Η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών στον εργασιακό χώρο συνοδεύεται και από την αλλαγή δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Η εισαγωγή στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση – στον κόσμο της ψηφιοποίησης, του αυτοματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης – θα επιταχύνει τις αλλαγές αυτές.
Η ανάγκη για ορισμένες δεξιότητες, όπως τεχνολογικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, θα αυξηθεί. Ενώ η ζήτηση για άλλες, συμπεριλαμβανομένων των σωματικών και χειρωνακτικών δεξιοτήτων, θα μειωθεί. Οι αλλαγές αυτές, θα απαιτήσουν από τους εργαζόμενους να καλλιεργήσουν περαιτέρω τις υπάρχουσες δεξιότητές τους (upskilling) ή να αποκτήσουν νέες (reskilling). Οι εταιρείες/οργανισμοί επιπλέον, θα πρέπει να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται πλέον η εργασία εντός των δομών τους.
Η εκπαίδευση μπορεί να προσφέρει τεράστια οφέλη στους οργανισμούς που θα την πραγματοποιήσουν ορθά. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 66% των εργοδοτών αναμένει απόδοση επένδυσης (ROI) για αναβάθμιση δεξιοτήτων και επαναπροσαρμογή των υπαλλήλων τους, εντός ενός έτους.
Η επαναπροσαρμογή των δεξιοτήτων (reskilling) περιλαμβάνει τη διδασκαλία νέων δεξιοτήτων στους υπαλλήλους, ώστε να μπορούν να κάνουν διαφορετικές δουλειές από αυτές που έχουν σήμερα. Συχνά απαιτεί την αναζήτηση ατόμων με «συναφείς δεξιότητες» που είναι κοντά στις νέες δυνατότητες που χρειάζεται ο οργανισμός/εταιρεία. Η επανεκπαίδευση παρέχει μια μαθησιακή εμπειρία που επιτρέπει μετάβαση από τη μια εργασία στην άλλη.
Η αναβάθμιση των δεξιοτήτων (upskilling) προχωρά περισσότερο από την ανανέωση των δεξιοτήτων (reskilling), παρέχοντας συνεχή εκπαίδευση που επιτρέπει στους ανθρώπους να προωθήσουν τη σταδιοδρομία τους με πιο ουσιαστικούς τρόπους. Επικεντρώνεται περισσότερο στο να βοηθά το προσωπικό να σκέφτεται στρατηγικά, κριτικά και ολιστικά, σε ολόκληρο τον οργανισμό, ενώ του διδάσκει εργαλεία για να το βοηθήσει να αυτοματοποιήσει τις καθημερινές εργασίες. Αυτό στη συνέχεια ελευθερώνει χρόνο στους εργαζομένους για να δοκιμάσουν νέους ρόλους και να σκεφτούν περισσότερο τη μεγάλη εικόνα (του οργανισμού, της αγοράς, της κοινωνίας, την προσωπική).
Για τις εταιρείες, είναι πολύ πιο εύκολο να κλείσουν τα κενά δεξιοτήτων του προσωπικού τους μέσω της αναβάθμισης (upskilling). Οι εργαζόμενοι μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν επιδέξια ψηφιακά εργαλεία και κατανοούν καλύτερα την επιχείρηση, τις μεταβαλλόμενες διαδικασίες της και τις θέσεις εργασίας που θα χρειαστούν για το μέλλον. Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι εργαζόμενοι μπορούν να διαδραματίσουν πολύ πιο ενεργό ρόλο στην προώθηση της καινοτομίας και του μετασχηματισμού εντός του οργανισμού και είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για έναν επιταχυνόμενο ρυθμό αλλαγής.
Μέσα στα επόμενα 10 έως 15 χρόνια, η υιοθέτηση τεχνολογιών αυτοματισμού και τεχνητής νοημοσύνης θα μεταμορφώσει τον χώρο εργασίας καθώς οι άνθρωποι αλληλοεπιδρούν όλο και περισσότερο με όλο και πιο έξυπνες μηχανές. Αυτές οι τεχνολογίες, και αυτή η αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής, θα αποφέρουν πολυάριθμα οφέλη με τη μορφή υψηλότερης παραγωγικότητας, αύξησης του ΑΕΠ, βελτιωμένης εταιρικής απόδοσης και νέας ευημερίας, αλλά θα αλλάξουν επίσης τις δεξιότητες που απαιτούνται από τους εργαζόμενους.
