ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΚΕ ΩΣ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ, ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΚΕ ΩΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΕΝΤΥΠΩΣΕΩΝ – ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ,ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ

Γράφει ο Χρήστος Μπλατσιώτης

Ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Χρήστος Σαρτζετάκης που απεβίωσε πρόσφατα, ήταν υπόδειγμα αδέκαστου δικαστικού, ξεχώρισε ως αδιάβλητος ανακριτής στην υπόθεση της δολοφονίας του Χρήστου Λαμπράκη συμβάλλοντας στην αποκάλυψη των ενόχων, κυνηγήθηκε και φυλακίστηκε από τη Χούντα και τελικά μάλλον απασχόλησε περισσότερο την κοινή γνώμη για τη θητεία του ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας (1985 – 1990) παρά για κάποια άλλη στιγμή της ζωής του.

Εκλέχθηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις 29 Μαρτίου 1985, μετά από πρόταση του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, με περιπετειώδη τρόπο (χρωματιστά ψηφοδέλτια κλπ) και κάτω από μεγάλη ένταση που οδήγησε στην αποχώρηση της Νέας Δημοκρατίας από την ψηφοφορία. Η μη ομόφωνη εκλογή του ήταν ουσιαστικά η εκκίνηση μιας περιόδου ακραίας κομματικής πόλωσης που κατέληξε σε εθνικές εκλογές μετά από δύο μήνες, στις 2 Ιουνίου 1985.

Στο διάστημα αυτό, οι δύο βασικοί μονομάχοι εκείνης της περιόδου, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (κυβέρνηση) και η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (αξιωματική αντιπολίτευση) βγήκαν κυριολεκτικά στους δρόμους και στις πλατείες. Το ΠΑΣΟΚ για να αποδείξει ότι οι πολιτικές του είχαν τη μεγάλη λαϊκή υποστήριξη όπως και η επιλογή του Ανδρέα Παπανδρέου για τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Η Νέα Δημοκρατία για να αποδείξει ότι οι συσχετισμοί είχαν αλλάξει και ο λαός στήριζε πλέον τις θέσεις της αλλά και την επιλογή της να καταγγείλει την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ

Εξαιτίας των καταγγελιών της ΝΔ και των όσων προηγήθηκαν με την εκλογή του, η καθιέρωση του Χρήστου Σαρτζετάκη στη συνείδηση των ελλήνων πολιτών εξελίχθητε σε μείζον ζήτημα για την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Για τον σκοπό αυτό ανάμεσα σε άλλα επιλέχθηκε κι ένας σχεδιασμός επισκέψεων του νεοεκλεγέντα Προέδρου στην επαρχία, όπου θα τον υποδέχονταν παλλαϊκά, θα τον τιμούσαν και θα γίνονταν ορατό στην πράξη ότι έχει την ευρεία στήριξη του λαού και της κοινωνίας. Παράλληλα όμως θα φαίνονταν και η λαϊκή στήριξη προς την κυβέρνηση ενόψει και των αναμενόμενων εθνικών εκλογών. Έμμεσοι συνεργάτες αυτής της προσπάθειας ήταν -όπως φάνηκε- και Δήμαρχοι που είχαν εκλεγεί με την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ και άλλοι θεσμικοί φορείς που σχετίζονταν άμεσα με την κυβέρνηση (π.χ. οι διορισμένοι Νομάρχες).

Στον αντίποδα, η Νέα Δημοκρατία που επεδίωκε να επανέλθει στην κυβέρνηση μετά την ιστορική εκλογική ήττα του 1981, διοργάνωνε αντίστοιχες εκδηλώσεις εκλογικής προετοιμασίας, ενώ τα τοπικά κομματικά στελέχη έδιναν τον δικό τους αγώνα και μέσα σε όλα αρνούνταν να αποδεχθούν και να στηρίξουν τις εκδηλώσεις για τον Χρήστο Σαρτζετάκη φθάνοντας σε κάποιες περιπτώσεις να δηλώνουν μέχρι και ότι «δεν αναγνωρίζουν την εκλογή του». Συνεργάτες του σχεδιασμού κι εδώ, οι δημοτικές παρατάξεις που είχαν την υποστήριξη της Νέας Δημοκρατίας αλλά και οι Δήμαρχοι που είχαν εκλεγεί με τον ίδιο τρόπο και προφανώς δεν ήταν μεταξύ αυτών που προσκαλούσαν τον Σαρτζετάκη για να τον τιμήσουν στον τόπο τους.

ΤΡΕΙΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΗΜΑΘΙΑ

Μέσα σε τέτοια πολιτική θύελλα, ο Χρήστος Σαρτζετάκης επισκέφθηκε τη Νάουσα στις 21 Απριλίου 1985 (με Δήμαρχο τον Δημήτρη Βλάχο εκλεγμένο και με την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ) για να παραστεί στις εκδηλώσεις για την Επέτειο του Ολοκαυτώματος. Ήταν η πρώτη επίσκεψή του στην Ημαθία και ακολούθησαν άλλες δύο στους αμέσως επόμενους μήνες. Τον Δεκαπενταύγουστο της ίδιας χρονιάς στην Παναγία Σουμελά για παραστεί στις εκδηλώσεις για την Κοίμηση της Θεοτόκου και στις 16 Οκτωβρίου 1985 στη Βέροια (με Δήμαρχο τον Ανδρέα Βλαζάκη) για να παραστεί στις εκδηλώσεις για την επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης από την Οθωμανική κατοχή.

Αντιλαμβάνεστε τι μπορεί να σήμαινε για το τοπικό ΠΑΣΟΚ και την τοπική Νέα Δημοκρατία η επίσκεψη του Χρήστου Σαρτζετάκη στη Νάουσα μόλις είκοσι τρείς ημέρες μετά την εκλογή του. Όμως να δείτε και πως άλλαξε το κλίμα όταν ο ίδιος επισκέφθηκε τη Βέροια πεντέμισι μήνες μετά, αφού είχαν μεσολαβήσει οι εθνικές εκλογές στις 2 Ιουνίου 1985 όπου το ΠΑΣΟΚ παρέμεινε στην κυβέρνηση κερδίζοντας με 45,83 % ενώ η κάλπη επιβράβευσε θριαμβευτικά την επιλογή του Ανδρέα Παπανδρέου για τον Χρήστο Σαρτζετάκη.

Μετά από τριανταεπτά (37) χρόνια, τα γεγονότα εκείνης της εποχής, με επίκεντρο τις Προεδρικές επισκέψεις στη Νάουσα και στη Βέροια, περιλαμβάνουν ενδιαφέρουσες μικρο-ιστορίες από την πολιτική ζωή της Ημαθίας και τους πρωταγωνιστές της, που καταγράφουν το κλίμα της εποχής και δίνουν αφορμή για συγκρίσεις.

ΣΤΗ ΝΑΟΥΣΑ ΜΕ ΠΕΝΤΕ ΥΠΟΥΡΓΟΥΣ

ΚΑΙ ΠΕΝΤΕ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΚΟΣΜΟ

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης έφθασε στη Νάουσα το πρωί της Κυριακής του Θωμά, στις 21 Απριλίου 1985 μαζί με τη σύζυγό του, την αρχαιολόγο και ιστορικό Έφη Αργυρίου Σαρτζετάκη. Προσγειώθηκε με το VIP ελικόπτερο Bell UH-1 (Huey) της πολεμικής αεροπορίας στο στρατόπεδο «Ζαφειράκη» της Β’ Μοίρας Καταδρομών και τον συνόδευαν τέσσερις (4) υπουργοί της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, ο Μένιος Κουτσόγιωργας (Εσωτερικών), ο Νίκος Ακριτίδης (Εμπορίου), ο Αντώνης Δροσογιάννης (αναπλ. Άμυνας) και ο Ημαθιώτης Βασίλης Παπαγιάννης (υφυπ. Δημοσίων Έργων). Τους υποδέχθηκαν στον χώρο του στρατοπέδου, ο υπουργός Βορείου Ελλάδος Βασίλης Ιντζές (που ήταν ο επίσημος εκπρόσωπος της κυβέρνησης στις εκδηλώσεις), ο Νομάρχης Ημαθίας Νίκος Πινακίδης και εκπρόσωποι στρατιωτικών αρχών.

