«Η σεξουαλική κακοποίηση εκφράζεται με ένα σύμπλεγμα ενδείξεων η ποιότητα των οποίων εξαρτάται από την ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού.
Καταθλιπτικό συναίσθημα, απόσυρση και απομόνωση, γνώση γύρω από σεξουαλικές πράξεις δυσανάλογες προς την ηλικία του παιδιού, σεξουαλικοποιημένο παιχνίδι με συνομηλίκους, αυτοτραυματισμοί ή απόπειρες αυτοκτονίας, αποπλανητική συμπεριφορά, διαταραχές στον ύπνο και στην πρόσληψη τροφής, υπερεγρήγορση, μυστικοπάθεια, ξεσπάσματα επιθετικότητας, παραβατικότητα, απόκτηση χρημάτων ή αντικειμένων που δεν δικαιολογείται, σχολική διαρροή ή ξαφνική πτώση στην σχολική επίδοση, αίσθηση ότι το παιδί είναι βρώμικο και κακό, πόνος στην γεννητική ή πρωκτική περιοχή - σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, παλινδρόμηση σε συμπεριφορές που αντιστοιχούν σε μικρότερες ηλικίες».
Τέλος, ποιο είναι το μήνυμα που στέλνετε;
«Ένα άτομο που θα αναφέρει ακόμα και υπόνοιες κακοποίησης/παραμέλησης μπορεί να λειτουργήσει ως «από μηχανής θεός» για τη ζωή του παιδιού. Το χρονικό σημείο της αναφοράς και κοινοποίησής στις αρχές, συμπίπτει συχνά και με την διακοπή της κακοποίησης. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο σημαντικό είναι αυτό για ένα ανήλικο άτομο; Ιδίως στις περιπτώσεις που εμπλέκονται μέλη της οικογένειάς του, της στενής ή της ευρύτερης, ποσοστό που ανέρχεται στο 95% των περιπτώσεων; Η αναφορά μπορεί να γίνει ανώνυμα στην τοπική εισαγγελική αρχή, χωρίς καμία περαιτέρω εμπλοκή του αναφέροντος. Έπειτα προκύπτει η ανάγκη της ενδελεχούς διερεύνησης και απόσπασης αποδεικτικών στοιχείων. Οι αστυνομικές αρχές και οι ειδικοί παιδικής προστασίας θα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με την κατάλληλη εκπαίδευση, καθώς η τεκμηρίωση της κακοποίησης μπορεί να οδηγήσει στην αποτελεσματικότερη προστασία του ανηλίκου και στην δίωξη του δράστη. Τέλος, στην Ελλάδα έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε στην αποκατάσταση του ψυχικού τραύματος των παιδιών και των εφήβων. Η απουσία των απαιτούμενων δομών παιδοψυχιατρικής φροντίδας εντοπίζεται πίσω από κάθε περιστατικό κακοποίησης».
Νάσια Σκαμπαρδόνη, ψυχολόγος
Η ψυχολόγος Νάσια Σκαμπαρδόνη μιλά για μέτρα πρόληψης για αυτές τις αρρωστημένες καταστάσεις. Συγκεκριμένα λέει:
«Ζούμε σε μια κοινωνία που όσο περνάνε τα χρόνια θα υπάρχει και παθογένεια όπως πριν και ίσως και ακόμη περισσότερη. Γιατί η κοινωνία μας αλλάζει δομή όπως αλλάζουν και τα δεδομένα. Κακοποιά στοιχεία υπήρχαν εκεί έξω και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, όπως και άνθρωποι με παρεκκλινουσες σεξουαλικές συμπεριφορές και διαστροφές, παραφιλίες και ο κατάλογος μεγάλος. Αυτό επομένως που είναι πολύ σημαντικό είναι το θέμα της πρόληψης. Τα παιδιά χρειάζονται ενημέρωση. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από το σπίτι αλλά και από το σχολείο, ώστε τα παιδιά να μαθαίνουν να αγαπούν το σώμα τους, να το σέβονται και να το προστατεύουν. Να μαθαίνουν να λένε όχι, και να αναγνωρίζουν τον κίνδυνο ώστε να τον επικοινωνούν άμεσα. Και επειδή δυστυχώς δεν είναι δεδομένο πως όλα τα οικογενειακά περιβάλλοντα είναι ασφαλή για τα παιδιά, γι’ αυτό είναι απαραίτητο και το σχολείο να λαμβάνει τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και να ενημερώνει τα παιδιά ώστε να μπορούν όταν κινδυνεύουν να πλησιάσουν κάποιο πρόσωπο που νιώθουν οικεία και ασφάλεια για να μιλήσουν»
ΕΝΘΕΤΟ
Κακοποιούνται παιδιά δίπλα μας
Η υπόθεση του βιασμού και της μαστροπείας της 12χρονης στα Σεπόλια, ανοίγει το φάκελο της κακοποίησης παιδιών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Αστυνομίας, σχεδόν 1000 παιδιά έχουν κακοποιηθεί την τελευταία τριετία στη χώρα.
Ενώ φέτος μέχρι τον Αύγουστο 294 παιδιά έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά από υπ- ανθρώπους και μάλιστα οι περισσότεροι ήταν από το περιβάλλον των παιδιών.
Ο αριθμός σοκάρει, καθώς αντιστοιχεί σε περισσότερες από μία κακοποιήσεις παιδιών καθημερινά, με τους αναλυτές της ΕΛ.ΑΣ. να τονίζουν και μια σημαντική λεπτομέρεια: πρόκειται για περιπτώσεις που καταγγέλλονται, διότι υπάρχουν πολλές άλλες που είτε ο φόβος του διασυρμού κρατάει τα στόματα κλειστά, είτε ακόμη δεν γνωρίζουν οι γονείς ή οι συγγενείς των παιδιών για να ακολουθήσουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Εκείνο όμως που πραγματικά σοκάρει είναι το γεγονός ότι μόνο ένα από τα πέντε παιδιά που κακοποιούνται θα μιλήσει στην οικογένεια ή στις Αρχές για τη φρίκη που έζησε.
Τα στοιχεία καταγράφουν μια σχετική σταθερότητα στις καταγγελίες και τους αριθμούς των θυμάτων μέχρι το 2020, όμως την τελευταία διετία οι σχετικοί αριθμοί γνωρίζουν κατακόρυφη αύξηση.
Το 2018 σε 247 υποθέσεις με τις οποίες ασχολήθηκε η Αστυνομία καταγράφονται 278 ανήλικα θύματα.
Το 2019 σε 252 υποθέσεις, 294 θύματα.
Το 2020 σε 244 υποθέσεις, 342 θύματα.