Όλες οι τεχνολογικές δεξιότητες, τόσο προηγμένες όσο και βασικές, θα δουν σημαντική αύξηση της ζήτησης. Οι προηγμένες τεχνολογίες απαιτούν ανθρώπους που κατανοούν πώς λειτουργούν και μπορούν να τις αναπτύξουν και να τις προσαρμόσουν. Τα άτομα με αυτές τις δεξιότητες θα είναι αναπόφευκτα μειοψηφία. Ωστόσο, υπάρχει επίσης σημαντική ανάγκη για όλους να αναπτύξουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες για τη νέα εποχή του αυτοματισμού.
Η υιοθέτηση προηγμένων τεχνολογιών στο χώρο εργασίας θα αυξήσει την ανάγκη για εργαζομένους με καλά συντονισμένες κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες — δεξιότητες που οι μηχανές απέχουν πολύ από το να κατακτήσουν. Ενώ ορισμένες από αυτές τις δεξιότητες, όπως η ενσυναίσθηση, είναι έμφυτες, άλλες, όπως η προηγμένη επικοινωνία, μπορούν να βελτιωθούν και να διδαχθούν. Η αύξηση της ζήτησης για επιχειρηματικότητα και ανάληψη πρωτοβουλιών θα είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη σε αυτήν την κατηγορία. Η ανάγκη για ηγεσία και διαχείριση άλλων, θα αυξηθεί επίσης έντονα.
Θα υπάρξει μια στροφή στη ζήτηση προς υψηλότερες γνωστικές δεξιότητες. Η έρευνά διαπιστώνει μια μετατόπιση από δραστηριότητες που απαιτούν μόνο βασικές γνωστικές δεξιότητες σε εκείνες που χρησιμοποιούν υψηλότερες γνωστικές δεξιότητες. Η ζήτηση για υψηλότερες γνωστικές δεξιότητες, όπως η δημιουργικότητα, η κριτική σκέψη, η λήψη αποφάσεων και η σύνθετη επεξεργασία πληροφοριών, θα αυξηθεί. Ωστόσο, οι εργασιακές δραστηριότητες που απαιτούν μόνο βασικές γνωστικές δεξιότητες, όπως ο βασικός γραμματισμός και η αριθμητική, θα μειωθούν καθώς προχωρά η αυτοματοποίηση. Οι βασικές δεξιότητες εισαγωγής και επεξεργασίας δεδομένων θα επηρεαστούν ιδιαίτερα από την αυτοματοποίηση. Η πτώση θα είναι σε όλους σχεδόν τους τομείς καθώς οι μηχανές αναλαμβάνουν όλο και περισσότερο απλές εργασίες εισαγωγής δεδομένων.
Η ανάγκη για τις περισσότερες φυσικές και χειρωνακτικές δεξιότητες θα μειωθεί, αλλά θα παραμείνουν η μεγαλύτερη κατηγορία δεξιοτήτων εργατικού δυναμικού. Η ζήτηση για σωματικές και χειρωνακτικές δεξιότητες μειώνεται εδώ και 15 έως 20 χρόνια, και αυτή η πτώση θα συνεχιστεί με την αυτοματοποίηση. Ο συνδυασμός σωματικών και χειρωνακτικών δεξιοτήτων που απαιτούνται στα επαγγέλματα θα αλλάξει ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο μπορούν να αυτοματοποιηθούν οι εργασιακές δραστηριότητες.
Παρόλες τις αλλαγές που θα πραγματοποιηθούν, η δυνατότητα να συνυπάρξουμε με αυτές είναι καθαρά στη θέληση μας να προσαρμοστούμε. Σ’ αυτή την προσαρμογή, σημαντικό ρόλο θα παίξουν α) οι εταιρείες και πόσο θα θελήσουν να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους, β) ο καθένας από εμάς και πόσο είναι αποφασισμένος να ακολουθεί μία δια βίου μάθηση και αποδοχή αλλαγής επαγγελματικού ρόλου και χώρου, γ) οι κρατικές αρχές – και σε μεγάλο βαθμό οι τοπικές αρχές – πόσο οργανωμένες είναι και τι θέληση έχουν να παρέχουν τα κατάλληλα εκπαιδευτικά εργαλεία για την εκπαίδευση των πολιτών τους, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Βιβλιογραφία
-“Skill shift: Automation and the future of the work force”, Jacques Bughin, Eric Hazan, Susan Lund, Peter Dahlström, Anna Wiesinger, Amresh Subramaniam, 23/5/2018, McKinsey Global Institute.
-“Upskill, reskill or hire? A guide to smarter skill development”, PwC_ProEdge.
*Σύμβουλος Επιχειρήσεων – Business Coach
NitLab Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
efthimiospapado@hotmail.com