Αρχικά ο Πρόεδρος πήγε στην πλατεία Ζαφειράκη όπου παρουσία ενός ενθουσιώδους πλήθους πολιτών που υπολογίστηκε περίπου στις πέντε χιλιάδες (5.000), ο Δήμαρχος της Νάουσας Δημήτρης Βλάχος τον υποδέχθηκε εκ μέρους της πόλης, τον προσφώνησε με καλωσόρισμα και επιγραμματική αναφορά σε σημαντικές στιγμές της τοπικής ιστορίας και του απένειμε το «χρυσό μετάλλιο» της πόλης, «υλοποιώντας την ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου σαν ελάχιστο δείγμα τιμής και αναγνώρισης της προσφοράς σας στην Πατρίδα» όπως τόνισε χαρακτηριστικά. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης από την πλευρά του και εν μέσω επευφημιών από το συγκεντρωμένο πλήθος, αντιφώνησε με έναν ιδιαίτερα πατριωτικό λόγο, αναφέρθηκε στους ηρωικούς αγώνες της Νάουσας, έκανε ειδική αναφορά στην ελληνικότητα της Μακεδονίας και ευχαρίστησε για την προς τιμή του, ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου της πόλης.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΔΡΑ ΤΟΥ «ΑΓΓΕΛΙΚΑ»

Η απονομή της τιμητικής διάκρισης προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας έγινε από ειδικά διαμορφωμένο χώρο, στο μπαλκόνι του δευτέρου ορόφου, του νεόδμητου τότε κτιρίου μεταξύ των οδών Θεοφίλου και Κωνσταντινίδου (στο σημείο που παλιά ήταν ο κινηματογράφος «Αγγέλικα») και ο κόσμος βρίσκονταν ακριβώς από κάτω, περιμετρικά και σε όλη την έκταση της πλατείας. Μετά την εκδήλωση, ο Χρήστος Σαρτζετάκης προχώρησε με τα πόδια μέχρι τη Μητρόπολη όπου παρακολούθησε τη Δοξολογία, στην οποία χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Παύλος ενώ τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο φιλόλογος Χρήστος Μουχάγιερ.

Ακολούθησε η επίσκεψη για το Τρισάγιο στο Μνημείο της Θυσίας στην Αράπιτσα, όπου ο Χρήστος Σαρτζετάκης κατέθεσε στεφάνι, παρακολουθώντας και την αναπαράσταση του «τελευταίου χορού» των γυναικών της Νάουσας. Στη συνέχεια, από την εξέδρα των επισήμων στο σημείο του Ηρώου, παρακολούθησε την καθιερωμένη πολιτική και στρατιωτική παρέλαση. Μετά το τέλος της παρέλασης κατευθύνθηκε στο Δημαρχείο όπου δέχθηκε εκπροσώπους τοπικών φορέων και πριν αναχωρήσει από τη Νάουσα παρακάθισε σε δεξίωση που παρέθεσαν προς τιμή του, ο Δήμαρχος και η δημοτική αρχή της πόλης.

ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ

Από τα παράπλευρα της επίσκεψης θα παρακάμψω τα σχόλια με άστοχους συνειρμούς σε σχέση με την ημερομηνία του εορτασμού εκείνης της χρονιάς (21 Απριλίου) ή σε πικρόχολη «σάτιρα» που στόχο είχε να λοιδορήσει τον Σαρτζετάκη (κάτι που έγινε κι άλλες φορές). Θα περιγράψω μόνο μερικά από τα σχόλια που σκιαγραφούν ενδεικτικά τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε η επίσκεψη του.

