Γράφει ο Ν. Τσιαμούρας
Σαν από ταινία ξεπροβάλλει μπρος τα μάτια μας, το Ξηρολίβαδο. Στην καρδιά αυτού του σκηνικού η σκηνοθέτης φύση φιλοτέχνησε για αιώνες τώρα ένα απίθανο ζωγραφικό πίνακα με εικόνες και αισθήσεις. Μάρτυρες εμείς, αυτής της πανέμορφης σκηνής συνεχίζουμε μαγεμένοι να οδοιπορούμε μέσα στο τοπίο του Oκτωβρίου. Η φύση είναι εδώ άκου τον ψίθυρο της! Ξεκινήσαμε χωρίς βιασύνη από την Ελιά, Κυριακή πρωί στις 7+30 για ορειβασία 10 φίλοι ορειβάτες, κοντά στη γειτονιά μας στο Ξηρολίβαδο, στην κορυφή Στουρνάρι. Ανεβαίνουμε τον φιδωτό δρόμο, δρόμος πνιγμένος στην κυριολεξία από καταπράσινες οξιές και άλλα βουνίσια δένδρα. Μετά από μια διαδρομή 30 λεπτών φθάσαμε στο Ξηρολίβαδο.
Φορτισμένη η πλαγιά του χωριού από την ιστορία μας υποδέχεται μέσα στο πρωινό, χωρίς καθόλου κίνηση από ανθρώπους και τροχοφόρα. Τα τελευταία χρόνια έχουν χτιστεί και μερικά πέτρινα σπίτια σημάδι ευημερίας.
Σε γνωστό έγγραφο του τουρκικού ιεροδικείου της Βέροιας το Ξηρολίβαδο μνημονεύεται πολλές φορές από το 1640. Οι Τούρκοι περιστασιακά το αποκαλούσαν Ουζούντζιοβα ή και Άνω Ουζουντζά. Ο περίφημος Γάλλος περιηγητής Μπουκαμβίλ που πέρασε από το τότε κατεστραμμένο χωριό το 1806 αναφέρεται για το όρος Ξηρολίβαδο και για το χωριό που ήταν κτισμένο σε μια κοιλάδα 4 λευγών κατοικημένο από Τούρκους κονιάρηδες.
Το χωριό με το ίδιο όνομα αναφέρεται και σε δημοτικά τραγούδια, όπως σε ένα που εξιστορεί εκστρατεία του περίφημου Νικοτσάρα. Οι κάτοικοι συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής ήταν ο Απόστολος (Λιόλιος) Ξηρολιβαδιώτης γαμπρός του Μάρκου Μπότσαρη καθώς παντρεύτηκε την αδελφή του Δέσπω.
Μετά την καταστροφή της Νάουσας το 1822. Τα στρατεύματα του Εμπού Λουμπούτ, επιδόθηκαν σε συστηματική καταστροφή των χωριών του Βέρμιου μεταξύ των οποίων και το Ξηρολίβαδο. Όσοι γλίτωσαν από τον άγριο θάνατο σύρθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Έτσι όταν οι πρόγονοι των σημερινών βλαχόφωνων κατοίκων εγκαταστάθηκαν στο Ξηρολίβαδο, ο παλιότερος οικισμός ήταν έρημος και ερειπωμένος.
Το όνομα Ξηρολίβαδο διατήρησαν και οι κτηνοτρόφοι μετά την εγκατάσταση τους στο Βέρμιο, προερχόμενοι από τα βλαχοχώρια της Πίνδου. Με το που αφήσαμε τα αυτοκίνητα το τοπίο καταπράσινο και χωρίς να το καταλάβουμε γρήγορα βρεθήκαμε μέσα σε πυκνό δάσος. Ντυμένοι με ελαφρά ρούχα Ορειβατούμε σε ένα μονοπάτι ελαφροίσκιωτο με βήματα απαλά σε αυτή την ηρεμία της φύσης.
Το μονοπάτι ανεβαίνει ομαλά μέσα από δάσος βελανιδιάς, πεσμένα φύλλα και απόλυτη ησυχία, τώρα ένα ελαφρύ αεράκι μας ακολουθεί αθόρυβα. Η εικόνα που απλώνεται γύρω μας διαφέρει ελάχιστα από τους πρώτους οδοιπόρους βλάχους που ήρθαν από τα Γρεβενά το 1840.
Σταματώ, αφουγκράζομαι την ησυχία του δάσους. Μόλις που ακούγεται ο αέρας, σβήνω την αναπνοή μου, χαλαρώνω το σώμα και τις αισθήσεις μου και αφήνομαι. έστω για λίγα λεπτά. Η ώρα περνά γρήγορα στην αγκαλιά της γοητευτικής φύσης. Χρώματα φωτεινά σκιές που αλλάζουν κάθε στιγμή, δεν μας αφήνουν περιθώρια να αναλογισθούμε την φρεσκάδα της ημέρας. Τώρα μονοπάτι ανηφορικό μόνοι εμείς και η ησυχία του δάσους, βελανιδιές και οξιές.
Οδοιπορούμε για περισσότερο από 20 λεπτά της ώρας, φτάσαμε σε ξέφωτο γυμνό από δένδρα, μόνο χαμηλή βλάστηση και θάμνοι. Με την συνοδεία κάποιων πουλιών συνεχίζουμε. Τώρα διαδρομή ονειρεμένη μέσα σε πυκνό δάσος οξιάς. Το απέραντο δάσος μας ταξιδεύει, το θρόϊσμα των φύλλων, ο δροσερός αέρας σε κάνει να νοιώθει μέρος αυτής της ανεπανάληπτης φύσης.
Φθάσαμε σε ξέφωτο. Τριγύρω κορυφές γεμάτες αίγλη, κρύβουν μονοπάτια και ανείπωτα μυστικά. Πήραμε την βουνοπλαγιά με καθαρό καιρό και χωρίς καθόλου ορειβατικά σημάδια, δεκάδες κοχύλια –σαλιγκάρια του βουνού στην πρωινή δροσιά μας καλωσορίζουν.
Ορειβατούμε στην απότομη βουνοπλαγιά λίγο πριν την κορυφή βαθιές ανάσες βήματα αργά, σταθερά πλησιάζουμε προς την κορυφή. Φθάσαμε στην κορυφή, τοπίο χαμένο και πλημυρισμένο από άλλες βουνοκορφές.. Θαυμάσουμε την ομορφιά των γύρω βουνοκορφών. Ένας δυνατός ήλιος μας οδηγεί απαλά στο μονοπάτι της επιστροφής.
Μέσα από πυκνό δάσος οξιάς υγρής και πυκνής δροσιάς συνεχίζουμε την κατάβαση. Ο γυρισμός τώρα γίνεται από τον δασικό δρόμο, η ζέστη του βουνού καλά κρατεί. Δεκάδες πουλιά συνεχίζουν αδιάκοπα την μελωδία τους.
Τα κυκλάμινα μας χαρίζουν συναισθήματα χαράς και μας υπενθυμίζουν ότι η φύση είναι εδώ. Αφήσαμε πίσω την σημερινή άγρια ομορφιά του βουνού και πήραμε το μονοπάτι της επιστροφής. Μαγευτική η σημερινή μας περιπλάνηση σαν μηχανή που σε οδηγεί πίσω στο χρόνο, στην εποχή που το Ξηρορολίβαδο ήταν σταυροδρόμι καραβανιών. Η φύση είναι εδώ αφιερώστε της λίγο χρόνο για να ακούσετε τον ψίθυρο της όλες τις ώρες της ημέρας. Επιστροφή στην τσιμεντένια πόλη.