Η επίσκεψη του Χρήστου Σαρτζετάκη στη Νάουσα ήταν η δεύτερη σε πόλη της ελληνικής περιφέρειας, μετά την εκλογή του ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και προηγουμένως είχε επισκεφθεί το Μεσολόγγι για την επέτειο της Εξόδου. Το γεγονός αυτό έφερε στη Νάουσα δημοσιογράφους από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη κι άλλες περιοχές, με αποτέλεσμα η πόλη να βρεθεί στο επίκεντρο της πανελλαδικής επικαιρότητας των ημερών.

Ο συμπολιτευόμενος Τύπος δημοσίευσε διθυραμβικά σχόλια για την εντυπωσιακή υποδοχή του Χρήστου Σαρτζετάκη στη Νάουσα χαρακτηρίζοντας την εκδήλωση και ως σαφή απόδειξη λαϊκής δικαίωσης του Ανδρέα Παπανδρέου για την επιλογή του, να απομακρύνει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή από την Προεδρία της Δημοκρατίας . Αντίθετα, ο αντιπολιτευόμενος Τύπος χαρακτήρισε την συγκέντρωση ως «κομματική εκδήλωση του ΠΑΣΟΚ» με «μεταφερόμενο ακροατήριο» και την αποκάλεσε «κυβερνητική φιέστα» εννοώντας τους πέντε υπουργούς και άλλους κυβερνητικούς αξιωματούχους που συνόδευαν τον Πρόεδρο.

Σχολιάστηκε θετικά το ανθρώπινο πρόσωπο του Χρήστου Σαρτζετάκη. Η αμεσότητα που έδειξε με τους πολίτες, έχοντας ευκαιρίες να συνομιλεί μαζί τους αφού σχεδόν σε όλες τις εκδηλώσεις προχωρούσε πεζός. Το ίδιο θετικά σχολιάστηκε και η ειλικρινής επικοινωνία του με εκπροσώπους τοπικών φορέων κατά τις συναντήσεις που είχε μαζί τους.

«ΜΕΝΙΟ Σ’ ΑΓΑΠΑΩ, Μ’ ΑΚΟΥΣ;»

Πάντως εκείνος που «έκλεψε» τις εντυπώσεις στην εκδήλωση της Νάουσας, σύμφωνα με τα σχόλια του Τύπου, ήταν ο Μένιος Κουτσόγιωργας (που οι πληροφορίες τον έδειχναν ως το πρόσωπο που πρότεινε την επιλογή Σαρτζετάκη στον Ανδρέα Παπανδρέου). Ο πανίσχυρος υπουργός Εσωτερικών εκείνης της περιόδου, έγινε αντικείμενο λατρείας από πολίτες (προφανώς και οπαδούς του ΠΑΣΟΚ) που έσπευδαν να τον χαιρετήσουν, να τον αγκαλιάσουν ακόμη και ν το φιλήσουν. Αναφέρεται μάλιστα ότι κατά τη διάρκεια του «ενός λεπτού σιγή» στο Τρισάγιο που έγινε στην Αράπιτσα κάποιος «θαυμαστής» κάνοντας χρήση λαϊκού σουξέ της εποχής (του Γιώργου Σαλαμπάση) και όχι του «Μονογράμματος», έσπασε τη σιωπή φωνάζοντας: «Μένιο σ΄ αγαπάω, μ’ ακούς;»…

ΕΞΕΦΡΑΣΑΝ ΤΗ ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥΣ

ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΟΜΟΦΩΝΙΑ

Σχολιάστηκαν όμως και οι αναφορές του Δημήτρη Βλάχου και του Χρήστου Σαρτζετάκη περί της «ομόφωνης απόφασης» να απονεμηθεί στον Πρόεδρο το χρυσό μετάλλιο της πόλης. Τυπικά όντως ήταν ομόφωνη η απόφαση όμως στην έκτακτη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου που είχε συγκαλέσει ο Δημήτρης Βλάχος για τον σκοπό αυτό, συμμετείχαν μόνο όσοι δημοτικοί σύμβουλοι συμφωνούσαν με την πρόταση του Δημάρχου. Αντίθετα, οι δημοτικοί σύμβουλοι του αντιπολιτευόμενου συνδυασμού «Ανανέωση» του Πτολεμαίου Κολτσάκη (που υποστηρίχθηκε από τη ΝΔ) δεν προσήλθαν στη συνεδρίαση, επειδή «δεν αναγνωρίζουν την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη» όπως δήλωσαν ενώ απουσίαζαν από την ίδια συνεδρίαση και οι δύο δημοτικοί σύμβουλοι του συνδυασμού «Δημοκρατική Συνεργασία» που υποστηρίχθηκε από το ΚΚΕ χωρίς να εξηγήσουν το λόγο. Έτσι, η απόφαση για να τιμηθεί ο Χρήστος Σαρτζετάκης με το χρυσό μετάλλιο της πόλης, πάρθηκε ουσιαστικά με την έγκριση των 12 από τα 19 μέλη του δημοτικού συμβουλίου Νάουσας και τυπικά μόνο ήταν ομόφωνη. Μάλλον οι άλλοι 7 που διαφωνούσαν ή δεν συμμετείχαν στη συνεδρίαση, προτίμησαν να μη «τσαλακώσουν» την τιμητική διάκριση του Προέδρου με «κατά πλειοψηφία» απόφαση αλλά να εκφράσουν τη διαφωνία τους, επιτρέποντας και την ομοφωνία.

ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ - ΑΠΟΥΣΙΕΣ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ

ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΤΥΧΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ

Να σημειώσω ότι τη χρονιά εκείνη, η Ημαθία είχε βουλευτές, τον Μόσχο Γικόνογλου και τον Βασίλη Παπαγιάννη από το ΠΑΣΟΚ, τον Δημήτρη Χατζηδημητρίου και τον Ναουσαίο Άγγελο Βαλταδώρο από τη Νέα Δημοκρατία. Ο Βασίλης Παπαγιάννης όπως έγραψα παραπάνω, ως υφυπουργός Δημοσίων Έργων, συμμετείχε στο κυβερνητικό κλιμάκιο που συνόδευσε τον Χρήστο Σαρτζετάκη στη Νάουσα ενώ ο Μόχος Γικόνογλου ενσωματώθηκε με το ίδιο κλιμάκιο σε όλη τη διάρκεια των εκδηλώσεων. Αντίθετα, οι Δημήτρης Χατζηδημητρίου και Άγγελος Βαλταδώρος συμμετείχαν μόνο στις καθιερωμένες τελετές του εορτασμού και «μόνο για να τιμήσουν τη Θυσία και την Επέτειο» όπως δήλωσαν, απουσιάζοντας από τις εκδηλώσεις για την υποδοχή του Χρήστου Σαρτζετάκη και την απονομή τιμών προς τον ίδιο.

Τέλος, ένα ακόμη σημείο ενδεικτικό του κλίματος εκείνης της συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Νάουσας ήταν η ατυχής αναφορά δημοτικού συμβούλου της πλειοψηφίας ότι «για πρώτη φορά επισκέπτεται τη Νάουσα δημοκρατικός Πρόεδρος της Δημοκρατίας» ενώ τη Νάουσα είχε επισκεφθεί το 1976 και πάλι για τις εκδηλώσεις του Ολοκαυτώματος, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τσάτσος. Άλλοι καιροί…

Στο αυριανό: Η επίσκεψη του Χρήστου Σαρτζετάκη στη Βέροια και στην Παναγία Σουμελά. Στιγμιότυπα, πρωταγωνιστές και παραλειπόμενα